VOV4.Êđê- Lač kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng djuê ana Êđê jing drei thâo mtam kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk jĭn, jiă knhuah čư̆ dliê hŏng mnâo mnañ amâo dưi wơr bĭt ôh. Hlăm anăn, amâo kƀah ôh mta djam ƀơ̆ng mkra mơ̆ng boh knôk.

Ana knôk jing sa mta ana dliê, ară anei mâo lu mnuih ƀuôn sang mă pla hlăm hma amâodah hlăm war sang. Êngao kơ jing sa mta êa drao, mnuih djuê ana Êđê kreh mkra mjing dŭm mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk yâo mơ̆ng mnga, knăt mda ƀiădah jăk hĭn ăt jing boh knôk.

Bok knôk êpih leh anăn ê’un, mâo boh prŏng mơ̆ng 7 – 8 cm, dlông mơ̆ng 40 – 80cm, kreh mâo mơ̆ng mlan 7 truh kơ mlan 9 grăp thŭn. Tơdah mă mkra mjing djam ƀơ̆ng amâo mâo mă ôh boh khua đei amâodah mda đei, mâo êa mtah jŭ. Boh knôk kreh ba tŭk, đeh hŏng kan hŭl, čuh leh anăn tlê hŏng trong amâodah kan krô, lŭk hŏng dŭm mta hla djam ƀâo mngưi. Amai H’Thi Niê, dôk ti ƀuôn Alê B, ƀuôn hgŭm Ea Tam, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak brei thâo, mâo lu klei mkra mjing djam mơ̆ng boh knôk, ƀiădah amai khăp hĭn jing boh knôk lŭk.

“Mnơ̆ng bơ̆ng mơ̆ng mnuih djuê ana Êđê ăt hluê si mnơ̆ng pô čiăng ƀơ̆ng leh anăn krĭng mkra mjing mdê mdê. Boh knôk lŭk jing jăk êdi. Êlâo hĭn drei čuh boh knôk ti dlông kpur pui, brei ñu khiă hĕ klĭt ti tač, mă dhŏng kuêh hĕ bi doh klĭt khiă anăn, rao doh hŏng êa leh anăn khăt điêt điêt klŏ man dưn, tlê amrêč hra, sŭn Êđê, hla djam ƀâo, hbâo bi mƀăt leh anăn lŭk mbĭt jih jang. Tơdah čiăng tlê srăng tlê hŏng kan krô, tơdah čiăng đeh srăng đeh hŏng êa msĭn amâodah kan hŭl.”

Mnga knôk, boh knôk

Êjai ƀơ̆ng dŭm mta djam mơ̆ng boh knôk kreh mâo klei phĭ, klei hăng djŏ hŏng phung khăp ƀơ̆ng mnơ̆ng phĭ. Boh nik tơdah tlê hŏng trong, djiêt boh kruê̆ msăm mbĭt hŏng mnơ̆ng bi mbăt leh anăn huă mbĭt hŏng êsei hlơr srăng ngă kơ pô ƀơ̆ng amâo lŏ čiăng mdei. Êjai mrâo mah srăng ƀuh klei phĭ ti akŏ êlah ƀiădah leh anăn dôk đuôm klei mmih. Amai H’Rut Niê, dôk ti Ƀuôn Ky, ƀuôn hgŭm Thành Nhất, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak brei thâo:

“Phung Êđê hmei kreh čuh boh knôk ti dlông kpur pui. Leh čuh hlŏng dưi tak ƀơ̆ng hŏng amrêč hra, tlê hŏng trŏng leh anăn djiêt ƀiă êa boh kruê msăm čiăng mâo klei msăm. Klei bi lŭk hăng mơ̆ng amrêč, msăm boh kruê̆, klei phĭ mơ̆ng boh knôk dưi brei kơ drei sa mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk yâo êdi.”

Djam boh knôk lŭk

Klei jăk yâo, ƀâo mngưi leh anăn nao đŏk kƀông mơ̆ng dŭm mta djam mơ̆ng boh knôk amâo djŏ knŏng mâo mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn khăp čiăng, ƀiădah wăt kơ lu mnuih hdĭp mda ti ƀuôn prŏng, phung tuê nao hlăm sang huă mnăm khăp čiăng mơh. Wưng ară anei, mnuih ƀuôn sang kreh čhĭ boh knôk kơ dŭm sang mnia mblei amâodah sang huă mnăm knhuah gru djuê ana hŏng ênoh mơ̆ng 80 – 100 prăk hlăm sa kg. Amai H’Rut Niê, dôk ti Ƀuôn Ky, ƀuôn hgŭm Thành Nhất, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak yăl dliê:

“Tơdah bơ̆k bâo kơ dŭm mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk yâo mơ̆ng mnuih djuê ana Êđê, amâodưi kƀah ôh dŭm mta djam mơ̆ng boh knôk. Tơdah mâo lu mta mnơ̆ng ƀơ̆ng êjai dôk huă, kâo ăt srăng ƀơ̆ng djam knôk kyua kâo khăp êdi, nao kbưi ăt hdơr kơ mta djam anei leh anăn kâo hơ̆k mơak sơnăk kyua djuê ana pô mâo mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk msĕ sơnăn”.

Dak Lak ară anei jing wưng ana knôk mâo boh. Grăp blư̆ huă ƀơ̆ng mơ̆ng mnuih djuê ana Êđê hlăm dŭm hruê giăm anei amâo dưi kƀah ôh dŭm mta djam mơ̆ng boh knôk, jing sa mta djam jăk amâo mâo dưi wơr, ƀâo mngưi leh anăn nao đŏk kƀông.

Pô mblang: Y-Ƀel Êban