VOV4.Êđê –Du\m thu\n ho\ng anei, brua\ duh mkra êpul êya ti Daklak bi êdah kla\ leh brua\ klam hla\m hdra\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ti du\m alu\ wa\l hla\m ]ar, hla\k [rư\ hruê [rư\ ]o\ng pô hla\m hdra\ duh mkra pla mjing lehana\n tui duah anôk ]h^ mnia. Êpul brua\ hgu\m hla\k dôk ]ang hma\ng sra\ng đru mđ^ h^n hnơ\ng nga\ brua\ lehana\n ai bi ktưn, mjing boh tu\ yuôm lehana\n klei h’^t kja\p hla\m brua\ nga\ lo\ hma ti alu\ wa\l.

Êlâo dih, du\m go\ êsei rông mnu\ ti să Êa Siên, wa\l krah {uôn Hồ lu êdi jing rông hliê hluôt, sơnăn kreh mâo phung ghan mnia kp^ ênoh. Mta mkă kyua ka mâo hdră rông kno\ng jưh knang kơ klei mưng [ơ\ng aguah tlam sơnăn khăng mâo klei djiu rua\, nga\ kơ boh tu\ dưn hrui w^t amâo mâo đ^ ôh. Ti ana\p klei dleh dlan ana\n, du\m go\ êsei rông mâo sa ai tiê mko\ mjing êpul hgu\m rông mnu\ phưi tha hlăm đang war Minh Hạnh, ara\ anei jing Êpul bruă hgu\m mâo 7 ]ô mnuih. Ti anei du\m go\ êsei bi hriăm êmuh klei thâo sơnăn bruă rông mnơ\ng mâo klei đ^ kyar h^n. Du\m ]ô mnuih hlăm êpul mâo lu hriăm lu adu\ mtô bi hriăm hdră rông mnu\, mâo lu klei thâo hlăm bruă rông mnơ\ng, mkhư\ gang klei ruă lehana\n ba yua hdră mnê] mrâo mrang. Klei anei mhro\ klei truh tơl hlăm bruă rông mnơ\ng, mjing hnư hrui w^t h’^t kjăp kơ du\m ]ô mnuih hlăm êpul. Êdei grăp gưl rông, du\m ]ô mnuih hlăm êpul lo\ hrăm mb^t ksiêm w^t klei thâo, bi kah du\m mta klei pô leh mâo hriăm klă s^t. Lê Thị Huệ, mnuih hlăm Êpul bruă hgu\m rông mnu\ phưi tha hlăm đang war Minh Hạnh, să Êa Siên, wa\l krah {uôn Hồ, ]ar Dak Lak yăl dliê :

“Hluê mu\t hlăm êpul bruă hgu\m du\m ]ô mnuih bi đru hdơ\ng găp kơ hdră rông. S^t mnu\ ruă mâo knuă druh mdrao mnơ\ng rông nao mdrao. Êngao kơnăn pô lo\ tu\ mă djuê mjeh, amlơ\k tơdah pô jing mnuih hlăm êpul bruă hgu\m”.

Amâo djo\ kno\ng đru hdơ\ng găp kơ hdră duh mkra, hruê mlan giăm anei, ngă bruă mơ\ng du\m êpul hgu\m, êpul bruă hgu\m mâo lu klei đ^ kyar, đađa êpul bruă hgu\m hluê ngă ênoh yuôm mta mnơ\ng, bi mlih mơ\ng bruă ]h^ mnơ\ng mkra mjing kơ êpul bruă mnia mblei nao kơ bruă ]o\ng mkra mjing, mđing dlăng kơ mta mnơ\ng mâo leh ana\n ]h^ mnia. Bùi Văn Hùng, mnuih hlăm Êpul bruă hgu\m Lo\ hma lehana\n mnia mblei Quyết Tiến, să Quảng Hiệp, kdriêk }ư\ Mgar, ]ar Dak Lak brei thâo:

“S^t jing mnuih hlăm êpul bruă hgu\m pô tu\ mă klei dưi ba ]h^ mnơ\ng mâo kơ ala ta] êngao tơdah hluê ngă bruă pla mjing mnơ\ng djăp hnơ\ng ]ua\n doh, ba yua hbâo bru\ hluê hnơ\ng ]ua\n oganic. Mơ\ng ana\n kâo mđing dlăng kơ mta phu\n ana\n ]ia\ng hrăm mb^t ho\ng êpul bruă hgu\m duah anôk mnia”.

Hluê si hnơ\ng ]ua\n ala ]ar kơ să kr^ng [uôn sang mrâo wưng thu\n 2016 – 2020 ho\ng 13 hnơ\ng ]ua\n – bruă duh mkra, mâo 2 hnơ\ng ]ua\n jing să mâo êpul bruă hgu\m duh mkra hluê klei k]ah mtru\n mơ\ng Hdră bhiăn Êpul bruă hgu\m thu\n 2012 lehana\n să mâo gru hmô mguôp mb^t bruă duh mkra ho\ng bruă hrui blei mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma phu\n dưi krơ\ng kjăp. }ia\ng dưi hluê ngă djăp hnơ\ng ]ua\n anei hlăm bruă mko\ mjing să kr^ng [uôn sang mrâo, du\m alu\ wa\l hlăm ]ar hlăk mđing dlăng hluê ngă lo\ mko\ dăp bruă lo\ hma, bi mklă mta mnơ\ng phu\n mơ\ng alu\ wa\l, mđ^ ktang hdră mguôp mb^t hlăm bruă duh mkra pla mjing ]ia\ng mđ^ boh yuôm bhăn. Hứa Quang Hồng, khua g^t gai Đảng uỷ să Êa Siên, wa\l krah {uôn Hồ, ]ar Dak Lak m`ă klă:

“Jing 1 alu\ wa\l kno\ng ngă lo\ hma, hmei mâo hdră mtru\n mđ^ kyar bruă lo\ hma mguôp mb^t mđ^ kyar bruă rông mnơ\ng. Hluê ngă hdră mtru\n kơ bruă duh mkra đru hgu\m Đảng uỷ hmei bi mklă mtru\t mjhar mnuih [uôn sang êlâo h^n mko\ mjing êpul, lehana\n mko\ mjing êpul bruă hgu\m mđ^ kyar ho\ng klei h’^t kjăp. }ia\ng đru mnuih [uôn sang hmei bi mje\ ho\ng du\m knơ\ng bruă mko\ mjing du\m klei bi trông, đru ktrâo la] klei thâo, ]hưn dlăng du\m gru hmô mơ\ng mnuih [uôn sang sơnăn kơh dưi h’^t kjăp”.

Kluôm ]ar ara\ anei mâo êbeh 270 êpul bruă hgu\m ngă bruă lo\ hma, truh giăm 60% ênoh êpul bruă hgu\m mơ\ng ]ar. Klă s^t brei [uh, lu êpul knuă druh kriê dlăng êpul bruă hgu\m ka djo\ ho\ng klei ]ia\ng, lu anôk adôk mtu\k mtu\l hlăm klei ngă bruă lehana\n mko\ mjing hdră mnia mblei, lu êdi du\m êpul bruă hgu\m, êpul hgu\m bruă lo\ mha mâo hnơ\ng điêt hluê hdră mguôp prăk [ia\, ênhă duh mkra điêt, hliê hluôt lehana\n adôk êpul bruă hgu\m ka ngă hră m’ar ana\n knăl mta mnơ\ng mâo, klei thâo adôk êdu awa\t ênưih tuôm ho\ng klei truh tơl, lui] liê kyua yan adiê ngă lehana\n ênoh ênil klei mnia mblei bi mlih… Hluê si Nguyễn Hoài Dương, khua knơ\ng bruă Lo\ hma lehana\n mđ^ kyar [uôn sang ]ar Dak Lak, ]ia\ng mđ^ hnơ\ng thâo kơ du\m êpul bruă hgu\m, hruê mlan kơ ana\p, ]ar lo\ dơ\ng hluê ngă lu hdră êlan mtru\t mjhar, đru brei, mguôp mb^t hlăm bruă duh mkra lehana\n ba ]h^ mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma mđr^ng ho\ng bruă lo\ mko\ dăp, mlih mrâo gru hmô đ^ kyar hlăm bruă lo\ hma:

“Lo\ mko\ mjing bruă duh mkra hluê gru hmô êpul bruă hgu\m, êpul hgu\m lehana\n mguôp mb^t bruă duh mkra, mko\ mjing du\m êpul êya mơ\ng mnuih [uôn sang ngă lo\ hma anei jing hdră bruă yuôm bhăn ]ia\ng krơ\ng bruă duh mkra h’^t kjăp, mâo boh tu\ dưn, dưi mguôp mb^t ho\ng êpul bruă mnia mblei ho\ng sang ]ơ mnia. Tal 2, lo\ dơ\ng tui hluê tur knơ\ng du\m hdră bruă, gru hmô ba yua kdrăp mrâo mrang, mđ^ lar hdră mđ^ kyar ]ia\ng du\m mta mnơ\ng pla mjing mâo hnơ\ng jăk h^n”.

Dak Lak bi mklă ngă bruă duh mkra pla mjing hluê hnơ\ng pro\ng ]ia\ng mâo mnơ\ng ba ]h^ mnia h’^t kjăp kơ du\m sang máy mkra mjing lehana\n ba ]h^ kơ ala ta] êngao, mguôp mb^t hlăm bruă duh mkra jing hdră yuôm bhăn h^n ara\ anei. Kyua ana\n, amâo djo\ kno\ng mnuih [uôn sang ngă lo\ hma đui] ôh, Dak Lak hlăk g^r ktưn mguôp mb^t ho\ng du\m êpul bruă mnia mblei lo\ hma, k`ăm mhro\ ênoh prăk bi liê, mđ^ h^n klei thâo sang ]ơ mnia, krơ\ng h’^t kjăp anôk ba ]h^ lehana\n ênoh ênil đ^ mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma, đru mguôp hlăm klei tu\ jing mơ\ng bruă mko\ mjing kr^ng [uôn sang mrâo.

H’Mrư pô ]ih hlo\ng răk