VOV4.Êđê - Knăm hdơr hruê djiê kơ Mtao Hùng thŭn anei, hŏng dŭm bruă ngă phŭn ti Sang Yang Hùng, čar Phú Thọ hŏng akŏ: “Phŭn agha yuôm bhăn, lăn čar Mtao Hùng”, ti ƀuôn prŏng Cần Thơ, Phŭn bruă Dhar kreh mjuăt ktang asei mlei leh anăn hiu čhưn ênguê bi hgŭm hŏng Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa ƀuôn prŏng Cần Thơ mkŏ mjing Knăm mphŭn ba yua Sang Yang Mtao Hùng.  Hdră bruă kñăm pioh duh kơ klei đaŏ, kkuh mpŭ kơ Mtao Hùng hlue si ai tiê mnuih ƀuôn sang krĭng dap mnai krông Cưủ Long. Mbĭt anăn, anei ăt jing anôk hiu čhưn ênguê klei đaŏ dưi čang hmăng srăng iêô jak lu phung tuê hiu čhưn dlăng. Hŏng klei yuôm bhăn anei, mâo dŭm bruă djar kreh mdê hjăn msĕ si: Klei bi lông mmuiñ Đờn ca tài tử ala čar tal III leh anăn knăm mơak ƀêñ djuê ana kwar Dhŭng tal IX ti Cần Thơ thŭn 2022.

Hŏng hdră rŭ mdơ̆ng prŏng siam, jiă knhuah djuê ana, sang yang Mtao Hùng ti ƀuôn prŏng Cần Thơ mjing leh gru kruăk hlăm hdră hiu čhưn, dhar kreh krĭng Dap mnai êa krông Cửu Long. Sang yang dưi rŭ mdơ̆ng hlăm mlan 6 thŭn 2019, hŏng ênoh prăk duh bi liê giăm 130 êklai prăk. Anei jing hdră bruă dhar kreh, ai tiê klei mĭn mâo lu mnuih ƀuôn sang hlăm krĭng mđing dlăng. Sang yang Mtao Hùng dưi rŭ mdơ̆ng ti krĭng lăn prŏng giăm 5 ha, ti êlan Võ Văn Kiệt - Đặng Văn Dầy, ƀuôn hgŭm Bình Thủy, alŭ Bình Thủy, ƀuôn prŏng Cần Thơ. Dŭm hdră bruă phŭn mâo: Sang ngă yang Mtao Hùng, sang kriê dlăng, ƀăng jang mŭt hlăm lam, krĭng dưm pŏk mdhă čih, wăl tač nah êngao, krĭng pla ana kyâo mtah... Klei êdah êdi mơ̆ng hdră bruă dhar kreh anei jing sang yang Mtao Hùng dưi rŭ mkra hluê si pŏk rup hgơr jăk siam.

Trần Việt Trường, Khua anôk bruă sang čư̆ êa ƀuôn prŏng Cần Thơ brei thâo: Ểnuk mtao Hùng jing wưng yuôm bhăn êdi hlăm hƀuê ênuk djuê ana drei, mjing leh tur knơ̆ng djuê ana, dhar kreh mơ̆ng ala čar Việt Nam. Jiă kma knhuah gru “Mnăm êa hdơr kơ akŏ”; phung anak čô krĭng lăn Nah Dhŭng mđing nanao kơ krĭng lăn mtao hŏng klei čang hmăng dưi rŭ mdơ̆ng Sang yang Mtao Hùng ti krĭng lăn Tây Đô. Leh anăn, klei čang hmăng anei dưi bi sĭt leh: “Anei jing hdră bruă mâo boh tŭ yuôm hlăm knhuah dhar kreh, hƀuê ênuk, mâo boh tŭ yuôm bhăn hŏng ƀuôn prŏng Cần Thơ lehanăn wăt krĭng Dap mnai êa krông Cửu Long, jing anôk lač jăk, hdơr knga kơ phung aê ama êlâo mâo leh klei đru mguôp hlăm hdră mkŏ mkra lehanăn krơ̆ng kjăp lăn čar. Mơ̆ng anăn, mjuăt bi hriăm knhuah gru kơ phung ênuk gưl hđeh lŏ dơ̆ng kriê pioh, ktưn hưn lŏ čuê klei jăk siam anăn hlăm hdră mkŏ mkra lehanăn răng mgang ala čar Việt Nam yang ƀuôn ngă phŭn”.

Anôk bruă mkŏ mjing dŭm knăm m’ak, knăm bi hdơr mơ̆ng ƀuôn prŏng Cần Thơ mkŏ mjing leh Knăm tŭ drông ai êwa mngăt myang mâo Lăn – Êa – Tŏ brui mngưi ngă yang kơ aê aduôn atâo atiêt mơ̆ng Sang yang Mtao Hùng ti čar Phú Thọ ba wĭt ti Sang yang Mtao Hùng ti ƀuôn prŏng Cần Thơ; mkŏ mjing knăm ngă yang An vị bài vị, ngă yang tŏ čuh brui mngưi. Hluê si pô ksiêm hriăm kơ knhuah dhar kreh Nhâm Hùng: Hlăm grăp sang yang mâo klei myang yuôm s’aĭ. Klei anei amâo djŏ čŏng mâo ôh, ƀiădah dưi čuê mơ̆ng krĭng lăn mtao wĭt kơ dŭm alŭ wăl: “Leh kâo nao mŭt hlăm sang yang čuh brui mngưi, pô lŏ hdơr wĭt, dlăng kơ knưng ngă yang Mtao Hùng, pô bi mĭn kơ krĭng lăn Mtao đưm, bi mĭn kơ lăn čar Văn Lang, kơ krĭng lăn Nah Dhŭng ƀuh yuôm êdi, klei tŭ yuôm hlăm ai tiê klei mĭn hĭn mơh lŏ dưi bi mklă, mŭt êlam hlăm ai tiê pô, lŏ bi kjăp klei đăo knang mơ̆ng mnuih ƀuôn sang krĭng lăn Nah Dhŭng gưl tal êlâo mâo sa sang yang Hùng dưi rŭ mdơ̆ng prŏng siam”.

Klei jiă knhuah gru mơ̆ng đưm ti Sang yang Mtao Hùng ti ƀuôn prŏng Cần Thơ dưi bi êdah ti hdră rŭ mdơ̆ng bi msiam, gru grua ngă mkra dơ̆ng mơ̆ng ênuk Hùng Vương, hlai mbĭt mơ̆ng klei mpŭ lehanăn klei jĕ giăm. 18 ƀăng bhă hlăm sang yang bi êdah kơ 18 ênuk mtao Hùng mâo leh klei đru mguôp yuôm bhăn hlăm hdră mkŏ mkra lăn čar. Ti sang yang phŭn djiêu gah găn mâo ênao êa, bi êdah kơ klei mĭn “Lăn adiê wĭl jăk siam” mbĭt anăn bi êdah kơ knhuah dhar kreh lăn êa ti kwar Yŭ. Hlăm ênao êa anei mâo 54 gơ̆ng boh tâo, bi êdah kơ êpul êya 54 djuê ana ayŏng adei. Anôk ngă yang kơ Mtao Hùng ti krah sang yang phŭn, dưi mkra prŏng siam, dua tĭng jing anôk ngă yang kơ Quốc mẫu Âu Cơ, Tổ phụ Lạc Long Quân, djiêu kơnăn jing anôk ngă yang kơ Lạc Hầu, Lạc Tướng. Dŭm anôk ngă yang anei mâo phung khua kiă kriê ƀuôn prŏng ksiêm dlăng klă nik mơ̆ng knhuah gru hƀuê ênuk ala čar mdê hjăn Sang yang Hùng, čar Phú Thọ, mâo: Čeh dưm 18 kg lăn, čeh dưm 18 lit êa, tŏ čuh brui mngưi, mbĭt hŏng dŭm mta mnơ̆ng mâo Anôk bruă sang čư̆ êa čar Phú Thọ brei msĕ si Hgơr, kdrăp bát bửu, chấp kích, keng. Hoàng Thị Việt Chi, mnuih ƀuôn sang ƀuôn prŏng Cần Thơ lač snei:“Kâo mgei ai tiê êdi hlăk ƀuôn prŏng Cần Thơ dưi rŭ mdơ̆ng Sang yang Hùng msĕ ară anei. Hruê bi hdơr Mtao Hùng djiê jing hruê čiăng kơ čô anak hdơr kơ phŭn agha ana hruê̆, aê aduôn atâo atiêt pô. Mơ̆ng klei hdơr, lač jăk anei, drei srăng thâo khăp lehanăn đru mguôp kơ ƀuôn sang lu hĭn dơ̆ng”.

Mbĭt hŏng knăm ba yua hdră bruă Sang yang Hùng ti Cần Thơ, ƀri knăm bi hdơr hruê djiê Mtao Hùng, tinei lŏ mâo 2 hdră bruă: Klei bi lông mmuñ đờn ca tài tử ala čar tal 3, Knăm m’ak ƀêñ djuê ana kwar Dhŭng tal 9. Ti Sang hră hđeh điêt Bé Ngoan, krĭng Yên Thuận, ƀuôn hgŭm Lê Bình, alŭ Cái Răng, ƀuôn prŏng Cần Thơ mkŏ mjing leh hdră brei phung hđeh hriăm hră nao hgŭm hlăm dŭm hdră êngao sang hră djŏ tuôm kơ knăm bi hdơr hruê djiê mtao Hùng. Klei êdah êdi mơ̆ng hdră anei jing Klei hlăp ngă mgưt “Klei mâo ƀêñ điŏ, ƀên tek” mâo phung nai lehanăn 20 čô hđeh điêt adŭ Lá bi êdah. Hdră anei kñăm mtô mblang kơ knhuah gru “Mnăm êa hdơr kơ akŏ”, bi êdah klei lač jăk prŏng prĭn kơ Mtao Hùng – mtao tal êlâo mơ̆ng djuê ana mâo leh klei đru mguôp prŏng hlăm hdră mkŏ mkra ala čar lehanăn phung aê ama nao êlâo kyua mnuih ƀuôn sang kdơ̆ng mblah hŏng phung roh krơ̆ng kjăp klei kluôm ênŭm krĭng lăn ala čar. Nai Lê Thị Thúy Vân, Khua sang hră hđeh điêt Bé Ngoan brei thâo: “Mơ̆ng klei yăl dliê kơ ƀêñ tek, ƀêñ điŏ, čiăng kơ phung hđeh hriăm hră dưi thâo klă nik hluê hŏng klei yăl dliê kơ knăm bi hdơr hruê djiê mtao Hùng, ăt jing knăm bi hdơr hruê djiê Hùng Vương 10/3. Hluê hŏng hdră anei, knăm anei srăng đru kơ phung hđeh mâo klei jhŏng hĭn, đăo knang hĭn hlăm klei thâo wĭt lač amâo dah bi tuôm hŏng pô mkăn dưi blŭ hŏng klei kraih, mngač hĭn, čiăng kơ hđeh đĭ adŭ 1 srăng mâo klei thâo tal êlâo hĭn, čiăng kơ phung hđeh dưi mprăp jăk êlâo kơ mŭt ti gưl hriăm tal sa”.

Knăm m’ak ƀêñ djuê ana kwar Dhŭng tal IX ti Cần Thơ thŭn 2022 mâo hlăm brô 200 mta ƀêñ djuê ana, mta mnơ̆ng OCOP, mnơ̆ng ƀơ̆ng lehanăn ƀêñ ênuk mrâo, ƀêñ mâo mdê bi krĭng wăl. Bruă krơ̆ng kjăp hdră mkŏ mjing knăm anei đru kriê pioh lehanăn mđĭ lar boh tŭ yuôm knhuah dhar kreh mnơ̆ng ƀơ̆ng, boh nik dŭm mta ƀêñ djuê ana đưm mơ̆ng mnuih ƀuôn sang kwar Dhŭng lehanăn mnuih Cần Thơ. Mbĭt anăn mjing klei găl mtrŭt mđĭ klei mĭn mjing mrâo mơ̆ng mnuih mkra ƀêñ djuê ana, bi hgŭm hŏng anôk bruă duh mkra hlăm lehanăn êngao čar čiăng pŏk mlar anôk blei.

Klei bi lông Đờn ca tài tử ala čar tal 3 thŭn 2022 mkŏ mjing mơ̆ng hruê 6/4 truh kơ hruê 11/4 ti Wăl tač prŏng alŭ Bình Thủy, ƀuôn prŏng Cần Thơ. Hdră anei kñăm bi mni lehanăn hưn mthâo hdră đờn ca tài tử mâo leh UNESCO tŭ yap jing knhuah gru bi ala kơ dhar kreh amâo êdah klă mơ̆ng anak mnuih tar rŏng lăn. Hluê anăn, đru mguôp mđĭ klei thâo săng mơ̆ng yang ƀuôn hlăm bruă kriê pioh lehanăn mđĭ lar hdră đờn ca tài tử kwar Dhŭng. Knăm anei ăt mâo lu hdră bruă mkăn msĕ si: Klei bi lông mmuñ đờn ca tài tử, Wăl anôk đờn ca tài tử, Hưn mdah kdrăp mmuñ, tông ayŭ mơ̆ng đưm mơ̆ng djuê ana Việt Nam. Nguyễn Công Trung, K’iăng khua knơ̆ng bruă dhar kreh nah gŭ, Phŭn bruă Dhar kreh, mjuăt ktang asei mlei lehanăn hiu čhưn ênguê brei thâo: “Phŭn bruă Dhar kreh lehanăn Cần Thơ mâo leh hdră bi trông, gĭr mă bruă lehanăn bi hgŭm 2 hdră bruă mâo Klei bi lông đờn ca tài tử gưl tal 3 lehanăn Klei bi lông mkra ƀêñ djuê ana mguôp mkŏ mjing sa blư̆. Gơ̆ mkiêt mkriêm, rơ̆ng hnơ̆ng hluê ngă, bi hrŏ hdră ngă bruă msĕ si klei gĭt gai mơ̆ng knŭk kna kơ hdră gang mkhư̆ klei ruă tưp.

Sang yang mtao Hùng jing klei bi êdah ai ktang bi hgŭm mguôp, anôk iêu mƀĭn dhar kreh ai tiê klei mĭn mơ̆ng djuê ana sui hŏng anei. Kluôm ala čar ngă yang kơ sa Mtao phŭn, anăn jing klei jăk siam, jing knhuah hdĭp jiă knhuah djuê ana pô. Mkŏ mkra sang yang mtao Hùng ti ƀuôn prŏng Cần Thơ jing bruă ngă yuôm bhăn kñăm mkăp kơ klei čiăng ngă yang kơ mtao Hùng, jing klei čiăng hmăng mơ̆ng lu mnuih ƀuôn sang Cần Thơ lehanăn dŭm čar krĭng Dap mnai êa krông Cửu Long, mâo anôk nao čuă dlăng, čuh brui mngưi. Hdră anei jing gru kruăk, jing klei bi hgŭm hŏng knhuah gru hƀuê ênuk dhar kreh, lăn mnga êa m’ak, anôk hiu čhưn ênguê mkăp kơ phung tue hiu čhưn ênguê, bi hdơr đru mtrŭt mđĭ hdră hiu čhưn ênguê ƀuôn prŏng Cần Thơ ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ kyar, năng jing wăl krah bruă duh mkra – ala ƀuôn phŭn mơ̆ng krĭng.

Klei mĭn đăo, ngă yang kơ mtao Hùng ăt dưi lŏ čuê mơ̆ng ênuk gưl anei truh kơ ênuk gưl êdei, đru ksŭl mbŭ ai tiê klei mĭn, klei khăp lehanăn klei čang hmăng mơ̆ng jih jang djuê ana drei. Hluê hŏng ai tiê anăn, phung čô anak ti krĭng lăn Cần Thơ, srăng lŏ čuê knhuah gru jhŏng ktang, kdrưh k’ăm mơ̆ng aê ama, gĭr ktưn lehanăn amâo mdei mĭn mrâo, hluê ngă tŭ klưn hĭn hdră mkŏ mkra, mđĭ kyar ƀuôn prŏng Cần Thơ jing ƀuôn prŏng phŭn hlăm krĭng./.