VOV4.Êđê - Hlăm dŭm thŭn êgao, êngao kơ bruă duh bi liê anôk bruă nah gŭ, mđĭ kyar mkra mjing, mđĭ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang, hdră bruă krĭng ƀuôn sang mrâo ti čar Dak Nông lŏ mđing kơ hdră mkŏ mjing mkra mjing hluê si hdră mssĭ kyar gru hmô êpul hgŭm bruă. Anei ăt jing hnơ̆ng kčah brei grăp să mâo êlâo kơ dưi yap jing să djăp hnơ̆ng čuăn krĭng ƀuôn sang mrâo.

Hlăm dŭm hnơ̆ng čuăn jing krĭng ƀuôn sang mrâo, hnơ̆ng čuăn tal 13 kơ bruă mkŏ mjing mâo kñăm yuôm bhăn, mtrŭt mjhar bruă duh mkra ti krĭng ƀuôn sang. Čiăng dưi ngă hnơ̆ng čuăn tal 13, dŭm êpul hgŭm mâo klei bi lar bruă klam, bi mklă hĭn bruă kñăm hlăm bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo ti alŭ wăl.

Tui hluê klei bhiăn, să dưi yap mâo ênŭm hnơ̆ng čuăn jing krĭng ƀuôn sang mrâo srăng mâo ƀiă êdi sa klei mkŏ mkra êpul hgŭm. Hŏng 7 să ară anei dôk mâo klei ksiêm dlăng dưi tŭ yap jing krĭng ƀuôn sang mrâo, mâo jih jang 11 êpul hgŭm dôk mă bruă mâo boh tŭ dưn, đru hlăm bruă mđĭ kyar bruă duh mkra, mnia blei, mđĭ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang.

Să Čư̆ K’nia, kdriêk Čư̆ Jŭt, čar Dak Nông mâo êpul hgŭm mnia blei mnơ̆ng dhơ̆ng bruă lŏ hma kơ mnuih ƀuôn sang lehanăn êpul hgŭm kơ bruă lŏ hma Tiến Thành. Tui hluê Bùi Xuân Nghĩa khua êpul hgŭm Tiến Thành, anôk bruă dôk mkŏ mkra tiu lehanăn kphê hŏng hnơ̆ng Organic lehanăn dôk lông mkŏ mkra kphê kpŭng. Êpul hgŭm anei ăt lŏ bi mguôp hŏng sa êpul hgŭm mkăn kơ bruă mkra mjing kdô đung tiu, mdiê ST 24 kơ mnuih ƀuôn sang. Hlăm klei mkra mjing anăn, êpul hgŭm mâo leh klei mtô bi hriăm, ba jao kdrăp mrâo mrang kơ mnuih ƀuôn sang čiăng mđĭ klei mkŏ mjing lehanăn hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng.

Ti să Thuận Hà, kdriêk Dak Song, čar Dak Nông mâo sa êpul hgŭm kơ bruă lŏ hma - mnia blei - mkra hbâo brŭ Hoàng Nguyên lehanăn êpul hgŭm kơ bruă lŏ hma Thuận Phát. Aduôn Trần Thị Thu, khua kiă kriê êpul hgŭm Hoàng Nguyên brei thâo, hlăm dŭm hruê mmông leh êgao, anôk bruă mâo klei ktrâo êlan lehanăn bi kƀĭn mnuih ƀuôn sang pla mjing ana tiu hŏng hbâo brŭ hlăm ênhă êbeh 100 ha. Kyuanăn, dŭm čô muih mă bruă hlăm êpul hgŭm mâo prăk ba wĭt lu, khădah ênoh čhĭ tiu trŭn êdi. Thŭn 2020, êpul hgŭm dưi ba čhĭ kơ ala čar tač êngao truh kơ 400 tôn tiu doh hŏng ênoh čhĭ lu hĭn dua blư̆ mkă hŏng ênoh čhĭ ti tač, kyuanăn mnuih mă bruă mâo klei hur har. Bruă pla mjing ana tiu hŏng hbâo brŭ ti alŭ wăl ară anei ƀrư̆ hruê ƀrư̆ mâo ênhă prŏng hĭn, mâo hdră êlan lehanăn hơĭt kjăp hĭn.

Hlăm lu alŭ wăl mkăn ti čar Dak Nông dŭm êpul hgŭm dưi mđĭ lar leh bruă klam hlăm bruă mkŏ mkra, mđĭ ênoh prăk ba wĭt kơ mnuih ƀuôn sang. Să Dak Sôr, kdiêk Krông Nô mâo êpul hgŭm kơ bruă lŏ hma- mnia blei - boh tiu doh Dak Sôr hŏng 30 čô mnuih mă bruă lehanăn êpul hgŭm kơ bruă lŏ hma mtah Thành Phát hŏng 12 čô mnuih mă bruă. Dŭm êpul hgŭm dưi ba jao kdrăp mrâo mrang mrâo truh kơ mnuih mă bruă lŏ hma čiăng mđĭ boh tŭ dưn mơ̆ng bruă mkŏ mkra, mnia blei, mbĭt hŏng anăn lŏ bi mguôp hŏng dŭm knơ̆ng bruă čiăng dưi ba čhĭ boh mnga mâo.

Bi kơ êpul hgŭm mnia blei lehanăn mnơ̆ng dhơ̆ng Bình Minh ti să Ea Pô, kdriêk Čư̆ Jŭt mâo leh klei bi mguôp hŏng mnuih ƀuôn sang pla ana kphê lehanăn tiu tui hluê hnơ̆ng 4C, VietGap, anôk bruă ăt lŏ bi mguôp hŏng dŭm knơ̆ng bruă čiăng dưi ba čhĭ boh mnga mơ̆ng mnuih pla mjing.

Ăt msĕ sơnăn, hŏng lu hdră êlan đru, êpul hgŭm kơ bruă lŏ hma - mnia blei - mnơ̆ng hdơ̆ng lehanăn ngăn prăk Đại Đồng Tiến lehanăn êpul hgŭm Tân Thịnh, să Quảng Khê, kdriêk Dak Glong dưi iêu jak truh kơ 47 čô mnuih nao hgŭm hlăm bruă bi mguôp mkra mjing kphê hŏng hnơ̆ng UTZ. Hlăm klei bi mguôp anăn, êpul hgŭm mâo klei nao ksiêm dlăng, hdră êlan mka mjing mơ̆ng mnuih ƀuôn sang leh anăn đru kơ hbâo brŭ, ngăn prăk lehanăn klei thâo kơ bruă… čiăng dưi mâo hnơ̆ng mnơ̆ng dhơ̆ng bruă lŏ hma djŏ hŏng hnơ̆ng čuăn UTZ.

Bùi Hoa Thám, k’iăng khua êpul bi mguôp lu êpul hgŭm čar Dak Nông brei thâo, dŭm hruê mmông leh êgao, bruă sang čư êa mkŏ mjing leh lu klei găl čiăng êpul hgŭm dưi đĭ kyar hlăm bruă mkŏ mkra, mnia blei. Dŭm alŭ wăl mâo lu êpul hgŭm brư̆ hruê mă bruă mâo boh tŭ dưn hĭn. Boh nĭk, hlăm dŭm êpul hgŭm dưi bi lar leh bruă klam mơ̆ng pô hlăm bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo ti alŭ wăl, đru kơ mnuih ƀuôn sang lŏ mkŏ mjing jăk hĭn. Hlăm anăn, dŭm êpul hgŭm mâo bruă kñăm jing đru kơ mnuih ƀuôn sang bi mlih ana pla mjing, mnơ̆ng rông leh anăn ba yua dŭm kdrăp mrâo mrang kơ bruă mkŏ mkra čiăng mđĭ hnơ̆ng mnơ̆ng dhơ̆ng mâo.

Dŭm êpul hgŭm ăt kñăm kơ klei bi mguôp hlăm bruă mkŏ mkra, čhĭ mnia mnơ̆ng dhơ̆ng. Mơ̆ng năn, bruă mkŏ mkra bruă lŏ hma srăng mâo boh tŭ dưn hĭn kơ bruă duh mkra, đru kơ mnuih ƀuôn sang dưi mâo lu hĭn ênoh prăk ba wĭt.