VOV4.Êđê - Y Tai Jun Yuh (djuê ana Mnông), ti alŭ Phú Lợi, să Quảng Phú, kdriêk Krông Knô, čar Dak Nông jing Pô thâo mbruă êdi hlăm bruă hrĭ mñam. Anei jing bruă djuê ana, siă suôr hŏng klei hdĭp mơ̆ng sui, mjing knhuah dhar kreh jăk siam mnuih Mnông. Hruê anei, dŭm mta mnơ̆ng yua dưi mkra hŏng kdrăp mrâo mrang, ƀiădah pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh ăt siă suôr hŏng bruă mñam hŏng mnơ̆ng čŏng mâo msĕ si hwiê, mơô, kram. Mơ̆ng anăn mâo mnơ̆ng yua, mđĭ prăk hrui wĭt, mbĭt anăn mđĭ bruă hrĭ mñam mnuih Mnông.

Thŭn anei êgao leh 75 thŭn, pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh, ti să Quảng Phú, kdriêk Krông Knô, čar Dak Nông ăt dôk guiñ guiñ hŏng bruă hrĭ mñam kdrăp djuê ana pô. Dŭm mta mnơ̆ng hrĭ mñam mơ̆ng ñu jing mnơ̆ng kreh yua hlăm grăp hruê mơ̆ng mnuih Mnông msĕ si bŭng, bai, ê’i, knguôr, dŏ djă êsei, dŏ mă kan kdang…

Pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh yăl dliê, ñu thâo bruă hrĭ mñam mơ̆ng hlăk dôk hđeh, êjai mơ̆ng 12 – 13 thŭn, ñu mâo klei khăp čiăng êdi kơ bruă hrĭ mñam. Hlăm lu blư̆ dôk dlăng ama hrĭ mñam dŭm mta mnơ̆ng mơ̆ng đrao, kram ñu ƀuh klei jăk êdi. Mơ̆ng năn, ñu kreh ksiêm dlăng leh anăn tui hriăm ama ñu hlăm grăp bruă, mơ̆ng klei ruah mă ana đrao, ana kram truh kơ hruê̆ hwiê leh anăn hriăm mñam si ngă čiăng kơ siam. Pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh brei thâo: “Bruă hrĭ mñam kâo thâo mơ̆ng hlăk dôk hđeh, kâo thâo mñam bŭng mơ̆ng bung điêt truh kơ bung proĭng, dŭm mta mnơ̆ng yua hlăm gŏ sang msĕ si bŭng, bai, ê’i, knguôr, dŏ mă kan kdang, dŏ djă êsei, ƀiădah kâo knŏng hrĭ mñam dŭm mta msĕ yăng đar bi kơ dŭm mta mâo boh mnga kâo ăt hriăm mơh. Kyuadah mphŭn dô kâo dôk điêt nao sang hră mơar leh anăn lŏ hriăm thiăm bruă hrĭ mñam, leh kâo hriăm lŏ wĭt ngă bruă hrĭ mñam mâo aduôn aê mtô kơ dŭm mta boh mnga knhuah gru djuê ana pô.

Hlăm sa boh sang điêt, pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh mâo djăp ênŭm dŭm mta mnơ̆ng yua msĕ si bung, bai, ê’i, knguôr, dŏ djă êsei, dŏ mă kan kdang…mơ̆ng ñu čŏng hrĭ mñam yua hlăm pưk sang. Ară anei ñu dôk djăp pioh bruă hrĭ mñăm knhuah ggru čiăng đru kơ klei čiăng ba yua mơ̆ng grăp čô hlăm ƀuôn sang. Y Tai Jun Yuh brei thâo, čiăng dưi hrĭ mñam sa mta mnơ̆ng ăt knang kơ lu mta. Hluê si mta mnơ̆ng yua, điêt amâodah prŏng, ênưih amâodah dleh leh anăn ya mta yua hrĭ mñam mnơ̆ng anăn. Čiăng dưi hrĭ mñam sa mta mnơ̆ng mâo hnơ̆ng tŭ jăk leh anăn siam srăng ngă lu mta bruă msĕ si ruah mă mnơ̆ng yua, boh nik jing bruă blah, hrĭ dŭm aruăt mñam mâo hnơ̆ng djŏ guôp, rơ̆ng mâo klei ê’un, rơ̆ng čiăng mâo klei găl hlăm bruă mñam sa mnơ̆ng dlăng siam.

Ară anei, dŭm mta mnơ̆ng hrĭ mñam mơ̆ng pô thâo mbruă Y Tai Juh Yuh mâo leh lu mnuih thâo. Anăn jing dŭm mta kreh yua grăp hruê msĕ si: dŭm boh bung, bai, ê’i, knguôr, dŏ djă êsei, mnơ̆ng djă, mă kan hdang. Dŭm mta mnơ̆ng anei kreh yua hlăm klei hdĭp mơ̆ng đưm đă truh kơ ară anei, kyuanăn mâo lu mnuih hlăm dŭm ƀuôn êlan hriê blei ngă mnơ̆ng djă pioh. Y Nai Yôk Se, pô dôk jĕ sang hŏng Y Tai Jun Yuh ti alŭ Phú Lợi, să Quảng Phú, kdriêk Krông Knô, čar Dak Nông ƀuh jăk êdi hŏng kngan thâo mbruă mơ̆ng Y Tai dưi mkra mjing dŭm mta mnơ̆ng yua knhuah gru djuê ana Mnông.  Pô thâo mbruă Y Tai jing pô khăp êdi kơ bruă hrĭ mñam knhuah gru djuê ana. Ñu thâo riah bruă hrĭ mñam dŭm mta msĕ si êi, knguôr, bung, bai dŭm mta. Ñu ară anei thŭn leh khua, ai awăt amâo mâo lŏ dưi mă bruă ktrŏ ôh, ƀiădah ăt khăp sơnăk kơ bruă hrĭ mñam. Mbĭt anăn, ară anei ñu lŏ mtô bruă hrĭ mñam kơ phung hđeh mda asei leh anăn kơ phung mkăn, msĕ si kâo ăt tui hriăm mơ̆ng ñu lu mta hlăm bruă hrĭ mñam. Klei anei sa kdrêč đru kơ bruă kriê pioh bruă knuah gru, sa kdrêč dưi mđĭ ênoh prăk ba wĭt kơ gŏ sang”.

Čiăng kriê pioh bruă hrĭ mñam knhuah gru djuê ana pô, pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh pioh nanao mmông leh anăn ai tiê pô čiăng mđĭ ai, mtô kơ anak čô dŭm mta bruă knhuah gru djuê ana pô, hlăm anăn mâo bruă hrĭ mñam. Sĭt găp blư̆ mâo mmông wăn, pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh kreh iêo anak čô hlăm ƀuôn nao hmư̆ ñu yăl dliê, mtô brei klei hrĭ mñam leh anăn dŭm mta bruă ngă hlăm klei hrĭ mñam. Hluê anăn dưi đru kriê pioh bruă mă đưm mơ̆ng djuê ana pô. Pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh lŏ brei thâo:Ară anei kâo khăp sơnăk kơ bruă kriê pioh bruă mơ̆ng đưm jing knhuah gru djuê ana pô, mphŭn dô ñu mâo ama mtô, kyua klei hdĭp ară anei ăt msĕ hŏng ênuk đưm, knhuah dhar kreh djuê ana mnuih Mnông ăt nao mbĭt hŏng bruă pưk, bruă hmao, čư̆ mkrơ̆ng, dliê, êa. Leh anăn dŭm mta mnơ̆ng hrĭ mñam yua hlăm grăp hruê amâo mâo dưi kƀah ôh. Ară anei kâo ăt hmăng hmưi dưi mtô bruă anei kơ phung anak čô, phung mda asei, kyuadah ti nei knơ̆ng ƀiă đuč phung thâo hrĭ mñam, êdei dih ƀrư̆ hruê ƀrư luč, tơdah phung hđeh mâo klei čiăng kâo srăng mprăp mtô kơ diñu.

Hŏng kngan thâo mbruă, klei khăp čiăng leh anăn mâo dŭm klei đru mguôp hlăm bruă kriê pioh leh anăn bi lar bruă hrĭ mñam knhuah gru mơ̆ng mnuih djuê ana Mnông, pô thâo mbruă Y Tai Jun Yuh mâo leh bruă sang čư êa čar Dak Nông tŭ yap jing pô thâo mbruă êdah êdi.