VOV4.Êđê - Ti kr^ng La\n Dap Kngư, klei rua\ phu\ng jing leh klei hu^ hyưt pro\ng êdi ho\ng mnuih [uôn sang. Phung mâo klei rua\ anei kha\ng mâo ara\ng bi ktlah ho\ng yang [uôn. {ia\dah ara\ anei, kyua hdra\ brua\ gang mkhư\ klei rua\ phu\ng dưi po\k nga\ ba w^t leh lu klei tu\ dưn, du\m ]ô mnuih mâo klei rua\ anei dưi `u\ kma leh ho\ng yang [uôn. {ri hruê dlông ro\ng la\n gang mkhư\ ho\ng klei rua\ phu\ng, pô ]ih klei mrâo kơ Sang mđung asa\p blu\ VIệt Nam dôk jưh ti kr^ng La\n Dap Kngư mâo klei ]ih hưn la] kơ klei dôk mâo anei ti kdriêk }ư\ Sê, ]ar Gialai – jing sa hla\m du\m anôk nga\ ja\k êdi hdra\ brua\ gang mkhư\ klei rua\ anei mơ\ng nah gu\ mtam.

Đing Gác, djuê ana BaNa ti [uôn Quái, să Bờ Ngoong, kdriêk }ư\ Sê, ]ar Gia Lai, thu\n anei êbeh 80 thu\n leh. ~u djo\ klei ruă phu\ng beh 50 thu\n êlâo dih leh ana\n mâo mnuih [uôn sang `e\ đue# hlăm du\m pluh thu\n. Leh hruê mtlaih êngiê, du\m thu\n mlan mnuih [uôn sang `e\ đue# dưi mjưh rue# leh `u mâo phung nai aê mdrao alu\ wa\l mdrao hlao klei ruă anei. Khă gơ\ klei truh jhat mơ\ng klei ruă ăt dôk, [ia\dah `u dưi hd^p m’ak m`ai, `u\ kma ho\ng êpul êya, dôk mo#, k’kiêng anak. Truh kơ ara\ anei `u khăng mâo phung nai aê mdrao mơ\ng să leh ana\n kdriêk nao mkă dlăng, mbha êa drao, sơnăn khă gơ\ thu\n leh khua asei mlei `u ăt suaih pral: “Kâo la] jăk kơ phung nai aê mdrao lu êdi. Kyua mâo phung nai aê mdrao klei ruă kâo dưi hlao leh ana\n lo\ dưi mka\ dlăng n’nao, mbha êa drao mang. Knu\k kna ăt mâo hdră đru brei prăk grăp mlan, klei hd^p mda kâo du\m thu\n êgao h’^t kjăp leh, asei mlei ăt suaih pral. Lehana\n ]ang hma\ng mâo klei đru brei êa drao lu h^n”.

{uôn Jri, să Bờ Ngoong lo\ pia jing [uôn phu\ng kyua hlăm [uôn tuôm mâo lu mnuih djo\ klei ruă anei. Ăt mse\ mơh lu [uôn phu\ng mkăn, êlâo dih mnuih [uôn sang bi `e\ đue#, [ia\dah ara\ anei jih jang dôk hd^p mb^t leh mdrao hlao klei ruă. Êbeh du\m pluh ]ô phung mniê khua thu\n hlăm [uôn ăt dôk mơh klei truh ju\ jhat kjham, mâo mnuih đu\t jih kđiêng kngan, kđiêng jơ\ng, lui] [a\ng adu\ng, khă sơnăn ho\ng klei mđing dlăng mơ\ng knu\k kna, knơ\ng bruă djo\ tuôm leh ana\n êpul êya, digơ\ ăt hd^p m’ak m`ai. Aduôn Đinh Hok, [uôn Jri brei thâo; du\m hdră đru mdul mơ\ng knu\k kna kơ mnuih [uôn sang djuê [ia\, kơ mnuih amâo mâo jăk asei mlei, mnuih djo\ phu\ng đru leh mnuih [uôn sang klei hd^p mda h’^t kjăp: “Kâo djo\ klei ruă phu\ng mơ\ng điêt leh ana\n kjham, mâo phung nai aê drao mdrao brei mang, amâo lui] liê prăk kăk ôh. Truh kơ ara\ anei klei ruă hlao leh, Knu\k kna mâo hdră đru mdul prăk kăk, hmei hd^p êđăp ênang. La] jăk kơ phung nai aê mdrao, la] jăk kơ Knu\k kna đru leh mnuih djo\ klei ruă phu\ng mse\ si hmei”.

Phạm Đình Liện, khua sang êa drao să Bờ Ngoong, kdriêk }ư\ Sê, ]ar Gia Lai brei thâo, klei ruă phu\ng ti să păt dah dưi mdrao hlao jih leh. Khă sơnăn, knơ\ng bruă êa drao ăt mâo klei răng. Hlăm 2 boh [uôn phu\ng ti să, bruă mtô mblang lehana\n mkă dlăng ăt mko\ mjing n’nao ]ia\ng hnưm hmao [uh leh ana\n mdrao mgu\n kơ mnuih ruă: “Hmei hriăm mjuăt wa\t ho\ng êpul bruă kđi ]ar hlăm alu\ mse\ khua alu\, khua mduôn, bruă mdrao mgu\n alu\, să thâo klă klei bi êdah mơ\ng klei ruă phu\ng ]ia\ng răng mgang jăk h^n. Hmei ăt mguôp mb^t ho\ng anôk bruă răng mgang klei ruă yang [uôn ]ar leh ana\n sang êa drao Tuy Hoà, grăp thu\n ăt nao mkă dlăng jih jang mnuih [uôn sang ]ia\ng hnưm hmao [uh mnuih djo\ klei ruă phu\ng”.

Hluê si Nguyễn Đức Bảy, k’iăng khua anôk bruă mdrao kdriêk }ư\ Sê, ]ar Gia Lai mơ\ng bruă mkă dlăng, grăp thu\n hlăm alu\ wa\l kdriêk hmao [uh du\m ]ô mnuih djo\ klei ruă phu\ng. Ho\ng klei hur har sơnăn du\m ]ô mnuih anei hmao [uh hnưm leh ana\n pral mdrao hlao. Mơ\ng ana\n, êpul êya mnuih [uôn sang amâo lo\ hu^ hyưt ôh kơ klei ruă anei, mjing klei găl ]ia\ng mnuih djo\ phu\ng `u\ kma hd^p mda ho\ng êpul êya: “Du\m wưng thu\n 80, 90 êlâo dih phung djo\ klei ruă phu\ng ara\ng `e\ đue#, ba mđue# hlăm hma amâo dah hlăm dliê kă tling amâo djo\ mse\ si ara\ anei ôh. Mơ\ng klei mtô mblang kơ klei ruă phu\ng jing klei ruă dưi mdrao hlao, dleh tưp lar, klă s^t dleh tưp lar, sơnăn klei bi mje\ ho\ng mnuih djo\ phu\ng ara\ anei wa\t hlăm go\ êsei je\ giăm h^n”.

Hdră bruă răng mgang klei ruă phu\ng ti kdriêk }ư\ Sê, ]ar Gia Lai dưi hluê ngă jăk mơ\ng alu\ wa\l nah gu\. Klei ruă phu\ng amâo lo\ hu^ hyưt leh ana\n du\m [uôn phu\ng ăt [rư\ [rư\ jing lăn ala jăk siam ]ia\ng jih jang mnuih duh [ơ\ng -  mko\ mjing bruă mă. Anak aneh ti du\m boh [uôn phu\ng dưi hriăm hră m’ar leh ana\n mâo klei găl mko\ mjing bruă mă mse\ si du\m ]ô mnuih mkăn hlăm yang [uôn./.