VOV4.Êđê - Hla\m wưng êlâo, hla\m lehana\n êdei kơ Tit Nguyên đán jing wưng ]ia\ng kơ mnơ\ng dhơ\ng đ^ êdi. Anei a\t jing mmông du\m mta mnơ\ng dhơ\ng amâo tu\ ja\k, amâo thâo b^t phu\n agha, mnơ\ng mgưt, mnơ\ng amâo tu\ ja\k nao mu\t hla\m sang c\ơ mnia nga\ truh klei hui hyưt kơ mnuih blei yua hla\m brua\ hro\ng ruah. Hla\m du\m hruê anei, êpul nga\ brua\ ksiêm dla\ng msir ruh mlir dhar brua\ mơ\ng ]ar Daklak kơ klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng hla\k mjê] rua\t po\k hluê nga\ hdra\ ksiêm dla\ng mđra\m mb^t du\m anôk mkra mjing mnơ\ng dhơ\ng, c\h^ mnia mnơ\ng dhơ\ng, c\h^ m ia mnơ\ng [ơ\ng hua\ êa mna\m lehana\n bohnik jing du\m mta mnơ\ng [ơ\ng dưi ba yua lu hla\m gưl tit.

Wưng anei, lu go\ êsei hlăk hnê] blei mprăp du\m mta [ê` kẹo, mứt, du\m mta asa\r, mnơ\ng [ơ\ng tu\k ăm… prăp êmiêt drông Tit djuê ana. Khă sơnăn, hlăk êjai mnơ\ng [ơ\ng huă “ ]ho\” `u\ kma lar [ar hlăm sang ]ơ mnia, lu phung amai adei amâo mâo nao blei ôh ti sang ]ơ mnia aguah tlam, [ia\dah bi nao blei mnơ\ng ti du\m siêu thị, anôk ]h^ mnia pro\ng. Khă gơ\ ênoh ênil ti anei đ^ h^n mkă ho\ng hlăm sang ]ơ, [ia\dah kno\ng 1 hdră êlan anei yơh, hluê si digơ\ jing mâo klei êđăp ênang. Bi kah kơ bruă blei mprăp tit kơ go\ êsei, amai Đinh Thị Mơ ti să {a\ng Ađrê`, kdriêk Krông Ana, ]ar Daklak brei thâo:“ Kâo khăng blei mnơ\ng mâo du\m ana\n knăl, amâo mâo blei mnơ\ng pliă plia. Leh ana\n kâo ăt khăng blei du\m mta mnơ\ng hlăm siêu thị p’pro\ng ]ia\ng rơ\ng klei doh jăk. Kyua dah ara\ anei hlăm sang ]ơ mnia mnơ\ng mgưt, mnơ\ng amâo mâo hnơ\ng ]ua\n lu êdi”.

Amai Nguyễn Thị Nhàn ti să Êa Bông, wa\l krah [uôn Trăp, kdriêk Krông Ana, ]ar Dak Lak ăt bi kah:“ Hmei blei mnơ\ng bi hro\ng ruah klă s^t du\m mta mnơ\ng mâo ana\n knăl klă mnga] snăn kơh jho\ng blei. Kâo amâo mâo jho\ng blei ôh mnơ\ng ti êngao sang ]ơ, kyua hu^ amâo mâo klei đăo knang, hnơ\ng jăk, kyua ana\n khăng hro\ng ruah nao blei ti siêu thị”.

Ana\n jing klei hro\ng ruah mơ\ng du\m go\ êsei mâo klei hd^p mda đ^ kyar, thâo săng kơ klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng huă. Bi lu go\ êsei mkăn, digơ\ ăt blei mnơ\ng hluê si klei khăp ]ia\ng amâo dah klei iêu mthưr mơ\ng phung ]h^. Êdah klă jing ti du\m sang ]ơ mnia aguah tlam, mơ\ng ]o\ng mkra mjing truh kơ klei ]ua\l mkă mjh^t m’ua\t mnuih nao blei mnơ\ng tit.

}ia\ng kriê kjăp klei suaih pral kơ mnuih blei yua, mhro\ klei hu^ hyưt djo\ [ơ\ng mnơ\ng ruă hlăm wưng êlâo, hlăm leh ana\n êdi kơ Tit nguyên đán Mậu Tuất thu\n 2018, Êpul bruă ksiêm dlăng hgu\m knơ\ng bruă kriê dlăng klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng huă mơ\ng ]ar Daklak k[^n ai tiê ksiêm dlăng n’nao đrông du\m anôk ]h^ mnơ\ng go\ êsei, du\m alu\ sang ]ơ mnia aguah tlam. Mơ\ng klei ksiêm dlăng, jih jang du\m anôk ]h^ mnia bi hluê ngă jăk s’a^ du\m hdră mtru\n kơ klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng huă, mse\ si: phu\n agha mnơ\ng [ơ\ng huă, hră m’ar mnia mblei, hră mkă dlăng klei suaih pral, hră hưn mthâo du\m mta mnơ\ng [ơ\ng djăp mta ]ua\n mnơ\ng [ơ\ng doh jăk… Khă snăn hlăm klei mâo s^t êdi, mâo lu anôk ]h^ mnia ênhă điêt, mta mnơ\ng amâo mâo dưi kriê dlăng jăk ôh leh ana\n boh nik gơ\ lu mta mnơ\ng ]h^ mnia jih leh hruê mlan ba yua, lu êdi jing ya ua, êa ksâo mtah, [ê` mì, kẹo leh ana\n du\m mta mnơ\ng bi [a\t mkra mjing mnơ\ng [ơ\ng. Du\m mta mnơ\ng anei, tơdah truh kơ kiê kngan mnuih blei [ơ\ng srăng ngă hma^ djo\ kơ klei suaih pral.

Aê mdraoTrần Văn Tiết, K’iăng khua Anôk kriê dlăng klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng ]ar Daklak brei thâo: “ Ho\ng du\m mta mnơ\ng jih leh hruê mlan ba yua, tui hluê si ênoh mnơ\ng, êpul bruă srăng mâo hdră phat mkra mdê mdê. Tơdah mnơ\ng ]h^ mnia hnơ\ng lu, hmei srăng mă kơ\ng hluê si hdră mtru\n. Bi ênoh mnơ\ng [ia\, amâo dah mnơ\ng kriê dlăng amâo mâo jăk, mnơ\ng amâo mâo jăk hnơ\ng, snăn hmei khut khat amâo mâo lui du\m mta mnơ\ng anei truh ho\ng kiê kngan mnuih blei yua ôh, ho\ng hdră ba ]uh bi rai ti ana\n mtam”.

Du\m sang mnia, ]h^ mnơ\ng [ơ\ng huă ăt jing 1 hlăm du\m anôk mâo lu go\ êsei hro\ng ruah hlăm wưng tit. Kyua hưp kơ prăk mnga, du\m phung ]h^ mnia blei ba mnơ\ng amâo mâo djăp hnơ\ng ]ua\n, amâo mâo doh jăk. Klei anei ngă klei hu^ hyưt djo\ [ơ\ng mnơ\ng ngă ruă đ^ h^n, tơdah drei ba yua mnơ\ng [ơ\ng amâo mâo doh jăk. Êdah klă mse\ si 2 anôk ]h^ mnia mnơ\ng [ơ\ng ana\n jing Sang ]h^ mnơ\ng [ơ\ng huă Thế Sơn leh ana\n sang ]h^ mnia Vườn Xanh ti phường An Lạc, [uôn pro\ng {uôn Hồ, ]ar Daklak. Leh ksiêm dlăng, êpul bruă ksiêm dlăng hgu\m ]ar hmao [uh lu klei ngă soh. Ti Sang ]h^ mnơ\ng [ơ\ng huă Thế Sơn, hlăm wưng ksiêm dlăng mtam, pô sang amâo ba hưn mdah ya mta hră m’ar djo\ tuôm kơ bruă ]h^ mnia. Leh êpul nao ksiêm dlăng ti anôk mkra mjing, êpul mâo [uh lu mta mnơ\ng bi [a\t, mnơ\ng [ơ\ng huă jih leh hruê mlan ba yua, đađa amâo mâo ana\n knăl, amâo mâo phu\n agha, mnơ\ng [ơ\ng adôk mtah leh ana\n ksă dưm mb^t mbla hlăm hip bi ê’ăt mnơ\ng….

Ti Sang ]h^ mnia mnơ\ng [ơ\ng huă Vườn Xanh, pô sang ka mprăp kdrăp răng mgang mă bruă, bro\ng êa rao kngan kơ phung knuă druh; đađa mnơ\ng jih leh hruê mlan ba yua leh ana\n amâo mâo phu\n agha klă mnga]… Boh tu\ dưn, êpul bruă kriê dlăng hgu\m ngă leh hră m’ar brei mdei ngă bruă ho\ng Sang ]h^ mnia mnơ\ng [ơ\ng huă Thế Sơn hlo\ng truh êla mâo hră dưi brei ngă bruă mnia mblei. Mb^t ana\n, ]uh bi rai jih du\m mta mnơ\ng jih leh hruê mlan ba yua ho\ng 2 anôk ]h^ mnia anei.

Ara\ anei kluôm ]ar Daklak mâo êbeh 23 êbâo anôk ]h^ mnia mnơ\ng [ơ\ng huă, djam mtam, hlăm ana\n knơ\ng bruă mdrao mgu\n kriê dlăng êbeh 1 anôk. Hlăm thu\n 2017, Anôk bruă kriê dlăng klei Doh jăk mnơ\ng [ơ\ng huă ]ar, kdriêk, să mko\ mjing leh êbeh 700 êpul bruă ksiêm dlăng hgu\m mko\ mjing ksiêm dlăng êbeh 11 êbâo 600 anôk. Hlăm ana\n, du\m anôk bruă djăp hnơ\ng ]ua\n truh 75%. Ênoh anôk ngă soh ho\ng hdră bhiăn truh 25%. Ênoh prăk đu\ bi kmhal hrui w^t êbeh 1 êklai 500 êklăk prăk. Snăn, ênoh anôk ngă soh hdră bhiăn mnơ\ng [ơ\ng doh jăk amâo djo\ điêt ôh. Leh ana\n klei nga\ soh hlăm klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng huă ăt kăn mâo klei mdei lei. Du\m phung kyua hưp kơ prăk mnga amâo uê` kơ klei suaih pral mnuih blei [ơ\ng, mjhua ho\ng lu mnê] hgăm ]ia\ng hgao ală mta êpul bruă djo\ tuôm. Kyua ana\n, ]ia\ng mnuih [uôn sang m’ak tit ho\ng klei êđăp ênang, êngao kơ klei g^r ktưn mơ\ng du\m knơ\ng bruă djo\ tuôm hlăm bruă kriê dlăng, ksiêm dlăng, msir mkra đu\ bi kmhal, snăn mnuih blei yua ]o\ng mđ^ klei thâo mơ\ng pô ho\ng klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng huă, hro\ng ruah du\m mta mnơ\ng mâo kla\ phu\n agha blei yua.

H’Nga – Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k