VOV4.Êđê - Hŏng mnuih ƀuôn sang dŭm djuê ana Lăn Dap Kngư, hlăm anăn mâo mnuih M’Nông, kpiê čeh amâo dưi kƀah ôh hlăm dŭm knăm mơak, klei mơak, klei ênguôt hlăm gŏ sang leh anăn ƀuôn sang. Klei bi blŭ hrăm Pô čih mkra hdră mơ̆ng Sang mđung asăp blŭ Viêt Nam hŏng pô thâo mbruă H’Mai ti să Dak Nia, ƀuôn prŏng gia Nghiã, čar Dak Lak mâo lu klei jăk mơak ti djiêu čeh kpiê djuê ana M’Nông.

 -Kpiê čeh Dak Nia mâo leh klei hing ang hlăm dŭm knăm ti ƀuôn prŏng Gia Nghĩa, čar Dak Nông, si ngă dưi amâo êpul êya bi mguôp mkra kpiê čeh knhuah gru djuê ana anei?

H’Mai:“Ti thŭn 2017, Khua bruă čư̆ êa wăl krah Gia Nghĩa mâo klei bi mklă srăng mkŏ mjing knăm knhuah gru grăp djuê ana, leh anăn mâo klei čiăng hlăm knăm anăn srăng mâo kpiê čeh djuê ana prăp kơ klei ngă yang. Ƀiădah êjai mmông anăn amâo mâo ôh kpiê čeh, mơ̆ng anăn kâo mâo klei mĭn srăng knă kpiê čeh djuê ana pô. Lehanăn kâo nao iêu mthưr kơ dŭm čô amai dei hlăm ƀuôn mâo klei khăp čiăng msĕ, dưi rŭ mdơ̆ng sa êpul êya tŭk riă kpiê čeh mơ̆ng djuê ana pô.”

- Bi kơ êlâo anăn, ih thâo leh kơ bruă knă kpiê čeh hĕ ?

H’Mai: “Mơ̆ng kâo dôk hđeh kâo hriăm leh bruă knă kpiê čeh mơ̆ng amĭ leh anăn amai kâo. Ênuk anăn kpei pioh mđam kpiê ăt pô mkra mơ̆ng dŭm ana kyâo êa drao yuôm dôk hlăm dliê. Ară anei mâo lu gŏ sang hlăm ƀuôn nao hlăm bruă knă kpiê čeh mơ̆ng djuê ana pô”

- Snăn, mơ̆ng phŭn dô leh hĕ, kpiê čeh dưi mâo klei yua lu mơh hlăm klei hdĭp mnuih ƀuôn sang Mnông ?

H’Mai: “Mơ̆ng phŭn dô tơdah mâo tue hriê čhưn kơ sang, pô sang srăng mdơ̆ng kpiê čeh mtam, tơdah amâo mâo kpiê čeh jing amâo jăk ôh. kyuadah hlăm klei mĭn diñu mnuih dưi buh pla leh mdiê, mâo leh braih, snăn hlăm sang ăt srăng mâo kpiê čeh čiăng mdơ̆ng tơdah mâo tue hriê čhưn hlăm sang. Êngao kơ năn kpiê čeh ăt mâo klei yuôm bhăn hlăm dŭm klei ngă yang, klei bi êmuh ung mô̆, klei djiê brŭ amâo tuôm kƀah kpiê čeh ôh. Tơdah amâo mâo srăng amâo djŏ ôh hŏng knhuah gru djuê ana mơ̆ng mnuih Mnông”

-Dah snăn, kpiê čeh knŏng čuăn knă kơ klei mnăm huă hlăm dŭm klei ngă yang amâo dah kơ bruă hlăm ƀuôn sang, gŏ sang, ƀiă dah ară anei jing leh mnơ̆ng dhơ̆ng prăp kơ lu mnuih ba yua. Si ngă hdră êlan čiăng bi leh klei knă kpiê čeh anei?

H’Mai: “Bruă tal êlâo drei srăng prăp dŭm mta sơnei: Rao bi doh čeh kpiê, yua sa mta hla kyâo hlăm dliê leh anăn tŭk, tuh jih hlăm čeh čiăng rao doh, leh anăn nao ba ƀhu ti mđiă. Leh čeh thu jih leh. Tuh êsei êba kơ tač mâo 2 truh 3 mmông čiăng ñu êăt leh anăn bi lŭk hŏng kpei. Leh anăn jiă hlăm čeh, lui sơnăn mđam hlăm lu mlan”

- Msĕ si gŏ sang ih, mâo đơ hnơ̆ng hlăm klei knă kpiê čeh ? leh anăn ih dưi mơ̆ kah mbha klei knă kpiê čeh mơ̆ng mnuih djuê ana Mnông hŏng phung ƀĭng găp dôk hmư̆ đa ?

 H’Mai: “Hlăm sa blư̆ mđam srăng knă hlăm ƀrô 30 kg briah, hlăm anăn mâo wăt čeh prŏng leh anăn čeh điêt. Tơdah čeh prŏng srăng dưi mâo 7 boh čeh, čeh điêt srăng dưi mâo 9 boh čeh, knă hlăm jih sa hruê, leh bi lŭk hŏng kpei, lui sơnăn mâo 3 hruê dưi yơh kđăl kđhăp čeh, tơdah hlŏng guôm mbah čeh kpiê leh anăn êwa êa srăng mâo klei msăm. Leh anăn ba nao mđam hlăm ƀrô 3 - 4 mlan srăng dưi ba yua yơh. Kpiê čeh tơdah bi lŭk lu dei kpei srăng msăm triêk, tơdah dưm ƀiă srăng kba. Hlăm 1 kg braih bi lŭk 2 - 3 klŏ kpei kpiê anăn jing jăk hĭn.”

- Čiăng mâo sa boh čeh kpiê jăk jing sa hdră ngă bruă, hlăm anăn mâo klei thâo knă, ƀiădah čiăng mnăm djŏ kpiê anei, amâo djŏ djăp čô thâo ôh, dưi mơh ih kah mbha klei anei ?

H’Mai: “Leh ba mđam djăp mlan srăng dưi ba yua yơh. Bruă tal êlâo hĭn jing pŏk knhăp čeh, mă hĕ djah mdiê ti jĕ mbah čeh, yua hla ana kyâo rao doh leh anăn dưm ti nah dlông, tuh êa hlăm čeh, leh anăn yua đĭng ƀuôp mnăm kpiê. Tui hlue knuah gru djuê ana mnuih mnông, tơdah mâo tuê nao čhưn hlăm sang, pô sang srăng mdơ̆ng kpiê čeh mtăm. Leh mdơ̆ng kpiê pô sang jing pô mnăm êlâo hĭn, leh anăn phung tuê khua thŭn truh kơ mda thŭn. Pô sang mnăm êlâo amâo djŏ amâo mpŭ kơ tuê ôh, ƀiădah mnăm êlâo čiăng thâo kral kpiê dôk jăk msĕ klei čiăng mơh. Leh anăn mdơ̆ng kơ phung tuê. Tơdah mâo phung tuê yuôm bhăn hĭn nao čhưn hlăm sang gŏ sang srăng mdơ̆ng 1 - 2 čeh kpiê. ”

- Lač jăk kơ ih lu !