VOV4.Êđê - Tlo\ mgang kơ phung hđeh êlăk jing bruă ]ia\ng êdi grăp ]ô am^ ama bi thâo [uh săng leh ana\n bi tlo\ mgang kơ anak pô. Bruă tlo\ mgang amâo djo\ kno\ng đru mđ^ ai ktang kơ phung hđeh êlăk đui] ôh [ia\dah đru mguôp yuôm bhăn mkhư\ gang hu^ djo\ mta klei ruă mâo ba w^t boh tu\ dưn. Du\m klei hâo hưn si ti gu\ anei srăng đru mnuih [uôn sang leh ana\n [^ng găp drei thâo săng klă h^n kơ klei tlo\ mgang êđăp ênang.

Hlăm du\m thu\n giăm anei, brua\ tlo\ mgang kơ phung hđeh, mâo phung am^ ama mđing h^n leh. Boh nik klei tlo\ mgang djăp ênu\m arua\t tlo\ mgang amâo mâo liê prăk ôh, dôk hlăm hdră tlo\ mgang po\k mlar, lu phung am^ ama hđeh brei tlo\ mgang anak pô du\m mta vaccin răng mgang klei rua\ mkăn. Anei jing klei bi knăl jăk hlăm klei thâo săng kơ brua\ răng mgang klei suaih pral hlăm yang [uôn. {ia\dah, hlăm brua\ ata\t ba hđeh nao tlo\ mgang, amâo mâo djo\ [ia\ ôh phung am^ ama dôk hyưt, lehana\n adôk mtuk mtu\l si ngă s^t nik srăng mâo klei êđăp ênang mư\ mơ\ng klei tlo\ mgang ana\n?

Ti tluôn anei jing klei phung thơ\ng kơ brua\ mdrao mgu\n w^t la]:

Êlâo kơ ba anak nao tlo\ mgang, đăm brei ôh hđeh [ơ\ng amâodah mmam trei đei, [ia\dah kăn dưi brei hđeh êpa tian rei, hu^dah dlưh hnơ\ng êrah leh klei tlo\ mgang. Bi mdoh asei mlei hđeh bi doh, ]ia\ng dưi `e\ đue# kơ klei djo\ kman. Êjai tlo\ mgang, bi ]u\t hơ ô phung hđeh ]hum ao pro\ng êhai ]ia\ng kơ phung aê mdrao ênưih ngă hlăm brua\ mka\ dlăng. }ia\ng bi hro\ klei amâo mâo jăk mơ\ng êa drao leh tlo\ mgang, êjai ba anak pô nao tlo\ mgang, am^ ama hđeh dja\ ba mb^t ho\ng hra\ tlo\ mgang hđeh, lehana\n hưn mthâo ho\ng nai aê mdrao kơ klei suaih pral anak pô, mse\ si leh kkiêng si jing, klei rua\ duam, klei kreh amâo mâo jăk ho\ng êa drao, klei kreh amâo mâo jăk ho\ng mnơ\ng [ơ\ng. Boh nik ya mta klei amâo mâo jăk ktang h^n mse\ si: Đ^ êngoh hlơr, đhăn hia nanao, [le\ o#, bi đuh plao… ]ia\ng kơ phung nai aê mdrao mka\ t^ng êlâo kơ tlo\ mgang, amâodah mdei êjai klei tlo\ mgang tơdah [uh ka dưi. Aê mdrao Phạm Văn Lao, Khua anôk brua\ răng mgang klei rua\ ]ar Daklak k]e\:

“ Tơdah hđeh mâo klei amâo mâo jăk ktang ti gưl tlo\ mgang êlâo, snăn ti gưl amra lo\ tlo\ mgang, go\ sang bi ba anak nao mka\ dlăng ksiêm bi nik êlâo kơ tlo\ mgang gưl mrâo amâodah hơăi. Tơdah hđeh đ^ êngoh hlơr êgao kơ 38,5⁰C snăn mdei mtam êjai tlo\ mgang gưl tal ana\n. Lehana\n tơdah hđeh mâo du\m mta klei rua\ tưp mkăn snăn am^ ama ba mtam hđeh kơ sang êa drao pioh mdrao mgu\n, ti ana\n srăng mâo phung aê mdrao kăp k]e\, srăng bi kla\ klei lo\ tlo\ mgang amâodah h’ăi”.

Kơ klei tlo\ mgang ti sang êa drao sa\, aê mdrao Lê Thị Xuân Hạnh, khua kia\ kriê sang êa drao alu\ kr^ng Tân An, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ]ar Daklak brei thâo:

“ Êlâo kơ tlo\ mgang, hmei prăp êmiêt leh kăp k]e\ mka\ dlăng klei hro\ng ruah. Ti anei hmei ktrâo ata\t kơ phung am^ ya mta klei mta\ dưi ngă lehana\n klei amâo mâo dưi ngă. Mta\ mtăn kơ phung am^ kăp lo\ dôk kơ sang êa drao ksiêm dlăng hlăm brô 30 mn^t. Mta\ mtăn kơ phung am^ leh w^t truh kơ sang tơdah anak đ^ êngoh, mâo klei bi knăl amâo mâo jăk snăn ba mtam anak kơ sang êa drao”.

Leh tlo\ mgang, năng lo\ dôk kơ sang êa drao bhiâo kăp ktuê dlăng hlăm brô 30 mn^t, si asei mlei hđeh ngă. Tơdah leh w^t truh kơ sang, lo\ dơ\ng ksiêm dlăng [ia\dah sa hruê mlam leh tlo\ mgang, ]ia\ng pral thâo [uh lehana\n mâo hdră mghaih msir ya mta klei amâo mâo jăk tuôm ho\ng phung hđeh. Mmông anei am^ ama ăt brei anak hua\ [ơ\ng, mnei hgei mse\ si aguah tlam.

Anôk tlo\ mgang phung hđeh kreh bo\k u\r hrah, [ia\dah anei jing klei bhiăn leh lehana\n srăng ]o\ng hlao hjăn, amâo mâo klei hyưt ôh. Kno\ng ăp klo\ êa êa\t dj’dje\ ti anôk tlo\ ana\n kơ hđeh, ]ia\ng bi hro\ rua\, đăm ăp ôh êa hlơr. Brei mđing kơ phung hđeh mnăm lu êa, amâodah bi mam lu blư\, lehana\n bi ]u\t h’ô ]hum ao pro\ng êhai. Tơdah hđeh đ^ hlơr, am^ ama dưi mơh brei anak mnăm êa drao bi lưh hlơr, [ia\dah c\ia\ng êmuh phung nai aê mdrao êlâo, lehana\n ngă djo\ ho\ng klei nai aê mdrao mta\ mtăn. Đăm ôh yua mtam êa drao bi lưh hlơr leh mrâo tlo\ hđeh, kyuadah mse\ snăn amâo srăng mâo klei tu\ dưn ôh, tăp năng lo\ ba klei jhat h^n kơ hđeh. Điêt đuôt amâo duah ăp ho\ng mta anei mnơ\ng adih ôh, boh nik asei ko# boh mnu\, hbei prăng, amâodah mnơ\ng m[lir bi lưh hlơr ti anôk tlo\, kyuadah mse\ snăn srăng ngă lu] klei tu\ dưn mơ\ng vaccin tlo\ mgang. Klei yuôm bhăn h^n jing am^ ama bi nao ata\t yơh anak pô tlo\ vaccin mgang klei rua\ djo\ ho\ng hruê k]ah, lehana\n djo\ wưng lo\ m`a\.