Dŭm hruê anei, ti ƀuôn mkra mnơ̆ng hŏng lăn čuh mnuih Čam Bình Đức, să Phan Hiệp, kdriêk Bắc Bình, čar Bình Thuận, ai êwa mă bruă mơ̆ng dŭm gŏ sang mkra mnơ̆ng hŏng lăn čuh dôk ngă bruă mjêč, mơ̆ng hdră mprăp mnơ̆ng, mkra rup truh kơ čuh mnơ̆ng mkra mơ̆ng lăn čuh.

Lương Thị Hoà, ti alŭ Bình Tiến, să Phan Hiệp, kdriêk Bắc Bình hơ̆k kdơ̆k brei thâo, mơ̆ng leh ngă bruă mkra mnơ̆ng hŏng lăn čuh, mnơ̆ng mkra ti sang ñu mâo lu mnuih khăp čiăng, boh nik phung tuê hiu čhưn ênguê. Hòa brei thâo, mnơ̆ng mkra mơ̆ng lăn čuh tinei mâo lu mta rup mdê mdê msĕ si: Krua, linga yoni, drei êa Bình Thuận, sang čuôr Čam, bŭ mnga, ê’I ŭng, kan… Dŭm mta mnơ̆ng mkra mơ̆ng lăn čuh gŏ sang ñu mâo boh prŏng, boh điêt mdê mdê, dưi dưm hlăm kdô, jăk găl êdi kơ tuê hiu čhưn ênguê.

Grăp thŭn nao rang mdah 4 blư̆ ti Wăl knhuah gru Sang čuôr Pô Sah Inư, ƀuôn prŏng Phan Thiết hlăm dŭm knăm mơak msĕ si: Tết Djuê ana, Tết Dương lịch, 30/4 lehanăn 2/9. Bi dŭm mta mnơ̆ng anei, mâo resort ti Mũi Né kuôl kă blei giăm 200 boh. Hlăm wưng Têt Djuê ana anăp truh, nao rang mdah bruă mkra mnơ̆ng lăn čuh mơ̆ng 4,5 hruê ti Mũi Né. Diñu kuôl kă grăp blư̆ 3 – 4 êklăk prăk mta mnơ̆ng điêt (100.000 – 150.000 prăk/sa mta mnơ̆ng), bi mnơ̆ng man dưn mơ̆ng 350.000/ sa mta, grăp blư̆ ba čhĭ giăm 30 mta mnơ̆ng, mâo dŭm pluh êklăk prăk.

Đuê̆ mơ̆ng ƀuôn mkra mnơ̆ng hŏng lăn čuh mnuih Čam să Phan Hiệp, hmei nao kơ anôk mkra čĭm êmô ƀhu sa mđiă ti să Phan Hòa, sa să mnuih Čam mơ̆ng kdriêk Bắc Bình. Ayŏng Bá Hữu Nhi, khua anôk bruă dôk mjêč ruăt dôk tă čĭm, bi mô̆ ñu dôk ƀhu čĭm. Ayŏng Nhi brei thâi, êlâo adih gŏ sang ñu mă čĭm êmô mơ̆ng anôk čuh tă lehanăn mdiăng nao čhĭ, ƀuh suaĭ êmăn snăn ñu mlih ngă bruă mkăn.

Tal êlâo, ñu knŏng ƀhu ba čhĭ dŭm kg kơ mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn, ƀiădah leh ƀuh ñu čhĭ jih mâo mơ̆ng 10 – 20 kg/hruê. Snăn, ênoh čĭm krô đĭ nanao hlăm grăp thŭn. Ayŏng Nhi brei thâo, čiăng kơ êmô ƀhu sa mđiă ƀơ̆ng jăk snăn tal êlâo brei ruah čĭm jăk, lehanăn dưm dŭm mta bi ƀăt lehanăn ba ƀhu. Yuôm bhăn hĭn brei rơ̆ng klei doh êƀăt mnơ̆ng dhơ̆ng, mkra čĭm bi doh. Tui hluê čĭm ênoh čhĭ mdê mdê mơh, ênưih hĭn 400.000 prăk/kg lehanăn yuôm hĭn mâo 650.000 prăk/kg. Ară anei, gŏ sang ñu mâo leh lu klei kuôl kă hlăm wưng Têt djuê ana 2025. Ayŏng Nhi brei thâo:

Mŭt hlăm mlan 12 hluê mlan ƀlĕ, dơ̆ng mơ̆ng hruê 10 grăp hruê kreh tă giăm 100 kg čĭm, giăm Têt truh giăm 200 kg čĭm. Hlei blei pô nao ba tinăn mtam. Ară anei mâo klei kuôl kă blei 90 kg, hruê 22/1 anei jao, pô ngă êlâo 1 – 2 hruê dưi mơh. 90 kg čĭm êmô ƀhu sa mđiă snăn brei mkra mơ̆ng giăm 200 kg čĭm mtah.

  Klei năng mđing tinei jing mta čĭm êmô ƀhu sa mđiă mơ̆ng gŏ sang Bá Hữu Nhi ti alŭ Bình Minh, să Phan Hòa lehanăn mnơ̆ng mkra mơ̆ng lăn čuh mnuih čam mơ̆ng gŏ sang Lương Thị Hòa ti alŭ Bình Tiến, să Phan Hiệp mrâo djăp hnơ̆ng čuăn OCOP 3 mtŭ.

Hluê si Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Bắc Bình, hluê hŏng klei mkă tĭng klă klơ̆ng, brei puăng grăp mta, Êpul hgŭm mkă tĭng, bi mklă mta mnơ̆ng OCOP mơ̆ng kdriêk tŭ yap leh 4 mta mnơ̆ng djăp OCOP 3 mtŭ gưl kdriêk thŭn 2024, hlăm anăn mâo Čĭm êmô ƀhu sa mđiă Hữu Nhi (gŏ sang Bá Hữu Nhi) lehanăn mnơ̆ng mkra mơ̆ng lăn čuh mnuih čam Sơn Hòa (gŏ sang Lương Thị Hòa). Anei jing dŭm mta mnơ̆ng krĭng ƀuôn sang êdah êdi, mâo mđing dlăng kơ hnơ̆ng tŭ jăk, mâo lu mta, rơ̆ng klei doh, kčah mtrŭn klă phŭn agha anôk mkra mjing.

Hlăm thŭn 2024, dŭm alŭ wăl mkŏ mjing leh bruă bi mklă kơ 48 mta mnơ̆ng OCOP lŏ tĭng dlăng lehanăn êbeh 100 mta mnơ̆ng nao bi mklă gưl tal êlâo. Truh knhal jih thŭn 2024, ênoh mnơ̆ng OCOP mâo bi mklă hlăm kluôm čar Bình Thuận mâo 242 mta mnơ̆ng, hlăm anăn mâo 16 mta mnơ̆ng OCOP 4 mtŭ, 224 mta mnơ̆ng OCOP 3 mtŭ lehanăn 2 mta mnơ̆ng mâo klei găl đĭ 5 mtŭ.

Nguyễn Hữu Phước, Kơiăng khua knơ̆ng bruă Lŏ hma mđĭ  kyar krĭng ƀuôn sang – Kơiăng khua Êpul hgŭm tĭng dlăng, bi mklă mta mnơ̆ng OCOP čar Bình Thuận brei thâo, hluê hŏng hdră OCOP, dŭm mta mnơ̆ng mâo lu klei bi mlih kơ hnơ̆ng tŭ jăk, anăn knăl, hruh đŭng, anôk mkra mjing.

Hdră OCOP – grăp să sa mta mnơ̆ng jing mnơ̆ng mâo klei găl mơ̆ng krĭng, mơ̆ng alŭ wăl lehanăn bi mguôp hlăm anăn dhar kreh alŭ wăl, kyua anăn mbĭt hŏng mta mnơ̆ng OCOP jing klei yăl dliê kơ mnơ̆ng. Êngao kơ dưn mnơ̆ng dhơ̆ng anăn drei dưi dưn dhar kreh mơ̆ng grăp krĭng mơ̆ng alŭ wăl. Drei đru kơ mnuih ƀuôn sang čiăng bi mklă kơ klei yăl dliê anăn, ƀiădah brei mđing kơ bruă rơ̆ng klei doh êƀăt mnơ̆ng dhơ̆ng, brei mâo djăp hnơ̆ng čuăn.

Tơdah êlâo adih, mta mnơ̆ng mkra mơ̆ng lăn čuh mnuih Čam să Phan Hiệp amâo dah čĭm êmô ƀhu sa mđiă ti să Phan Hòa, kdriêk Bắc Bình, čar Bình Thuận knŏng wĭr wĭr ti ƀuôn Čam lehanăn ba čhĭ kơ phung ghan mnia, ƀiădah dŭm mta mnơ̆ng anei jing leh “Mtŭ” OCOP kbiă mơ̆ng ƀuôn sang, mprăp nao djăp anôk hlăm lehanăn êngao čar.

Dŭm hruê êgao, anôk čuh lăn čuh mơ̆ng mnuih čam Bình Đức ăt hrah pui; dŭm pruê̆ ƀhu čĭm mơ̆ng gŏ sang Bá Hữu Nhi bŏ čĭm êmô, ƀuăn srăng mâo sa yan Têt trei mđao truh hŏng mnuih Čam ti Bình Thuận./.