VOV4.Êđê - Mrâo mkrah ako\ yan hjan [ia\ dah ênoh mnuih êngoh bi [le\ êrah ti ]ar Dak Lak đ^ lu ho\ng êbeh 8 êbâo ]ô, hlăm ana\n mâo leh 2 ]ô djiê. Ênoh phung êngoh bi [le\ êrah đ^ lu, ênoh phung ruă kjham đ^ lu ngă kơ du\m anôk bruă mdrao mgu\n amâo lo\ djăp jhưng đih mdrao.

Ti anôk mdrao mgu\n klei rua\ tưp, mơ\ng sang êa drao pro\ng kr^ng lăn Dap Kngư, djăp adu\ mdrao mgu\n bo\ ho\ng mnuih rua\ sơăi. Ktuê adring hlo\ng dăp lu jhưng đih kơ mnuih rua\ êngoh bi [le\ êrah. Sa hlăm du\m ]ô mnuih dôk hlăm klei rua\ kjham, jing Quách Xuân Phong, 45 thu\n, sang ti alu\ mrô 3, sa\ Êa Tar, kdriêk }ư\ Mgar, hlăk hlê dơ\ng hlao leh 5 hruê đih mdrao ho\ng jih ai tiê. Phong brei thâo:

“Êlâo kơ nao đih kơ sang êa drao, dôk kơ sang đ^ êngoh hlơr, ba mdrao kơ sang êa drao, êjai hlăm klei dôk mdrao ti kdriêk [uh lưh hlơr leh mơh, [ia\dah dlưh ai êrah măng ai snăn lo\ ba kơ sang êa drao pro\ng ]ia\ng mbo\ êrah. Truh kơ ara\ anei asei dơ\ng suaih leh”.

Mnuih rua\ đ^ lu, anôk mdrao mgu\n amâo mâo djăp, snăn lu mnuih rua\ bi plua\, dôk đih knia\ hlăm adu\ mdrao, hlăm adring sang êa drao, truh hlăm gu\ ê`an. Mơ\ng sa\ Dak Rla, kdriêk Dak Mil, ]ar Daknông nao kơ sang êa drao kr^ng Lăn Dap Kngư ]ua\ mnuih hlăm sang pô rua\, Nguyễn Văn Kha brei thâo, `u [uh kdjăt kyua mnuih rua\ lu đei:“Kâo hriê kơ anei mâo 6 hruê leh, [uh mnuih rua\ êngoh bi [le\ êrah lu snăk, sang êa drao knia\ leh, dua ]ô, tlâo ]ô sa boh jhưng. Mnuih rua\ amâo mâo anôk đih ]o\ng nao blei ma\ pô jhưng klăp duah đih hla\m adring sang êa drao, mnuih nao kia\ đih hlăm adring sang, tăp năng hlăm gu\ ê`an, amâo lo\ mâo anôk ôh”.

Tui si anôk brua\ mdrao mgu\n klei rua\ tưp, Sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap Kngư yap mơ\ng ako\ thu\n truh kơ ara\ anei, anôk brua\ mdrao mgu\n anei mâo tu\ jum leh êbeh 1.700 ]ô mnuih rua\ êngoh bi [le\ êrah. Ara\ anei kah knar grăp hruê, tu\ jum mơ\ng 30 – 40 ]ô mnuih mâo klei rua\ êngoh bi [le\ êrah, hruê lu êdi tăp năng truh 90 ]ô mnuih. Năng yăl dliê kơ anei jing, 2/3 ênoh mnuih rua\ ba hriê kơ sang êa drao jing kjham sơăi. Aê mdrao H’Noen Hđơ\k, K’ia\ng khua anôk brua\ mdrao mgu\n klei rua\ tưp, sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap kngư brei thâo, mnuih rua\ hriê đih kơ sang êa drao lu, nai êa drao [ia\, snăn anôk mdrao anei ma\ brua\ bo\ ho\ng klei ktro\:“Mnuih rua\ đ^ lu êdi hlăm dua mlan ho\ng anei, boh nik mnuih rua\ ba hriê kjham leh sơăi, ba đih ho\ng klei êngoh hlơr, dleh ai êrah. Anôk mdrao mâo ma\ 2 ]ô aê mdrao, lehana\n 3 ]ô nai mdrao. Dleh dlan h^n êdi ara\ anei jing k[ah jhưng đih, amâo lo\ mao jhưng ôh kyua lu mnuih rua\ đei. Ara\ anei sang êa drao lo\ mkăp leh kơ anôk mdrao nei truh kơ 100 boh jhưng klăp, ]ia\ng mâo anôk kơ mnuih rua\ đih êjai”.

Tui si ênoh anôk brua\ răng mgang klei rua\ tưp ]ar Daklak hưn truh kơ jih mlan 7, kluôm ]ar mâo êbeh 8 êbâo ]ô mnuih rua\ êngoh bi [le\ êrah. Klei rua\ anei bluh đ^ hla\m jih jang 15 kdriêk, wa\l krah, [uôn pro\ng, lu êdi jing ti [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt êbeh 3.100 ]ô mnuih, leh kơ ana\n du\m kdriêk {uôn Đon; Krông Hnang, ]ư\ Mgar. Boh nik, hlăm 10 hruê kơ anei, hlăm ]ar mâo leh dua ]ô mnuih djiê.

}ia\ng mđ^ h^n brua\ mkhư\ gang klei rua\ tưp, mrâo anei h^n, knơ\ng brua\ mdrao mgu\n ]ar Daklak mko\ mjing leh klei bi k[^n truăn kơ brua\, ]ia\ng kơ jih jang phung knhăk kơ brua\ anei ti du\m boh sang êa drao hlăm kluôm ]ar trông ]hai, hlak mblang, tui duah phu\n agha, lehana\n duah djăp hdră bi hro\ [ia\ h^n ênoh mnuih djiê kyua klei rua\ anei. Brua\ mkăp êa drao sarom, do\ng mdrao, lehana\n mdrao mgu\n kơ mnuih rua\ mâo leh djăp sang êa drao ngă ho\ng jih ai tiê.

Thạc sĩ, aê mdrao Nguyễn Hữu Huyên, Khua adu\ brua\ hdră brua\ kơ brua\ mdrao mgu\n, hla\m knơ\ng brua\ mdrao mgu\n brei thâo, ]ia\ng mghaih msir klei ktro\ lu đei mnuih rua\ ti du\m boh sang êa drao, êlâo h^n knơ\ng brua\ mdrao mgu\n g^t gai Sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap kngư pioh 4 anôk đru bi mdrao klei rua\ êngoh bi [le\ êrah. Lehana\n ngă hra\ mơar akâo kơ knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa bi liê prăk blei 500 boh jhưng đih pioh kơ brua\ mdrao mgu\n.“Knơ\ng brua\ êa drao gu\n ăt g^t gai sang rra drao kr^ng tio\ nao lu h^n nai aê mdrao mơ\ng anôk mdrao mkăn, lehana\n ma\ brua\ ho\ng sang êa drao kr^ng ba yua anôk mka\ êrah pioh đru hlăm brua\ iêu mthưr myơr êrah, hrui mklin êrah, mprăp mkăp êrah, mâo êrah doh djăp ênoh ]ua\n đru kơ mnuih rua\. Hmei mprăp êmiêt leh djăp mta êa drao, lehana\n jih jang mnơ\ng. lehana\n ăt mprăp hdră tơdah klei rua\ tưp anei ka jih, hmei srăng mđ^ hdră mdrao ti du\m boh sang êa drao mâo lu mnuih rua\, tal dua srăng mko\ mjing sang êa drao jing jai pioh mdrao hjăn kơ klei rua\ êngoh bi [le\ êrah”.

Mb^t ho\ng klei hyua\ kjăp h^n brua\ mdrao mgu\n, bi hro\ ênoh mnuih rua\ đ^ nao kơ kjham, brua\ mkhư\ gang klei rua\ tưp ăt dưi mđ^ h^n k`ăm bi hro\ klei tưp lar. Tui si aê mdrao Phạm Văn Lào, khua anôk brua\ mkhư\ gang klei rua\ tưp ]ar Daklak, hdră jăk h^n ara\ anei jing bi mdjiê hlua\t lo\k hla\m kluôm ]ar:“Ti ana\p klei anei mâo leh du\m klei bi k[^n mjê] mơ\ng Êpul g^t gai adu\ brua\ mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp bi trông kơ brua\ anei, lehana\n mâo du\m hdră ngă brua\ jăk h^n jing bi mdjiê hlua\t lo\k hla\m kluôm ]ar, brua\ anei k]ưm mơ\ng mlan 8, lehana\n hlo\ng jih thu\n. Tal dua, tio\ nao knua\ druh truh hlăm du\m sa\ mghaih msir bi jih du\m anôk brua\ tưp đ’điêt, du\m anôk jing phu\n. Tal 3, krih êa drao hlăm du\m anôk mâo lu, boh nik jing anôk lu mnuih rua\, amâodah jing anôk hlua\t lo\k, kê] [loh lu. Lo\ dơ\ng mjua\t bi hriăm lehana\n hâo hưn kơ mnuih [uôn sang, si srăng ngă ]ia\ng dưi răng mgang kơ asei mlei pô, bi mdoh wal anôk pô hd^p mda, amâo mâo lui mâo mnơ\ng mgơ\ng êa jing anôk kơ kê] [loh dôk, boh nik ho\ng êa hjan”.

Tui si dhar brua\ mdrao mgu\n bi kla\, du\m mlan kơ ana\p, klei rua\ êngoh bi [le\ êrah lo\ dơ\ng đ^ nanao. Brua\ mdrao mgu\n mnuih rua\, amâodah klei krih êa drao mdjiê kê] [loh, ăt kno\ng jing brua\ ti êdu\k. Ai tiê, klei g^r mơ\ng dhar brua\ mdrao mgu\n kno\ng srăng mâo klei tu\ dưn, tơdah djăp gưl, dhar brua\, alu\ wa\l, lehana\n jih jang mnuih hrăm mb^t ngă djăp brua\ gang mkhư\, bi mjih tơl truh kơ phu\n, ana\n jing bi mdoh wa\l hd^p mda, bi mdjiê jih kê] [loh lehana\n hlua\t lo\k./.