VOV4.Êđê -  Mơ\ng hruê 1/7, du\m klei ngă soh kơ klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng dưi mdưm hlăm klei phat kđi, k`ăm ]ia\ng mđ^ klei bi mhu^, kyuadah klei ngă soh ho\ng klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng knư\ hruê knư\ đ^. Hluê mta mtru\n, mnuig rông mnơ\ng yua mta kăn, mnuih thâo kla\ mnơ\ng [ơ\ng jing ]ho\, [ia\dah ăt mkra mjing, ăt ba ]h^ srăng đu\ mơ\ng 50 – 200 êklăk prăk, amâodah krư\ hlăm mna\ mơ\ng 1 – 5 thu\n, amâodah truh 20 thu\n. Anei jing ênoh bi kmhal mrâo djo\ tuôm ho\ng klei ngă soh klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng mâo mtru\n leh mơ\ng hdră bhiăn phat mkra klei ngă soh jhat thu\n 2015.

      Klei ba phat kđi djăp mta klei ngă soh ho\ng klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng, kyua jing klei jih jang mnuih hlăk dôk mđing ]ia\ng dưi mâo mnơ\ng [ơ\ng doh. Klei kia\ kriê mnơ\ng pla mjing, mnơ\ng rông ]ang hmăng srăng dưi ksiêm dlăng kjăp hnơ\ng doh dơ\ng mơ\ng mphu\n pla mjing lehana\n rông mnơ\ng, lehana\n hlo\ng truh kơ anôk ]h^ mnia, [ia\dah boh s^t klei anei ara\ anei dleh sna\k dưi ngă. Êdah êdi mse\ si ti Sang c\ơ c\o\ng mko\ mjing ma\ ti {uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, c\ar Daklak, brua\ kia\ kriê rơ\ng klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng mse\ si lui tha amâo mâo nga\ ôh.

      Wa\l sang ]ơ ako\ ]o\ng mko\ mjing ti êlan Phan Bội Châu, hlăm phường Thành Nhất, [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột, ]ar Dak Lak ]h^ mnia m]h^t m’uăt mơ\ng hlăm brô 11 m’mông mlam hruê êlâo truh kơ 5 m’mông aguah hruê êdei. Ti anei, mâo djăp mta mnơ\ng mtah mse\ si boh kroh, djam mtam, klo\ hbei truh kơ kan hdang, phu\n agha anôk mă mta mnơ\ng anei ăt lu mơh. Kha\ gơ\ ]o\ng mko\   mjing ma\, [ia\ anei jing anôk ako\ ba c\h^ mơ\ng lu mta mnơ\ng [ơ\ng mtah, mkăp kơ sang ]ơ mnia ti ]ar Dak Lak. Klei bi ]h^ mnia lu êdi ]h^ mnia hluôm mnơ\ng  ho\ng hơ\ng lu, [ia\ mâo klei bi tu\ ư plah wah mnuih blei, mnuih ]h^. Hră m’ar bi mklă phu\n agha, du\m mta ]ua\n phu\n rơ\ng kjăp klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng jing mta klei dleh ti anei. 1 ]ô mnuih ]h^ boh kroh ti sang ]ơ mnia mlam anei brei thâo: “ Boh anei ya klei mâo ]ia\ng bi ksiêm dlăng he\ klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng. Boh arăng gơ\ dlăng siam ara\ng gơ\ blei yơh”.

            Mnuih ]h^ kno\ng bi mđing kơ bruă si be\ ngă ]ia\ng dưi ba ]h^. Bi mnuih blei ăt ho\ng klei k`ăm blei pioh lo\ ba ]h^, anăn kno\ng dlăng kơ boh siam ênoh djo\ guôp jing blei yơh. Bi klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng ti anei, s’năn amâo mâo pô dưi rơ\ng brei ôh. Aduôn Vương Thị Thư, 1 ]ô ]h^ mnia hlăk blei mnơ\ng ti sang ]ơ ako\ anei brei thâo: “ Kyua dah ti anei mnơ\ng mơ\ng kbưi adih ba hriê, anăn pô amâo dưi thâo ôh. {uh adôk siam mtah mă yơh amâo thâo si\ be\ ôh. Ăt [uh hu^ mơh, [ia\dah ara\ng ]h^ ana\n pô ăt ]h^ mơh”.

            Êlâo kơ mko\ mjing sang ]ơ ako\ mlam ti phường Thành Nhất, lu êdi jing mnơ\ng adôk mtah dưi ]h^ mnia ti sang ]ơ Tân An hlăm phường Tân An. Leh Knơ\ng bruă sang ]ư\ êa [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột ruh mghaih he\ sang ]ơTân An, bruă ]h^ mnia ba nao kơ sang ]ơ ako\ phu\n Tân Hoà k`ăm ba bruă ]h^ mnia mu\t hlăm klei bhiăn, đru bruă kriê dlăng klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng jăk h^n. {ia\ dah bruă k`ăm anei ăt ka dưi nga\ mơh hla\k du\m go\ êsei mnia mblei ka bi tu\ ư hdră ba mbe\ mđue# sang ]ơ mnia, anăn ]o\ng mko\ mjing ma\ anôk ]h^ mnia ti Thành Nhất. Hluê si Trần Quốc Toàn, K’iăng khua Anôk bruă Kriê dlăng hnơ\ng tu\ jăk mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma, mơ\ng êa, Knơ\ng bruă Lo\ hma leh ana\n Mđ^ kyar kr^ng [uôn sang ]ar Dak Lak, kyua bruă mko\ mjing leh ana\n bruă mnia mblei ]o\ng mjing mă, anăn bruă kriê dlăng hnơ\ng tu\ jăk leh ana\n klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng jing amâo dưi ngă ôh: “ Jih jang mnuih mnia mblei păt dah amâo mâo pô dưi kriê dlăng jih. Ara\ anei ]ia\ng kriê dlăng klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng s’năn bi mâo hjiê dưm mnơ\ng, mâo hră dưi brei mnia mblei leh ana\n djăp mta bruă yơh: Bi  ara\ anei ho\ng klei di`u ]o\ng bi mko\ mjing ma\ sang c\ơ, hruê anei ti anei hruê mgi ti adih, s’năn amâo dưi thâo ôh”.

            Ăt kyua jing sang ]ơ mnia ]o\ng mko\ mjing ma\, anăn lu phung c\h^ mnia hlăm sang ]ơ bi ]h^ mnia lu mta mnơ\ng amâo thâo b^t phu\n agha leh ana\n amâo rơ\ng klei doh jăk mnơ\ng [ơ\ng ôh. Kyua ana\n, klei hu^ amâo mâo doh jăk leh ana\n arưp aram kơ klei suaih pral mnuih blei [ơ\ng mơ\ng du\m mta mnơ\ng anei jing pro\ng êdi.

    Mse\ si hmei leh lac\, ara\ anei brua\ kia\ kriê hnơ\ng mnơ\ng [ơ\ng ti du\m Sang c\ơ ako\ ti Daklak hla\k tuôm ho\ng lu klei dleh dlan leh ana\n mse\ si phưi lui sna\n. Gơ\ thâo leh mnơ\ng [ơ\ng mtah jing mnơ\ng [ơ\ng c\ia\ng bi rơ\ng kơ hnơ\ng tu\ ja\k tal êlâo kyua `u nga\ hma\i djo\ kơ klei suaih pral anak mnuih. Sna\n[ia\dah brua\ kriê dla\ng kơ hnơ\ng mnơ\ng ti du\m sang c\ơ c\o\ng mko\ mjing ma\ anei a\t jing klei dôk dleh dlan mơ\ng brua\ djo\ tuôm. Pô c\ih klei mrâo kơ kdrêc\ anei mâo leh klei bi blu\ hra\m ho\ng Trần Ngọc Thanh, Khua Knơ\ng brua\ kia\ kriê hnơ\ng mnơ\ng mơ\ng Lo\\ hma, dliê kmrơ\ng, hla\m êa Daklak.

-Dưi mơ\ ih mblang brei kơ brua\ kia\ kriê hnơ\ng jăk djăp mta mnơ\ng [ơ\ng mâo phu\n agha mơ\ng brua\ pla mjing, mơ\ng hdang kan rông ara\ anei adôk tuôm ho\ng lu klei dleh dlan. Êlâo h^n akâo kơ ih si klei ksiêm dlăng brua\ ana\n ara\ anei?

Trần Ngọc Thanh: Ara\ anei ti đa đa anôk mâo tu\ yap leh hdră bi hmô VietGap snăn drei [uh du\m anôk ana\n mâo mjua\t bi hriăm leh jih jang hdră ma\ brua\, lehana\n mâo leh du\m dhar brua\ tu\ yap. Adôk du\m anôk duh mkra pla mjing amâodah rông mkăn mkăn ka mâo ksiêm dlăng ôh, snăn dưi la] ara\ anei brua\ ksiêm dlăng adôk tuôm ho\ng klei dleh dlan, adôk lui snăn, ka truh ngă.

-Klei ]h^ mnia du\m mta mnơ\ng mtah [rư\ hruê [rư\ lu, êjai ana\n mnuih yua hlăk mđing êdi jing kơ mnơ\ng doh. Snăn ya ngă tơl truh kơ ara\ anei leh brua\ ksiêm dlăng klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng ăt adôk dleh dlan?

Trần Ngọc Thanh: Kla\ s^t jing adôk dleh dlan êdi, boh nik hlăm anôk ]uh ta\ kđeh ]^m, lehana\n anôk mnuih pla mjing hlăm hma, hlăm đang ăt ka dưi ksiêm dlăng jih ôh. Dleh dlan, kyua mbha gưl mdê mdê brua\ kia\ kriê du\m anôk duh mkra điêt lehana\n hliê, jao kơ knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\, alu\ kr^ng, du\m kdriêk [ia\dah boh s^t brua\ anei tuôm ho\ng lu klei dleh dlan snăk kyua k[ah mnuih ngă brua\, lehana\n k[ah ngăn prăk kơ brua\ anei.

-Amâo mâo djo\ kno\ng dleh dlan hlăm brua\ ksiêm dlăng mnơ\ng dhơ\ng hlăm anôk ]h^ mnia, [ia\dah dleh dlan dơ\ng mơ\ng anôk pla mjing, lehana\n anôk rông mnơ\ng. Snăn si hdră srăng ngă kơ brua\ anei?

Trần Ngọc Thanh: Mrâo anei phu\n brua\ lo\ hma mâo mtru\n leh dua mta hra\ mơar kâo m^n jing yuôm bhăn. Tal êlâo jing hra\ mtru\n mrô 45, ]ia\ng ksiêm dlăng djăp anôk duh mkra pla mjing lehana\n rông mnơ\ng, wa\t hlăm du\m anôk ]h^ mnia mnơ\ng pioh kơ brua\ pla mjing lehana\n rông mnơ\ng, dưi dăp hluê ênoh ]ua\n A, B,C. Đơ anôk duh mkra điêt hliê mn^ anei dôk nah êngao kơ klei ksiêm dlăng mơ\ng knu\k kna, snăn phu\n brua\ lo\ hma mâo leh hra\ mtru\n mrô 51 ]ia\ng kơ jih jang anôk ana\n dưi kia\ kriê, ksiêm dlăng lehana\n ngă klei [ua\n rơ\ng. Kơ hdră êlan, kơ hra\ mơar mtru\n mse\ snăn jing ]ia\ng kơ du\m klei dleh dlan mse\ si ara\ anei dưi kia\ kriê ti du\m anôk duh mkra điêt lehana\n hliê ti gưl sa\, alu\ kr^ng.

-T^ng kơ dhar brua\ kia\ kriê, ih mâo mơ\ klei ]ia\ng akâo kơ klei bhiăn, kơ hdră êlan đru ruh mgiah du\m klei dleh dlan ana\n?

Trần Ngọc Thanh: Akâo kơ ]ar jing mko\ mjing sa hdră brua\, sa kdrê] jing knu\k kna đru djăp êpul êya duh mkra hluê klei bhiăn doh VietGap, hdră hmei ]ia\ng ba mdah kơ Knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa ]ar đru sa kdrê] prăk kơ mnuih ngă lo\ hma. Tal dua, akâo kơ ]ar, brei mâo klei bhiăn klei kơ ngăn prăk, đru kơ brua\ sang ]ư\ êa du\m gưl kdriêk sa\ lehana\n lo\ tio\ nao mnuih ngă brua\, kyuadah tơ kno\ng jao brua\, [ia\dah amâo mâo bi liê ôh ngăn prăk, amâo mâo tio\ nao ôh mnuih ngă brua\ snăn brua\ knua\ anei ăt dleh mơh dưi ma\ brua\ hlăm sa\.

-La] jăk kơ ih lu!./.

                                                          H’Nê] – Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.