VOV4.Êđê - Ho\ng mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti du\m [uôn sang mơ\ng sa\ dak Ha, kdriêk Dak Glong, c\ar Dak Nông, aduôn Đòa Thị Hồng Yên, k’ia\ng khua Sang êa drao sa\ mơ\ng sui jing leh sa c\ô “nai aê mdrao mse\ ho\ng am^ ênang” mơ\ng [uôn sang. Kha\gơ\ kno\ng mrâo hria\m trung cấp Y, [ia\ dja\p mnuih kha\p c\ia\ng iêo kơ `u jing Aê mdrao Yên kyua mâo leh gia\m 25 thu\n jih ai tiê kria\ng kreh hla\m brua\ mdrao mgu\n, kriê dla\ng klei suaih pral kơ mnuih [uôn sang. Ti du\m [uôn sang kr^ng taih kbưi Dak Nông, hla\k c\ia\ng êdi kơ Aê mdrao mse\ si anei.

          Aduôn H’Dkai ti [uôn Ting Wel Đăng, să Dak Ha, kdriêk Dak Glong, ]ar Dak Nông brei thâo: Êlâo dih, grăp bliư\ mâo mnuih ruă duam, du\m go\ êsei hlăm [uôn kno\ng thâo iêu [uê mjâo, pô riu yang hriê k[uc\ hrôc\ nga\ yang suôt mđue# ksơ\k mtâo. Wa\t ho\ng `u pô êlâo dih tuôm ruă êhu\ng leh ana\n mâo klei ruă êrah tru\n, lui] liê lu prăk kơ mjâo k[uc\ hrôc\ ngă yang suôt mđue# ksơ\k mtâo, [ia\ klei ruă kăn hlao lei. Thu\n 2010, gưl tal êlâo aduôn H’Dkai dưi ba nao kơ Sang êa drao să ksiêm mkă dlăng, mdrao klei ruă. Aduôn H’Dkai mâo “ Aê mdrao Yên” mkă dlăng leh ana\n ktrâo la] hdra\ mdrao mgu\n. “ Aê mdrao Yên” leh ana\n phung phung nai êa drao să lo\ nao truh hlăm sang, iêo la] mnuih [uôn sang mko\ mjing klei dôk dơ\ng [ơ\ng huă doh ê[a\t, tơdah ruă duam bi nao kơ sang êa drao mdrao… Kyua ana\n, go\ êsei aduôn H’Dkai leh ana\n mnuih [uôn sang ti [uôn Ting Wel Đăng, să Dak Ha lăm lui leh klei bhiăn ngă yang adiê tơdah ruă duam, bruă răng mgang klei ruă tưp, kriê dlăng klei suaih pral mâo klei mđing dlăng h^n. Bi mtuôm ho\ng hmei ti Sang êa drao să Dak Ha mrâo leh ksiêm mkă dlăng klei ruă, mnăm êa drao, aduôn H’Dkai yăl dliê: “Êlâo dih ho\ng go\ êsei kâo mâo lu klei ruă duam, kâo khăng hwa\t he\ kyua klei ruă êrah tru\n. Leh nao kơ sang êa drao, kyua mâo phung nai aê mdrao mtô mblang la], ruă duam bi nao kơ sang êa drao ]ia\ng mdrao mgu\n leh ana\n mă êa drao mnăm. Lu mnuih mse\ si amai kâo k’kiêng dleh mâo phung nai aê mdrao ksiêm mkă dlăng, mdrao mgu\n brei. Kâo ăt mâo Aê mdrao Yên mtru\t mjhar mnăm êa drao, ana\n ara\ anei suaih leh”.

Hluê si aduôn Đào Thị Hồng Yên, hla\m du\m thu\n tal êlâo hriê ma\ bruă ti Sang êa drao să Dak Ha, kdriêk Dak Glong, klei hd^p mda mnuih [uôn sang djuê [ia\ adôk lu klei dleh dlan, adôk lu klei bhiăn hd^p amâo lo\ djo\ guôp. Hlăk ana\n, `u mb^t ho\ng phung knuă druh să amâo hu^ kơ klei dleh dlan, k[ah wư, siă suôr ho\ng [uôn sang bi mtô mblang leh ana\n ksiêm mkă dlăng klei ruă duam. Ara\ anei, anôk anơ\ng, kdra\p mnơ\ng yua, êdeh êdâo găn êrô găl êlưih h^n mkă ho\ng êlâo dih, aduôn Đào Thị Hồng Yên mb^t ho\ng phung knuă druh êa drao mkăn mơ\ng sang êa drao h^n mơh mâo klei găl ]ua\ ksiêm mkă dlăng klei ruă, mdrao mgu\n mnuih ruă. Aduôn Đào Thị Hồng Yên lac\ s’nei: “ Mâo klei knu\k kna mđing dlăng ru\ mkra sang êa drao să mrâo, mâo kdrăp mdrao mgu\n jăk h^n pioh ba yua, mnuih [uôn sang nao mkă dlăng leh ana\n tlo\ mgang dja\p ênu\m amâo mâo djo\ mse\ ho\ng êlâo dih ôh. Lu mnuih [uôn sang amâo mâo hriăm hră m’ar,  kyua anăn bruă mtô mblang kơ klei suaih pral adôk lu klei dleh dlan, anăn hmei bi iêu la] mnuih [uôn sang nao mă êa drao mdrao. Tơdah mâo mnuih ruă duam hlăm [uôn phung amai adei bi kmlah nao truh hlăm [uôn iêo la] mnuih [uôn sang nao kơ sang êa drao pioh ksiêm mkă dlăng klei ruă. Du\m thu\n tal êlâo mgang kdơ\ng ho\ng klei ruă êngoh bi ktư\, êngoh bi m[le\ êrah amâo mâo djo\ mse\ ho\ng ara\ anei ôh, mnuih [uôn sang êngoh bi ktư\ leh ana\n du\m klei ruă mkăn lu sna\k, bi nao iêu la] mnuih [uôn sang hla\m grăp hruê kăm amâo dah hla\m du\m mmông bi k[^n [uôn. Ara\ anei kâo ăt mđing dlăng h^n kơ prăk duh bi liê ]ia\ng nga\ bruă mdrao mgu\n [uôn, brua\ knu\k kna mđing dlăng h^n kơ kdrăp mnơ\ng yua, mâo du\m boh adu\ mtô bi hria\m kơ bruă mdrao mgu\n bi h’^t kjăp klei thâo kơ phung nai aê mdrao hlăm sang êa drao”.

Să Dak Ha, kdriêk Dak Glong mâo 75% ênoh mnuih jing mnuih [uôn sang djuê [ia\. Khă gơ\ mâo leh klei mđing dlăng duh bi liê kơ anôk anơ\ng kdra\p mnơ\ng yua ksiêm mkă dlăng, mdrao klei ruă duam, mđ^ h^n mnuih ngă bruă mdrao mgu\n, [ia\ ăt ka mâo mơh Aê mdrao nga\ brua\ mdrao mgu\n ti alu\ wa\l nah gu\. Trần Văn Giang, Khua [uôn [uôn mrô 8, să Dak Ha, kdriêk Dak Glong brei thâo:“ Ara\ anei mâo klei găl êlưih h^n, [ia\dah du\m kdrăp mnơ\ng yua klă s^t ka ênu\m ôh, phung Aê mdrao thâo mbruă adôk [ia\. Lu mnuih ruă kjham bi ba nao mdrao kơ gưl dlông s’a^. Hmei ăt ]ia\ng phung Aê mdrao thâo mbruă w^t ngă brua\ ti alu\ wa\l pioh ksiêm mkă dlăng, mdrao mgu\n klei ruă kơ mnuih [uôn sang jăk h^n”.

Amâo djo\ kno\ng ti Dak Ha, kdriêk Dak Glong đui] ôh, [ia\ ti lu să, kr^ng [uôn sang mkăn hlăm alu\ wa\l ]ar Dak Nông ăt adôk lu klei dleh dlan hlăm bruă kriê dlăng klei suaih pral mnuih [uôn sang. Hlăm ana\n, klei dleh dlan pro\ng h^n êdi, ana\n jing ka dưi dưi jak iêo hriê phung nai aê mdrao nga\ brua\ ksiêm mkă dlăng, mdrao klei ruă tal êlâo. Mơ\ng boh klei anei brei [uh, c\ia\ng bi hluê ngă jăk h^n hdră êlan iêo jak, pah mưn kơ mnuih ngă bruă hlăm bruă mdrao mgu\n ti alu\ wa\l.

                                                          H’Nga Êban pô mblang, răk dlăng.