Čeh hlăm klei hdĭp mnuih Mnông
Chủ nhật, 01:00, 14/03/2021

VOV4.Êđê - Dŭm djuê ana hdĭp mda ti Lăn Dap Kngư đaŏ kơ lu mta yang, anăn mâo lu klei bhiăn ngă yang. Hlăm Hdră ngă yang, mâo sa mta mnơ̆ng amâo dưi kƀah ôh, anăn jing čeh. Hŏng mnuih MNông, čeh amâo djŏ knŏng jing ngăn drăp, mnơ̆ng yua ôh, ƀiă dah lŏ jing mnơ̆ng myang.

 

Gŏ sang khua mduôn Y-Krai Čil kkiêng thŭn 1947, ti ƀuôn Jiê juk, să Dak Phơi, kdriêk Lăk, čar Daklak adôk mâo lu mnơ̆ng djă pioh jing tŭ yuôm kơ dhar kreh mnuih Mnông. Mbĭt hŏng sang prŏng siam, ñu ăt adôk djă pioh sang kyâo mơ̆ng amĭ ama. Hlŏng pioh ngă hjiê dưm mnơ̆ng, hlăm anăn mâo lu ngăn dŏ yuôm bhăn mơ̆ng aê aduôn. Mbĭt hŏng dŭm boh čeh mơ̆ng aê aduôn pô đưm, ñu lŏ tui duah dŭm boh čeh yuôm mkăn mâo ênoh mdê mdê mơ̆ng dŭm boh ƀuôn. Y-Krai Čil brei thâo: mphŭn dô, hlăm dŭm boh ƀuôn, čeh yuôm jing lu, ƀiădah ară anei dơ̆ng luič ram leh: Hjăn gŏ sang kâo dôk djă pioh mâo 4 boh čeh yuôm. Êngao anăn kâo lŏ tui duah truh 20 boh čeh yuôm, lehanăn lu čeh kreh yua aguah tlam, lehanăn lŏ blei dŭm boh čeh ênuk ară anei. Čeh yuôm mơ̆ng ênuk aê aduôm pô đưm blei tĭng hŏng ênoh mơ̆ng 2 – 3 drei kbao. čeh yuôm jing ček tôk; čeh rlung, rleng; čeh ntang Suh. Mphŭn dô arăng bi čhĭ mblei snăn hŏng êmô kbao, mdiê kuê. Dŭm mta čeh yuôm jing čeh ndrang, čeh rlung, rleng, čeh suh mlih mơ̆ng 1 drei êmô truh 2 drei kbao. Jih jang čeh yuôm knŏng pioh yua hlăm dŭm knăm yuôm bhăn msĕ si ngă yang mdiê, ngă yang asei.

 

Hŏng mnuih Mnông, čeh amâo mâo djŏ knŏng jing mnơ̆ng pioh jiă kpiê ôh, ƀiădah anei jing mnơ̆ng bi knăl kơ klei thâo mâo mơ̆ng gŏ sang. čeh jing leh ngăn dŏ pioh kơ klei bi kuôl ung mô̆, lehanăn čhĭ kơ yang atâo, lehanăn ba kđi kơ hlei pô mâo kđi hŏng arăng. Kyuanăn, mơ̆ng đưm leh čeh jing giê mkă kƀ klei mdrŏng sah, lehanăn knuih k’hưm mơ̆ng gŏ sang hŏng yang ƀuôn Y-Tuăn Hlŏng, ti alŭ Phú Lợi, să Quảng Phú, kdriêk Krông Knô, čar Daknông snăn brei thâo, hlei gŏ sang knư̆ mâo lu čeh snăn knư̆ yap jing mdrŏng sah, lehanăn mâo lu mnuih mpŭ: Čeh Rlung jiă kpiê pioh ngă yang. Amâodah mâo klei jum tue hing ang mdrŏng sah, mâo k’hưm snăn kă čeh rlung yơh. Bi čeh rleng pioh yua hlăm dŭm klei ngă yang, huă mnăm prŏng, čeh suh iêu jak gai mnăm hŏng ayŏng adei, mah jiăng, lehanăn čeh Ndrang pioh yua ngă yang kơ bruă lŏ hma, ngă yang huă êsei mrâo. Hlăm knăm huă êsei mrâo, jih jang mnuih bi kuh kŭm jŭm čeh kpiê bi mtă mtăn kơ anak čô hriăm hră mơar bi thâo, kreh kruiñ hlăm klei duah ƀơ̆ng. Hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo, mnuih Mnông bi kuh kŭm ênŭm găp ênuê djuê êpul. Anei jing dhar kreh jăk siam mơ̆ng aê aduôn pô đưm đăm duah bi luič ôh, bi djă pioh ngăn dưn aduôn aê.

 

Hŏng mnuih Mnông dlăng kơ čeh jing sa ngăn dŏ yuôm lehanăn bi kriê pioh hĕ bi jăk, grăp blư̆ mâo bruă yuôm bhăn hlăm găp djuê, gŏ sang ăt hŏng čeh yuôm anăn yơh ngă yang, lehanăn čeh jing leh dŏ amâo mâo dưi kƀah ôh hlăm grăp blư̆ ngă yang adiê. Aduôn H’Trong Yun Yuh ti alŭ Phú Lợi, să Quảng Phú, kdriêk Krông Knô, čar Daknông brei thâo: Čeh jing mnơ̆ng yua pioh jiă êba pioh mđam kpiê, jing mnơ̆ng mnăm pioh ngă yang, lehanăn pioh yua hlăm klei hdĭp aguah tlam mlam hrue hlăm ƀuôn sang. Anei ăt jing mnơ̆ng pioh bi mguôp hŏng yang adiê, bi êdah knhuah gru dhar kreh mnuih Mnông: Kpiê čeh hlăm klei hdĭp mnuih Mnông amâo mâo kƀah ôh. Čeh amâo dưi kƀah ôh hlăm sang hmei, bi mâo hĕ nanao yơh, hmei amâo mâo dưi lui ôh, kyuadah mâo leh mơ̆ng ênuk aê aduôn pô đưm. Kpiê čeh jing yuôm bhăn hlăm djăp mta bruă găp djuê, ƀuôn sang mâo điêt amâodah prŏng kpiê čeh mâo ba yua, lehanăn mnăm mhao hlăm klei hdĭp mda aguah tlam mlam hrue msĕ mơh. Kpiê čeh mâo klei tŭ dưn yuôm bhăn kơ dhar kreh mơ̆ng aê aduôn pô đưm. Kâo jing mnuih Mnông bi kriê pioh kpiê čeh lehanăn ñu siă suôr leh hŏng klei hdĭp mnuih Mnông”.

 

Čiăng mâo knă sa boh čeh kpiê jăk pioh jum tue, amâodah ngă yang hlăm thŭn jing sa mta bruă sui hlăm klei mđam kpiê, hŏng lu kdrêč bruă mdê mdê. Y Nai, ti alŭ Phú Lợi, să Quảng Phú, kdriêk Krông Knô, čar Daknông lač: Čeh điêt hĭn pia kriăk tal êlâo pioh ngă yang asei kơ anak čô lehanăn dŭm mta bruă điêt hlăm gŏ sang. Bi hŏng djuê ana pô ñu jing yuôm bhăn snăk, boh nik jing klei jum tue hŏng čeh ruh. Bi msĕ si klei bhiăn mnuih đưm čeh prum, čeh đan jing dŏ pioh jum tue yuôm bhăn, anăn jing sa kdrêč hlăm klei jum tue, lehanăn sa kdrêč pioh ngă yang kơ bruă lŏ hma lehanăn nga yang mdiê.

 

Ară anei, kyua djŏ tuôm hŏng klei hdĭp ênuk ară anei, bi mguôp hŏng dhar kreh djăp djuê ana, hlămbruă bi mnia mblei, lehanăn klei ba yua kpiê čeh hlăm klei hdĭp mnuih Mnông amâo lŏ lu msĕ si phŭn dô ôh, lehanăn dơ̆ng luič ram leh. Siămdah hlăm knăm mơak lehanăn klei hdĭp mda ala ƀuôn mnuih Mnông amâo dưi kƀah ôh kpiê čeh, ăt bi knă kpiê hŏng dŭm boh čeh yuôm. Mnuih Mnông mâo nanao klei thâo săng bi kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana pô bi jăk siam./.

 

 

 

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC