VOV4.Êđê- Yap truh ara\ anei, ]ar DaK Lak mâo leh 36 ]ô ruă buôr ]uh ko# ko\ng đo\k. Mơ\ng leh [uh mnuih ruă tal êlâo hlăm hruê 7-7 truh ara\ anei, kah knar hlăm 1,2 hruê lo\ mâo sa ]ô mnuih ruă. Ti anăp klei ruă tưp dleh ktuê dlăng, bruă mdrao mgu\n hưn răng mnuih [uôn sang brei ngă bi jăk, pral hluê ngă du\m hdră gang, mkhư\ klei ruă buôr ]uh ko# ko\ng đo\k.

Ara\ anei klei rua\ buôr ]uh ko# ko\ng đo\k ti 5 alu\ wa\l hlăm ]ar Daklak mâo: Lăk; Krông Bông; mdrak; }ư\ Mgar; }ư\ Kui`. Hlăm ana\n, lu h^n êdi jing ti Krông Bông mâo 15 ]ô mnuih rua\, lehana\n Mdrak 9 ]ô, }ư\ Mgar mâo 6 ]ô mnuih rua\. Klei rua\ tưp anei mâo lu hlăm du\m alu\ wa\l kr^ng taih kbưi anôk dleh dlan kơ brua\ mdrao mgu\n.

Klei rua\ tưp buôr ]uh ko# ko\ng đo\k mơ\ng kman ]uh ko# ko\ng đo\k pô ngă, bi mtưp ho\ng êlan bi êwa, amâodah bi djo\ ho\ng du\m mta mnơ\ng mâo klei kman gam leh, mse\ si hlăm êa du\ng, êa bah mnuih rua\. Anei jing sa mta klei rua\ hu^ hyưt, mâo klei dưi mtưp pral lehana\n ktang, ênoh đue\ nao kơ djiê lu mơh, hlăm brô 20 – 30% hlăm phung hđeh. Klei bi knăl tal êlâo mơ\ng klei rua\ anei jing êngoh, hlơr, mtu\k, rua\ đo\k, lun rua\. Tơdah amâo mâo thâo kral pral klei rua\, lehana\n êmưt mơh mdrao, snăn mta jhat mơ\ng klei rua\ anei srăng đue\ nao kơ kjham, truh mse\ si bi mđui] êka hlăm kboh, ênưih truh kơ kboh amâo lo\ thâo êran, bi mđui] êka hlăm arua\t klei m^n, dlưh ai bi êwa, ngă truh kơ djiê.

Tui si nai pr^n Aê mdrao Trần Thị Thuý Minh, Khua kia\ kriê anôk mdrao mgu\n phung hđeh, sang êa drao kr^ng Lăn Dap Kngư, klei bi knăl mơ\ng klei rua\ tưp buôr ]uh ko# ko\ng đo\k ênưih kreh bi ]huai hong du\m mta klei rua\ mtu\k hdrak mkăn, mơ\ng ana\n mơh mnuih rua\ êmưt bi nao mka\ dlăng bang nao kơ sang êa drao, truh kơ hnui thâo [uh, lehana\n mdrao êmưt, ênưih truh kơ djiê snăk:

“}ia\ng thâo bi kla\ kơ klei rua\ anei, phung am^ ama dlăng hla\m dua mta snei: Tal êlâo, thâodah anak pô tuôm duah mje\ ho\ng phung mâo leh klei rua\ anei. Tal dua,  si ngă mâo klei êngoh hlơr, êmăn bruah, mtu\k, dleh bi êwa, rua\ ko\ng đo\k snăk sơưn. Ana\n yơh jing klei bi tăl tal êlâo brei phung bi ama bi thâo he\. Siămdah, jih jang klei bi knăl ana\n ăt mâo djuê ana\n mơh ho\ng mnuih rua\ đo\k aguah tlam, kyuana\n yơh dleh thâo mka\, kno\ng jăk h^n leh phung nai aê mdrao mka\ dlăng tơdah [uh mâo mta ]uh ko#, lehana\n ma\ mka\ dlăng kman, sna\n kơh thâo bi kla\ mnuih mâo klei rua\ buôr ]uh ko# ko\ng đo\k amâodah hơăi”.

Klei rua\ tưp buôr ]uh ko# ko\ng đo\k kha\dah jing hu^ hyưt, [ia\dah anei jing klei rua\ mâo leh vaccine mơ\ng sui, kyuana\n, hdra\ jăk h^n mkhư\ gang klei rua\ anei, ana\n jing nao tlo\ vaccine răng mgang klei rua\.

“Ara\ anei hdra\ tlo\ mgang po\k mlar dưi ngă leh ho\ng jih jang phung hđeh Việt Nam, mâo du\m mta vaccine mse\ si SII; Quinvaxem; Combie Five… pioh mkhư\ gang klei rua\ tưp [uôn ]uh ko# ko\ng đo\k, êngao ana\n mâo du\m mta vaccine tlo\ mưn ăt mâo leh mơh. Ho\ng mnuih pro\ng tơdah drei amâo mâo nik ôh si ngă pô tuôm tlo\ mgang leh he\ amâodah ka, snăn dưi mơh lo\ w^t tlo\ mta vaccine gang mkhư\ arua\t tal dua ho\ng klei rua\ buôr ]uh ko# ko\ng đo\k, klei rua\ bi hrut arua\t ariêng, grăp arua\t tlo\ bi kbưi hlăm brô 1 mlan, ]ia\ng dưi mâo ai dưi bi kdơ\ng ho\ng klei rua\ hu^ hyưt anei”.

Êngao ana\n, ]ia\ng kơ brua\ mkhư\ gang klei rua\ tưp buôr ]uh ko# ko\ng đo\k mâo klei tu\ dưn, jih jang mnuih bi rao kiê kngan jê` jê` ho\ng kbu bi mdjiê kman, bi mdoh nanao pưk sang, bi mdoh wa\l hd^p mda mnga] ta] khuăt doh, trua\ ]hia\m guôm [o# êjai hiu hlăm anôk lu mnuih; hua\ [ơ\ng bi doh ê[a\t, djăp ênu\m mnơ\ng [ơ\ng tu\ jăk; mjua\t asei mlei jê` jê`./.

Pô mblang:  Y-Khem Niê