VOV4.Êđê- Bruă dưi mâo lehanăn krơ̆ng kjăp hnơ̆ng čuăn kơ bruă răng mgang klei êđăp ênang, mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo mâo boh tŭ yuôm bhăn, đru mguôp sĭt êmĭt hlăm bruă bi leh dŭm hnơ̆ng čuăn mkăn. Ti Dak Nông dưi mkŏ mjing lehanăn mđĭ lar leh dŭm gru hmô rơ̆ng kjăp klei êđăp ênang hlăm alŭ, ƀuôn msĕ si Êpul hgŭm phung êdam êra gang mkhư̆ klei ngă soh, tông mmông lehanăn camera răng mgang klei êđăp ênang. Mơ̆ng anăn, đru mguôp yuôm bhăn hlăm bruă bi leh hnơ̆ng čuăn kơ bruă răng mgang klei êđăp ênang, mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo.

Tui hlue klei čih yap mơ̆ng êpul gĭt gai dŭm hdră êlan ala čar kñăm ti čar Dak Nông, hnơ̆ng klei êđăp ênang jing sa hlăm dŭm hnơ̆ng dleh kơ bruă dưi ngă, kyua ñu mâo lu mta hlăm anăn, mâo lu êpul êya ngă hrăm mbĭt lehanăn amâo mâo hơĭt kjăp. Khădah, dưi bi klă anei jing hnơ̆ng čuăn tal êlâo hĭn, mâo bruă klam dưi bi leh lehanăn rơ̆ng kơ dŭm hnơ̆ng mkăn, kyuanăn hlăm dŭm thŭn leh êgao, dŭm gưl bruă Đảng nah gŭ, bruă sang čư̆ êa dŭm alŭ wăl mâo nanao klei uêñ mĭn hlăm bruă gĭt gai, kiă kriê kơ bruă srăng tui ngă.

Grăp thŭn, dŭm gưl bruă Đảng nah gŭ, bruă sang čư̆ êa dŭm gưl mâo sơăi hdră mtrŭn, hdră êlan kơ bruă rơ̆ng kơ klei êđăp ênang. Dŭm alŭ wăl mâo klei gĭt gai mkŏ mkra mâo boh tŭ dưn hlăm bruă jih jang mnuih ƀuôn sang răng mgang klei êđăp ênang tar ala čar. Êpul kahan ksiêm dŭm gưl mâo klei mkŏ mjing dŭm hră êlan hlăm bruă răng mgang klei êđăp ênang yang ƀuôn nao mbĭt hŏng dŭm boh klei klă klơ̆ng, mgaih msir dŭm klei dleh dlan, klei kăm ghă hlăm alŭ wăl.

Msĕ si kriêk Dak R’lâp, čar Dak Nông dưi mkŏ mjing lehanăn bi lar klei bi hmô răng mgang klei êđăp ênang hlăm dŭm alŭ, ƀuôn msĕ hŏng êpul bi mguôp hđeh êdam êra kơ bruă gang mkhư̆ phung ngă klei jhat ƀai, gak ƀăng jang, kăp tông mmông lehanăn camera klei êđăp ênang… Tui hluê anăn, hlăm kdriêk dưi bi lar jăk bruă klam mơ̆ng dŭm êpul kahan ksiêm, lĭng kahan, kahan ƀuôn lehanăn dưi iêu mthưr jih jang mnuih hlăm yang ƀuôn hrăm mbĭt hlăm bruă răng mgang klei êđăp ênang. Kyuanăn, 9/9 să ti kdriêk mâo ênŭm sơăi hnơ̆ng čuăn bruă răng mgang klei êđăp ênang.

Bi kơ kriêk Dak Mil, dŭm gưl, dhar bruă, hrăm mbĭt hlăm bruă mđĭ hĭn klei bi mguôp, mkŏ mjing lu bruă ngă msĕ si mtrŭt mjhar kơ jih jang mnuih srăng hrăm mbĭt hlăm bruă răng mgang klei êđăp ênang ala čar, hâo hưn kơ knuă druh, mnuih mă bruă knŭk kna, mnuih ƀuôn sang dưi mđĭ hĭn klei thâo săng kơ boh tŭ dưn, klei yuôm bhăn mơ̆ng bruă răng mgang klei êđăp ênang. Mơ̆ng năn, klei êđăp ênang yang ƀuôn dưi mâo klei krơ̆ng kjăp, dŭm klei phung ngă jhat ƀai, klei amâo jăk hlăm yang ƀuôn lehanăn dŭm bruă ngă soh hŏng klei bhiăn ala čar dưi hrŏ leh. Dŭm klei bi hmô kơ êpul bi mguôp hlăm bruă mgang mkhư̆ klei mjhĭk mtŭl hlăm gŏ sang, êpul hgŭm lu gŏ sang bi răng mgang klei êđăp ênang, sang hră mơar mâo klei êđăp ênang, dưi bi lar boh tŭ dưn.

Ti kdiêk Dak Song, klei bi hmô “Ênai tông mmông klei êđăp ênang” dưi đru hlăm bruă bi ênŭm hnơ̆ng klei êđăp ênang hlăm bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo. Bi kơ alŭ 7 lehanăn alŭ 8 ti să knông lăn Thuận Hà, dưi mâo 5 boh mmông pioh tông lehanăn dăp kă hlăm dŭm anôk mâo lu mnuih ƀuôn sang. Tơdah mâo klei tông mmông, čiăng rơ̆ng kơ ênai mmông anăn dưi kwang truh kơ 1,5km. Leh hmư̆ ênai mmông, srăng mâo sa êpul răng mgang klei êđăp ênang nao truh kơ anôk mrâo tông anăn čiăng dưi thâo klă kơ boh klei. Nguyễn Đình Lương, khua êpul kahan ksiêm să Thuận Hà, kdriêk Dak Song brei thâo, mkă hŏng êlâo dih, klei êđăp ênang ti alŭ wăl alŭ 7 lehanăn alŭ 8 mâo lu klei mlih jăk, boh nĭk mơ̆ng hruê mâo klei bi hmô tông mmông, ka lŏ mâo ôh klei tlĕ hlăm alŭ wăl anei. Boh tŭ dưn klă klơ̆ng mơ̆ng klei bi hmô mjing dưi êrâo klei thâo săng kơ muih ƀuôn sang čiăng dưi tui ngă djŏ hŏng hdră bhiăn, mđĭ hĭn ai tiê thâo răng lehanăn hur har hlăm bruă kčŭt hưn phung ngă soh. Tui hluê anăn, dŭm anôk bruă djŏ tuôm srăng mâo klei nao bi kdơ̆ng, gang mkhư̆ dŭm klei ngă jhat ƀai lehanăn mgaih msir dŭm boh klei djŏ tuôm hŏng klei êđăp ênang.

Tui hluê klei čih yap mơ̆ng êpul gĭt gai dŭm hdră êlan klei ala čar kñăm ti čar Dak Nông, leh êgao 10 thŭn tui ngă dŭm hdră êlan anei hlăm bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo wưng thŭn 2010-2020, bruă ngă čiăng rơ̆ng kơ klei êđăp ênang hlăm krĭng ƀuôn sang mâo leh lu klei mlih jăk. Hlăm anăn, êpul kahan ksiêm mâo leh klei nao hưn, bi êdah kơ bruă Đảng nah gŭ, bruă sang čư̆ êa dưi tui ngă djŏ, mgaih msir hmar dŭm anôk mâo klei mjhĭk mtŭl, kčŭt hưn, dăp klei găl kơ bruă mkŏ mjing dŭm hdră êlan ăt msĕ si bruă klam mđĭ kyar bruă duh mkra - ala ƀuôn hlăm alŭ wăl.

Truh kơ ară anei kluôm čar Dak Nông mâo 45/60 să dưi mâo lehanăn dôk rơ̆ng kơ hnơ̆ng klei êđăp ênang hŏng ênoh 75%. Hlăm klei găl mđĭ kyar ară anei, čiăng dưi bi sĭt mđi hĭn boh tŭ dưn anei, čiăng mâo klei gĭr amâo mdei lehanăn hrăm mbĭt mơ̆ng dŭm gưl bruă Đảng nah gŭ, bruă sang čư̆ êa lehanăn mnuih ƀuôn sang hlăm alŭ wăl kơ bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo. Čar Dak Nông dôk mtrŭt mjhar bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo đĭ hĭn, lŏ čiăng lu hĭn klei bi mguôp mơ̆ng bruă kđi čar, dŭm gưl mnuih ƀuôn sang, hŏng ai tiê kjăp mơ̆ng êpul kmeh gơ̆ng, amâo brei klei ngă ngơi mang, amâo uêñ, luič klei răng ôh.

Pô mblang: Y-Khem Niê