Hriê ti ƀuôn Akŏ Dhông hmư̆ mduôn yăl dliê kơ Sang Êđê
Chủ nhật, 00:00, 17/11/2024 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê- Akŏ Dhông, ƀuôn hgŭm Tân Lợi, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, jing ƀuôn dhar kreh hiu čhưn ênguê êpul êya tal êlâo ti Dak Lak. Anei jing anôk hdĭp mda sui mơ̆ng anak Êđê, lŏ djă pioh sang dlông anak Êđê, mbĭt anăn jing klei bhiăn hdĭp mda, knhuah dhar kreh dưi kriê pioh leh anăn mđĭ lar. Boh nik, nao ti ƀuôn Akŏ Dhông, drei mâo klei găl nao čhưn hŏng gŏ sang Khua mduôn Ama H’Rin – pô mkŏ mjing ƀuôn Akŏ Dhông. Lŏ čuê knhuah gru gŏ sang, mtâo êkei ama H’Rin ară anei jing Ama Denni ăt mâo mnuih ƀuôn sang mpŭ ngă Khua mduôn.

-Hŏng lu mta dhar kreh, Ơ Ama Denny – jing khua mduôn Ƀuôn Ako Dhong jing leh mnuih mđrăm mbĭt hŏng hdră mđung asăp drei hrue anei. Hŏng bruă klam jing pô ktrâo atăt klei hiu čhưn ênguê, ih srăng atăt drei dưi thâo săng kơ dhar kreh sang krum anak Ê Đê.

Ama Denny: “Anei jing dôk ênŭm ênap knhuah sang krum anak Êđê. Sang anak Êđê ldrei jing sang krum, mâo êñan êkei lehanăn ênan mniê. Êñan blah đang  mâo ksâo dua boh jing êñan mniê, êñan êkei jing êñan hgăl wĭl. Tui si klei ksiêm duah, anak Êđê đưm kbiă hriê mơ̆ng êa ksĭ, mơ̆ng krông Hiñ đĭ hriê, mơ̆ng anăn mơh sang krum Êđê drei mâo rup msĕ si mran”.

- Akâo kơ ih yăl dliê kơ adring sang krum drei?

Ama Denny: “kyâo ngă sang mâo đoh ba hŏng êman, mơ̆ng anăn mơh lŏ krah mjing rup êman, riêng anăn mâo rup mniê ba tian, rup mniê gui bŭng liêo ƀă anak ti anăp, rup phung mniê mâo ung dôk ƀă anak êjai wĭt mơ̆ng hma, lehanăn rup phung êkei dôk tông čing”.

-Ti anei mâo dua boh êñan, snăn klei bi msiam kơ êñan msĕ snăn ya mta klei čiăng lač?

Ama Denny: “Arăng mkra rup ksâo ti kŏ êñan blah đang, yap jing êñan mniê, anei jing klei bi knăl čiăng kơ jih jang mnuih thâo kơ anak Êđê mă djuê tĭng kơ amĭ, bi êñan hgăl phung mniê amâo mâo dưi đĭ ôh ti êñan anei, jing êñan pioh kơ êkei.

-Ară anei drei đĭ êñăn nao mŭt hlăm sang, akâo kơ ih yăl dliê kơ êtung anei?

Ama Denny: “Êlâo hĭn, leh drei mŭt hlăm sang krum drei srăng ƀuh mtam anăn jing kpur. Ti dlông kpur mâo pra pioh dưm kan čĭm. Kpur anei lŏ jing anôk tŭk êa, jing anôk phung êkei kuič pui pioh čuh hăt. Bi tĭ yŭ jing jhưng kpan. Nah dlông jing rĭng čing, dŭm kdrăp pĕ tông. Knhal tuič jhưng kpan mâo sa boh hgơr prŏng . Hgơr anei mơ̆ng đưm adih arăng mkra hŏng kyâo prŏng  mă mơ̆ng dliê , lehanăn dŭm gŏ sang mdrŏng sah arăng lôk klĭt kbao pioh mkra hgơr. Anei jing hgơr yuôm snăk , mâo mkra mơ̆ng kyâo dliê. Tui si klei bhiăn đưm, ti djiêo hgơr arăng kreh dưm sa boh čeh yuôm, čeh prŏng kñăm bi êdah k’hưm , klei mdrŏng sah mơ̆ng sang anăn. Tĭng kơ nah anăp kreh mkra rup kpa, rup ktum m’ua, bi êdah klei hdĭp ktang, hdĭp jăk mơ̆ng gŏ sang anak čô.

  

-Anei jing êtung siam hĭn hlăm sang anei, mâo mprăp, mkra jăk snăn, bi êdah klei yuôm bhăn mơ̆ng sa boh sang. Akâo kơ ih lŏ mblang kơ klei anei?

Ama Denny: “mơ̆ng đưm leh, êtung gah jing anôk ngă djăp mta bruă, wăt klei ngă yang adiê, anôk mkŏ mjing klei huă knăm. Lehanăn ya ngă, ti êtung gah anei amâo mâo brei ôh phung mniê găn hlăm êung anei? Kyuadah mâo dŭm hrue kăm ƀuh mlan. Diñu bi mĭn klei anăn jing amâo mâo jăk ôh, huĭ yang amâo mâo mơak, kyua anăn êtung gah jing anôk amâo mâo brei mniê găn nao ôh, hŏng êñan msĕ mơh, êñan gah mniê amâo mâo đei đĭ ôh, mniê knŏng đĭ ti êñan ôk, tĭng gah jing anôk yuôm bhăn, jing anôk iêo yang. Anei ăt jing anôk arăng iêo yang êman. Êman dôk ti akŏ adring anei, arăng čăm boh mnŭ ti kŏ êman.

 -Snăn grăp thŭn, sang krum dlông mâo ngă dŭm mta klei ngă yang hlăm gŏ sang găp djuê?

Ama Denny: “Tui si klei bhiăn anak Êđê mphŭn dô kâo mâo klei êmuh phung mduôn khua leh jih puôt êmiêt, kreh dơ̆ng mkŏ mjing yơh klei huă blăm mnăm thŭn hlăm djăp ƀuôn êlan. Boh nik, dŭm gŏ sang thâo mâo arăng mkŏ mjing prŏng, ƀơ̆ng ŭn, êmô lehanăn tông čing čhar mnăm huă. Mphŭn dôKhua buuon jing gŏ sang mdrŏng sah hĭn, srăng ƀơ̆ng ŭn êmô duh kơ ƀuôn sang, kyuanăn leh jih yan puôt êmiêt, boh nik jing dơ̆nmg mơ̆ng mlan 1; 2 hlŏng truh kơ mlan 4 djăp boh ƀuôn anak Êđê, jing yan mdei, jih jang mnuih bi nao sač yao, lehanăn mkŏ mjing klei huă mnăm, bi tông čing čhar mnăm huă tar ƀuôn sang.

-Anăn jing dŭm hrue knăm mơak klei ngă yang adiê, bi hlăm klei hdĭp dguah tlam mlam hrue hŏng gŏ sang lehanăn găp djuê, si klei hdĭp dhar kreh mâo?

 Ama Denny: “Mơ̆ng đưm đă êlă êlâo dih, hlăm sang krum drei, ti êtung gah jing anôk kreh hmư̆ phung mduôn yăl dliê đưm, Kưt, Eirei, mmuiñ bi klah bi đăo jăk snăk. Lehanăn jih jang bruă mâo mkŏ mjing hlăm sang ti anei sơăi mă bruă. Bi ti adring bi tơdah bruă amâo mâo jăk ôh, klei mlei mlat snăn arăng mkra hŏng bê, hŏng asâo, lehanăn ƀơ̆ng ti êngao mơh, amâo mâo ƀơ̆ng hlăm sang ôh. Lehanăn jih jang klei bi kdŏ mmuiñ mkŏ mjing ti êtung gah sơăi”.

-Snăn hlăk ih dôk hđeh tuôm găn leh lu mta klei bi hdơr hŏng sang krum drei anei?

Ama Denny: “Mơ̆ng đưm dih kâo lŏ bi hdơr, kâo ƀuh lu snăn mnuih thâo khan, thâo yăl dliê đưm hlăm sang krum drei pô yơh, ti ƀuôn Akŏ Dhông anei. Boh nik leh mnuih ƀuôn sang ktơr leh ênŭm kơ hjiê, mdiê leh ênŭm kơ sang, hmei dôk bi pleh ktơr êjai, hmư̆ yơh phung mduôn yăl dliê klei đưm lehanăn khan kơ hmei hmư̆. Bi hlăm klei mmuiñ bi kmlah ăt mâo mơh, mphŭn dô mâo Aduôn H’Riu mbĭt hŏng phung mkăn diñu mmuiñ bi kmlah tinei”.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC