VOV4.Êđê - Kr^ng Lăn dap Kngư hlăk mu\t hlăm yan hjan leh ana\n klei ruă êngoh bi [le\ êrah hlăk mâo klei đ^ ktang. Klei ruă êngoh bi [le\ êrah ka mâo êa drao mdrao leh ana\n vacxin gang kdơ\ng ho\ng klei ruă. Mnuih [uôn sang ]ia\ng thâo klă hdră thâo kral leh ana\n mdrao klei ruă anei hu^ dah mâo klei truh jhat. Klei blu\ hrăm ti tluôn anei ho\ng Nai êa drao Phạm Hồng Lâm, khua dlăng anôk bruă klei ruă tưp, Sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap Kngư kơ du\m klei brei mđing hlăm bruă mdrao klei ruă anei.

-Ơ aê mdrao Phạm Hồng Lâm, Si klei bi knăl ênưih thâo kral mơ\ng klei rua\ êngoh bi [le\ êrah, ]ia\ng ênưih thâo kral đăm ]huai ho\ng klei rua\ mkăn?

Phạm Hồng Lâm: Êngoh bi [le\ êrah jing sa mta klei rua\ mơ\ng virus mâo kê] [loh mtưp. Êngoh kbia\ hriê mơ\ng virus ăt mâo lu mta klei êngoh. {ia\dah, klei rua\ êngoh bi [le\ êrah mâo klei bi knăl snei: Đ^ ênoh hlơr ktang, nanao mơ\ng 2 – 7 hruê. Tơdah mâo klei êngoh đ^ hlơr ktang mse\ snăn, brei đing mtam kơ klei rua\ êngoh bi [le\ êrah, boh nik hlăm yan hjan. Tal dua, mâo sa klei bi knăl ana\n jing mâo klei bi êgah rua\. Klei rua\ anei kbia\ hriê mơ\ng virus, mơ\ng kman mkăn. {ia\dah hla\m klei rua\ êngoh bi [le\ êrah mâo klei bi rua\ êgah hlăm kđeh asa\r, hlăm atu\k klang, lehana\n rua\ hlăm [ho\k asa\r ala\. Klei bi knăl tal tlâo amâo mâo dưi wơr ôh ana\n jing klei đung kbia\ êrah. Tui hluê si klei đ^ êngoh mdê mdê, mnuih rua\ tăp năng đung êrah êdu, amâodah kjham, mse\ si đung bi kd^t gu\ kl^t, kbia\ êrah adu\ng, lehana\n kjham h^n truh kơ klei bi kluh êran hlăm tian prô], kluh êrah hlăm asei mlei, kjham h^n kluh êrah hlăm dlô. Sa klei bi knăl mkăn ngă kơ tian prô] mtu\k mtu\l. kreh [uh ]ia\ng bi [le\ o#, [le\ o#, amâo mâo ]ia\ng hua\ [ơ\ng, rua\ hlăm kuôp êhu\ng, hlăm tiê, hlăm boh [leh lehana\n mnuih rua\ truh kơ klei rua\ tian eh.

Klah ]u\n jih jang klei bi knăl kơ klei rua\ êngoh bi [le\ êrah mâo êngoh hlơr, rua\, kbia\ êrah, lehana\n mtu\k mtu\l hlăm tian prô]. Hlăm ana\n, êngoh hlơr lehana\n bi [le\ êrah jing dua klei bi knăl êdah êdi. Tơdah mâo mse\ snăn ba mtam mnuih kơ sang êa drao mka\ dlăng mdrao mgu\n.

-Leh mâo klei rua\ êngoh bi [le\ êrah, mnuih rua\ dưi mdrao kơ sang pô mơ\? Si srăng mdrao?

Phạm Hồng Lâm: Mâo 3 êpul, êpul mrô sa jing êngoh bi [le\ êrah Dengue, dua jing êngoh bi [le\ êrah Dengue mâo klei bi knăl êlâo, lehana\n 3 jing êngoh bi [le\ êrah kjham. Tui si Phu\n brua\ mdrao mgu\n mtru\n thu\n 2011, snăn êpul tal êlâo truh 71%, lehana\n êpul anei kno\ng êdu đui], dưi w^t mdrao kơ sang pô, amâodah kăp ksiêm dlăng ti sang êa drao sa\. {ia\dah tơ mnuih rua\ mâo klei bi knăl đ^ êngoh lu, [le\ o# lu, rua\ hlăm tian, lehana\n ngă kơ klei m^n msing msuăng, snăn ba nao kơ sang êa drao mtam. Bi tơdah êdu dưi mdrao kơ sang pô ăt hluê gưt djo\ klei nai aê mdrao mta\ mtăn, mnăm mbo\ êa bi djăp, mâo du\m mta êa mse\ si: êa boh kroh, bur êa l’hlo\ng, êa nga], lehana\n êa oresol. Mb^t ho\ng klei mbo\ êa, hua\ [ơ\ng bi djăp ênu\m, bi mdoh asei mlei, tơdah mnuih rua\ đ^ êngoh hlơr dưi mnăm êa drao bi lưh hlơr. {ia\dah jih jang êa drao anei bi mâo klei ktrâo ata\t mơ\ng nai aê mdrao.

Bi tơdah mâo klei bi knăl kjham h^n, lehana\n asei mlei, đa đa mnuih dôk ba tian, mnuih mâo leh klei rua\ mkăn ka thâo hlao, amâodah mnuih dlưh awa\t asei mlei, amâodah mnuih êmo\ng đei, snăn jih jang phung anei brei pral ba kơ sang êa drao mtam.

-Klei rua\ êngoh bi [le\ êrah mâo leh he\ êa drao mdrao klei rua\ anei? Lehana\n si hdră jăk h^n ]ia\ng răng mgang, Ơ aê mdrao?

Phạm Hồng Lâm: Tơl truh kơ mmông anei, lehana\n năng ai mgi dih, klei rua\ êngoh bi [le\ êrah ka mâo ôh êa drao mdrao mgu\n, bi ara\ anei kno\ng mdrao đru mdul đui]. Boh nik, klei rua\ êngoh bi [le\ êrah `u djo\ tuôm ho\ng brua\ răng mgang, kyuadah klei rua\ anei mtưp mơ\ng kê] [loh. Snăn boh blu\ brei jih jang mnuih dja\ pioh ana\n jing: “Amâo mâo hlua\t lo\k, amâo mâo klei rua\ êngoh bi [le\ êrah ôh”.  Kê] [loh kreh mboh hlăm du\m mnơ\ng mgơ\ng êa, snăn brei drei bi mdoh nanao djăp mta mnơ\ng thâo mgơ\ng êa, bi mdoh wa\l hd^p mda, đăm lui mâo anôk êa kdơ\ng kơ kê] [loh mboh. Tơdah ngă jăk brua\ anei, s^t nik drei amâo srăng tuôm ôh ho\ng klei rua\ êngoh bi [le\ êrah.

-La] jăk kơ aê mdrao lu!