VOV4.Êđê –Mnuih [uôn sang djuê ana Êđê kha\ng pia kdra\p ]ing mơ\ng pô jing }ing Knah. }ing dưi dla\ng jing kdra\p ]ia\ng kơ anak mnuih bi mje\ blu\ hra\m ho\ng phung Yang adiê. Du\m kdra\p ]ing mâo brua\ yua phu\n hla\m du\m kna\m nga\ yang mse\ si kna\m m’ak đ^ dôk sang mrâo, m’ak hua\ êsei mrâo, kna\m nga\ yang h’ê] hmưi klei suaih pral, klei hua\ bla\m mna\m thu\n, kna\m bi êmuh, bi kuôl ung mo#, kna\m lui msat... Ti gu\ anei, hmei hưn mthâo kơ kdra\p ]ing knah mơ\ng mnuih djuê ana Êđê, sa kdrê] hla\m Wa\l anôk dhar kreh ]ing ]har Dap Kngư mâo leh UNESCO tu\ yap jing “Nga\n ]uê pioh knhuah dhar kreh amâo êdah kla\” mơ\ng anak mnuih.

R^ng c\ing Êđê `u mâo 10 boh. Hla\m ana\n mâo 3 boh jing mđu\ mâo brua\ kriê êwa ênai c\ing ho\ng ana\n pia hluê mơ\ng boh điêt nao kơ pro\ng: Ana jing c\ing pro\ng êdi, truh kơ c\ing mong, mđu\. Adôk 7 boh jing c\ing knah s’a\i, c\ing knah pro\ng êdi pia jing c\har. Kdra\p tông c\ing Êđê kha\ng mâo mb^t ho\ng hgơr. Y’Kô Niê, K’ia\ng khua Adu\ kia\ kriê brua\ dhar kreh hla\m knơ\ng brua\ Dhar kreh, Mjua\t ktang asei mlei leh ana\n Ghiu c\hưn ênguê Daklak brei thâo:

“  C|ing tông `u mâo 10 boh, mâo knah khơ\k, hgơr, hla\m ana\n c\ing knah mâo 6 boh, c\ing mđu\ `u mâo 3 boh: mđu\, ana, hmong. Hla\m du\m kna\m m’ak pro\ng sna\n yua c\ing anei tông. Bi hla\m du\m kna\m m’ak điêt mse\ si drông tuê hla\m go\ sang kno\ng yua 7 boh đuic\, C|ing knah dưi tông hla\m du\m kna\m m’ak, drông tuê….[ia\dah amâo dưi tông ôh c\ing knah hla\m ya kna\m s^t ka nga\ yang ôh.”

Hnơ\ng c\ua\n c\ia\ng ruah c\ing ja\k siam jing ênai kwang, ênai m`ê leh ana\n klei thâo bi ga\l hla\k êjai tông plah wah du\m boh c\ing bi mjing ênai hmư\. Ho\ng mnuih [uôn sang Êđê, lu c\ing yuôm kyua lo\ mâo mtlai mb^t ho\ng du\m mta  mnơ\ng yuôm hla\k tuh kra mse\ si mah, êa kông ju\ amâo dah êa pra\k. C|ing yuôm êdi kha\ng mâo dua boh jing c\ing ana leh ana\n mđu\.

S^t tông c\ing, c\ia\ng kơ ênai c\ing mâo klei bi mlih hmư\ ja\k h^n, phung tông c\ing kha\ng êyuh wa\t asei mlei. Êna c\ing knah `u mâo ênai ktang kja\p, pral leh ana\n kwang kbưi. Ho\ng êwa tông pral sna\n ``u c\ia\ng mâo klei thâo mđing kja\p hla\m brua\ tông mdêc\ c\ing sna\n kơh dưi thâo tông bi djo\ ga\l. Ama Khôi ti [uôn Sah A, sa\ Êa Tul, kdriêk C|ư\ Mgar c\ar Daklak brei thâo:

“  Êlâo jing c\ia\ng hria\m tông c\ing kram, s^t leh thâo tông c\ing kram, sna\n kơh hria\m tông c\ing êdi hla\m du\m kna\m m’ak amâodah hla\m klei c\ang dơr mnuih djiê…. Ênai c\ing êdi hmư\ `u kwang h^n. C|ing êdi lu pioh kơ mnuih pro\ng tông. {ia tơ hđeh [ia\ thao raih leh kơ brua\ tông mdêc\ c\ing a\t dưi mơh tông . C|ing êdi amâo dưi tông ôh hla\m du\m kna\m hla\p c\hưn, [ia\ bi tông hla\m du\m klei c\ang dơr mnuih djiê, hla\m du\m kna\m m’ak mơ\ng [uôn mse\ si klei nga\ yang kơ asei mlei suaih pral, amâodah  hla\m du\m klei hua\ bla\m mna\m thu\n [ơ\ng êmô kbao… Hla\m du\m klei kdo\ kha\k tung, kdo\ c\^m grư\ a\t tông c\ing mơh….

Hla\m du\m kna\m nga\ yang mna\m hua\ hla\m sang Êđê  pô, c\ing dưi tông dôk ti kpan. C|ing tông ti êngao jing tông hla\m du\m klei nga\ yang nga\ pơ\ng lui msat, klei nga\ yang  tuh ko\ pin êa, klei djiê bru\..... Hla\m du\m kna\m m’ak mnuih [uôn sang Êđê, du\m boh c\inbg a\t mâo brua\ phu\n jing kdra\p mnơ\ng c\ia\ng anak mnuih drei bi mje\ tuôm ho\ng yang adiê. Tơ amâo mâo ôh c\ing sna\n amâo mâo ôh klei nga\ yang. Ho\ng gra\p klei nga\ yang, c\ing tông hluê ho\ng  knhuah mdê `u mơh. Hluê si pô mbrua\  tông c\ing Aê Chi, ti [uôn Ko\ Siêr, phường Tân Lập, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, c\ar Daklak, c\ing jing nga\ dra\p tu\ yuôm êdi mơ\ng mnuih [uôn sang Êđê:

“ C|ing mâo klei tu\ yuôm êdi ho\ng mnuih [uôn sang Êđê, jing sa knhuah dhar kreh mâo ma\ mdê hja\n  mơ\ng đưm djuê ana pô. C|ing jing nga\n dra\p tu\ yuôm êdi. Đưm adih, aê aduôn drei blei c\ing ho\ng du\m drei êmô, kbao. C|ing jing nga\n dra\p c\ia\ng bi êdah kla\ boh mdro\ng, [un mơ\ng mnuih [uôn sang Êđê đưm. C|ing kban mko\ ai tiê mơ\ng anak mnuih c\ia\ng lac\ ho\ng phung yang adiê hla\m du\m kna\m m’ak, klei djiê bru\, klei bga\ yang kơ asei mlei mâo klei suaih pral…. C|ing jing kdra\p mnơ\ng bi mje\ tuôm ho\ng yang adiê. Gra\p kna\m m’ak lo\ mâo sa knhuah tông c\ing mdê `u mơh. Gra\p djuê ana `u mâo ênai c\ing a\t mdê mdê mơh….

C|ing jing nga\ dra\p tu\ yuôm mơ\ng mnuih [uôn sang Êđê mơ\ng đưm hlo\ng kơ ara\. {ia\ klei bi mlih mơ\ng brua\ duh mkra yang [uôn leh ana\n klei đa\o leh leh ana\n hla\k nga\ bi mlih ktang klei hd^p mơ\ng mnuih [uôn sang Êđê, hla\m ana\n mâo brua\ tông c\ing. Brua\ dôk kriê pioh leh ana\n lo\ mtô klei tông c\ing kơ gưl hđeh ara\ anei  jing brua\ c\ia\ng kơ klei bi hgu\m kngan mơ\ng jih êpul êya [uôn sang.

                                                                        H’Nga pô ]ih hlo\ng răk