VOV4.Êđê – Kpiê ]eh kha\ng nga\ mkra nanao, hla\m grăp thu\n mlan, jing mta êa mnăm hlao mhao amâo dưi k[ah ôh hla\m du\m hruê “mâo brua\” mơ\ng [uôn sang amâodah go\ sang mnuih djuê ana M’Nông. Kpiê ]eh mâo mnuih Mnông yua tơdah nga\ Yang, m’ak hd^p jo\k mnuih mduôn khua, kna\m bi kuôl ung mo#, klei djiê bru\, đ^ dôk sang mrâo, phung tuê hriê ]hưn… Boh nik hla\m du\m klei bhia\n nga\ yang hla\m brua\ lo\ hma, du\m kna\m m’ak pro\ng mâo ti [uôn sang.

 Djăp go\ sang khă gơ\ thâo mâo amâodah hơăi ăt bi mâo ]eh kpiê pioh hlăm sang, ]ia\ng pioh s^t mâo bruă ana\n ba yua. Amâo mâo kpiê ]eh snăn amâo mâo ôh du\m knăm bi kuôl ung mo#, klei dơr djiê, bi k[^n [uôn sang.. Kpiê ]eh jing mnơ\ng pioh myơr kơ Yang. Ho\ng [^ng găp, kpiê ]eh jing mnơ\ng bi yua yăl dliê klei mơak, klei ênguôt, bi mje\ mjing klei khăp mniê êkei. Êlâo kơ ngă klei bi mje\ mjuk, kpiê ]eh jing mnơ\ng hưn mthâo, myơr, akâo kơ phung yang dlăng brei amâo dah hơê] hmưi. Khă gơ\ ya gưl ba yua, klei mnăm kpiê ]eh ăt jing sa knhuah dhar kreh jăk siam hlăm klei hd^p ai tiê mơ\ng mnuih Mnông.

 Khă sơnăn, s^t mnăm kpiê ]eh, amâo djo\ hlei pô dưi mnăm êlâo sơa^ ôh, [ia\ dah brei mnăm djo\ si hdră dăp. Hlăm grăp mta klei ngă yang mâo hdră mnăm mdê mdê, mnuih khua thu\n mnăm êlâo, boh nik phung mniê mnăm êlâo, tăp năng ăt mâo mơh phung hđeh điêt dưi mnăm êlâo. Tui hluê si mta kpiê hruê ana\n ya bruă pô sang `u ngă. U Siơp, ti să Ea Huar, kdriêk Buôn Đon mblang kơ hdră mnuih dưi mnăm kpiê ]eh snei:

“Tơ dah kpiê ]eh hruê ana\n dưi kă ti gơ\ng ]ia\ng ngă yang kơ hlei pô, snăn pô ana\n yơh mnăm êlâo, leh ana\n kơ truh kơ pô khua thu\n leh ana\n hđeh điêt hlăm go\ sang mnăm. Tơ dah kpiê ngă yang huă êsei mrâo snăn phung mniê hlăm go\ sang mnăm êlâo, leh ana\n phung mniê mkăn mnăm. Tơ dah ngă yang kơ êman, kbao snăn pô mnăm êlâo jing pô mgăt êman, răng kbao ana\n dưi mnăm êlâo, wa\t tơdah pô ana\n khua thu\n amâo dah mda asei. {ia\ dah pô mgăt êman jing êkei snăn phung êkei sơa^ dưi mnăm êlâo. Bi tơ dah ngă yang akâo klei suaih pral snăn brei pô ara\ng ngă yang ana\n dưi mnăm tal êlâo. Tơ dah kpiê dăp leh 3 ]eh snăn brei mnăm ]hui` bi ênu\m jih tlâo ]eh. Tơ dah dăp leh 5 ]eh snăn ăt brei mnăm jih 5 ]eh, leh ana\n kơh truh kơ mnuih hlăm sang. Tơ dah phung tuê dưi iêu nao mb^t snăn amâo dưi brei mnăm êlâo ôh, tơ dah di gơ\ jing găp djuê je\ giăm giăm kơh dưi brei.

Leh jih jang mnuih hlăm sang mnăm jih gưl tal êlâo, snăn di gơ\ lo\ mnăm ]hui` jih gưl tal 2, ăt mnăm mse\ si tal êlâo… Leh jih gưl mnăm tal 2 ana\n kơh pô sang brei phung tuê mnăm. Pô sang jing pô djă đ^ng kpiê, s^t grăp ]ô mnuih leh mnăm, pô sang srăng iêu sa ]ô mkăn, [ia\ dah kngan amâo kphưi ôh đ^ng kpiê.

 Pô kăp gai kpiê ăt yuôm bhăn mơh. Khăng mâo sa ]ô mnuih brei kăp tuh êa hlăm ]eh kpiê mnuih Mnông. Di gơ\ amâo jho\ng bi mlih pô mkăn ôh tơ dah pô sang amâo tu\ ư.

 Kpiê ]eh kă leh ti gơ\ng leh ana\n tuh êa snăn brei pô sang mâo bruă kơh dưi yua. Mnuih Mnông [ia\ snăk mnăm kpiê ]eh tơ dah amâo mâo ôh mta brua\ tu\ dưn. U Siơp brei thâo:

“Tơ dah amâo mâo klei ngă yang snăn ăt mnăm mơh, [ia\ dah [ia\ snăk. Sang kâo kno\ng mnăm s^t mâo bruă mse\ si ngă yang kbao, êmô, ngă yang akâo klei suaih pral amâo dah mâo phung tuê hriê ti sang. Tơ dah ngă yang snăn brei mâo mnuih mnăm jing pô sang, leh ana\n phung găp djuê je\ giăm.”

 Hlăm mmông mnăm, tơ dah pô sang ]ia\ng brei hlei tuê mnăm lu h^n, di `u srăng lo\ mbo\ êa hlăm ]eh. Du\m blư\ mbo\ êa brei tuê ana\n mnăm jih, ana\n jing bi êdah klei khăp ]ia\ng. Phung mâo knhuah hd^p jăk jing pô dưi brei mnăm ho\ng du\m mbah leh ana\n jur hlăm k]ok, mđup brei kơ phung khua thu\n amâo dah brei g^r mnăm jih hnơ\ng ana\n.

 U Wit, ti să Ea Huar, kdriêk Buôn Đon la] kơ klei bhiăn iêu mnăm kpiê ]eh mơ\ng go\ sang pô:

“Tơ dah pô ngă yang hlăm go\ sang snăn brei pô sang jing pô mnăm êlâo, leh ana\n brei phung găp djuê mnăm. Tơ dah mâo phung tuê hriê ti sang snăn mnuih mnăm êlâo jing pô tuê dưi brei mnăm êlâo, mb^t ana\n ăt srăng ngă yang akâo klei suaih pral kơ pô ana\n mơh, ana\n jing klei bhiăn mâo mơ\ng đưm leh. Tơ dah ngă yang akâo klei suaih pral kơ sa ]ô hđeh [ia\ dah hđeh ana\n amâo dưi mnăm ôh snăn brei kơ am^ hđeh ana\n mnăm brei kơ anak.

 Mnăm kpiê ]eh jing sa knhuah dhar kreh jăk siam mơ\ng klei hd^p mnuih Mnông. Êngao kơ bruă klam ho\ng phung yang, `u lo\ bi êdah klei bi hgu\m mơ\ng [uôn sang. Hlăk êjai mnăm kpiê, phung êdam êra dưi kdo\ mui`. Kpiê hram ]ua\ kma dơ\ng ngă kơ ai tiê mnuih mơak m`ai h^n, mha] ]ha] hlăm klei blu\ tlao. Klei bi mguôp kpiê ]eh mơ\ng du\m go\ sang mâo bruă jing mâo na nao hlăm êpul êya. S^t mâo lu kpiê ]eh, knăm mơak srăng mơak h^n…

H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk