VOV4.Êđê - Amiđan dôk hla\m ko\ng đo\k, jing anôk krah wah êlan hua\ [ơ\ng lehana\n êlan bi êwa, kăp ra\ng mgang, mđ^ ai bi kdơ\ng mơ\ng adu\ng, ko\ng đo\k ho\ng du\m mta kman ba klei rua\. Kyua jing anôk kha\ng tuôm ho\ng lu mta kman hla\m gra\p hruê, mơ\ng êlan hua\ [ơ\ng lehana\n êlan bi êwa kyua ana\n Amiđan ênưih bo\k, djo\ kman nga\, hma\i truh kơ klei suaih pral. Klei rua\ Amiđan ênưih kha\ng mâo w^t mâo nao ba klei amâo mâo ja\k hla\m klei hd^p gra\p hruê, kyua ana\n lu mnuih ruah hdra\ kha\t amiđan. Kha\ sna\n, kha\t he\ amâodah amâo kha\t ôh Amiđan brei mâo klei đru k]e\ kla\ klơ\ng mơ\ng Aê mdrao thơ\ng kơ brua\ ]ia\ng dê] đue# hu^ ta\m mâo klei truh amâo ja\k

Klei ruă amidan khăng mâo lu h^n êdi jing bo\k amidan. Phung hđeh khăng mâo lu h^n ho\ng mnuih pro\ng, bo\k amidal kreh mâo kyua wa\l hd^p mda bi mlih yal adiê. S^t yan adiê bi mlih amâo hmao thâo mơ\ng hlơr nao kơ ê-ăt amâo dah kyua mnăm lu êa klo\ êa ê-ăt, êa ê-ăt, dôk sui hlămânôk mâo kdrăp bi ê-ăt. Klei bi êdah mơ\ng klei ruă amidan ana\n jing êngoh, ruă ko\ng đo\k, mtu\k, lu\n mnơ\ng ruă mơh, brô đo\k. Klei ruă anei ngă kơ mnuih ruă êmăn êmiêk, amâo ]ia\ng huă [ơ\ng. Boh nik gơ\, hlăm phung hđeh, tơdah amidan bo\k pro\ng srăng ngă hma^ djo\ êlan bi êwa, amâo thâo bi êwa ôh tơdah p^t đih.

Tơdah mâo klei bi êdah mơ\ng klei ruă amidan, mnuih ruă bi nao kơ aê mdrao thơ\ng mdrao klei ruă [a\ng knga, [a\ng adu\ng, ko\ng đo\k ]ia\ng mkă dlăng mdrao mgu\n leh ana\n tui hluê si hnơ\ng klei ruă, aê mdrao srăng mâo hdră mdrao djo\ guôp. Ti hnơ\ng hdjul, mnuih ruă dưi ktrâo la] hdră ba yua êa drao. Khă sơnăn, tơdah g^r mdrao mgu\n, mdrao djo\ hdră leh ana\n ba yua êa drao kháng sinh djăp hnơ\ng [ia\dah klei ruă amidan kăn jih lei srăng khăt he\ amidan ana\n.

Ara\ anei, lu phung am^ ama ăt mâo klei bi m^n ba nao phung hđeh khăt amidan ]ia\ng răng mgang klei ruă amidan. Khă sơnăn, klă s^t, anei jing anôk kăp răng mgang mâo klei tu\ jing h^n hlăm hdră răng mgang klei ruă mơ\ng asei mlei. Kyua ana\n, tơdah, asei mlei phung hđeh đ^ pro\ng mse\ si aguah tlam, amidan ko# hrah, êbơr leh amâo mâo ruă ôh, sơnăn đăm khăt ôh amidan. Kno\ng khăt amidan s^t mâo klei ktrâo la] mơ\ng aê mdrao kơh.

Thu\n dưi khăt amidan jing mơ\ng 5 truh kơ 45 thu\n. Kyua, ho\ng phung hđeh gu\ 5 thu\n, tơdah khăt amidan srăng ngă hma^ djo\ kơ ai ktang bi kdơ\ng ho\ng klei ruă, mta mkăn, ti thu\n anei, amidan ka đ^ pro\ng jih ôh, sơnăn êlưih lo\ đ^ lar. Bi ho\ng mnuih ruă êbeh 45 thu\n bi mâo klei răng tơdah khăt amidan, kyua anei jing mnuih êliưh mâo du\m mta klei ruă amâo thâo hlao mse\ si klei ruă arua\t kboh, klei ruă êrah đ^, ka yap ôh ti thu\n anei amidan khăng tuôm ho\ng klei khăng he\, tơdah drei khăt amidan srăng ngă kơ mnuih lui] lu êrah, ngă klei hu^ hyưt kơ asei mlei.

Ara\ anei mâo lu hdră khăt amidan, mâo: hdră khăt amidan hruôt ho\ng klei, khăt amidan ho\ng Sluder pui kmlă amâo dah ho\ng Sluder mse\ si aguah tlam, khăt amidan ho\ng dho\ng yua ho\ng pui kmlă, ho\ng dho\ng mbla], ho\ng dho\ng mtrang dlăng klei ruă amâo dah ho\ng êlan pui kmlă radio điện từ. Ara\ anei 2 hdră khăt amidan jăk h^n ana\n jing khăt amidan hruôt ho\ng klei leh ana\n khăt hluê êlan pui kmlă radio điện từ. Khă sơnăn, hdră khăt hluê êlan pui kmlă radio điện từ ênoh prăk bi liê lu h^n. Bi ho\ng du\m hdră khăt mkăn sui hlao, êlưih kbiă êrah lo\ ]a\t đ^ leh ana\n ngă kơ mnuih ruă, ruă sui h^n./.

}ia\ng thâo sa\ng kla\ h^n kơ du\m klei mđing ra\ng tơdah kha\t Amiđan, pô ]ih klei mrâo kơ kdrê] anei mâo leh klei bi blu\ hra\m ho\ng Aê mdrao Đinh Quang Biên, Khua adu\ mdrao klei rua\ hla\m Knga – Adu\ng – Ko\ng đo\k:

-Hb^l srăng dưi khăt amidal kơ Aê mdrao?

Bs Đinh Quang Biên: Tal êlâo, Amidal djo\ kman ngă lo\ dơ\ng bluh rua\ lu blư\ hlăm thu\n, êjai mdrao ho\ng êa drao amâo mâo klei lưh. Kreh [uh jing êbeh kơ 3 blư\/thu\n snăn srăng mâo klei mta brei nao khăt. Tal dua, Amidal bo\k pro\ng, ngă dleh kơ klei bi êwa, ngă amâo mâo jăk kơ klei lun mnơ\ng [ơ\ng. Tal 3, bo\k amidal kreh lo\ mâo du\m klei rua\ mđui] mrôk adu\ng, rua\ knga, rua\ atu\t klang, rua\ boh [leh, rua\ kuôp kso\.

-Snăn si jing klei rua\ amâo mâo dưi khăt ôh amidal Ơ aê mdrao?

Bs Đinh Quang Biên: Đơ klei rua\ amidal amâo mâo dưi khăt ôh jing ho\ng mnuih mâo klei rua\ hlăm êrah. Mnuih mâo klei rua\ tiê, rua\ boh [leh, rua\ mâo lu mta mmih hlăm êrah, klei rua\ hnak, basedow amâodah mnuih rua\ hlăk hlăm wưng dôk [uh mlan.

-Êlâo kơ khăt amidal ya mta klei mnuih rua\ brei mâo klei mđing?

Bs Đinh Quang Biên: Tal êlâo, mnuih rua\ bi mâo djăp klei suaih pral. Êlâo kơ khăt, mnuih rua\ bi nao mka\ dla\ng kluôm asei mlei mse\ si mka\ dlăng êrah, ma\ rup Xquang kso\, mka\ kboh. Mnuih rua\ ư\ amâo mâo [ơ\ng mnơ\ng ôh [ia\ êdi hlăm brô 6h êlâo kơ khăt amidal.

-Leh khăt amidal ya mta klei mnuih rua\ brei mđing?

Bs Đinh Quang Biên: Tal êlâo ksiêm dlăng si ngă kbia\ êrah amâodah hơăi. }ia\ng kơ thâo snăn mnuih rua\ ana\n sui sa blư\ k]uh êa bah kăp ksiêm dlăng. Bi tơdah mâo êrah  snăn hlo\ng k]uh kơ ta] amâo mâo dưi duah lun ôh, lehana\n nao kơ sang êa drao mtam ]ia\ng lo\ mdrao. Tal dua, leh khăt amidal brei răng hlăm klei [ơ\ng mnơ\ng. {ơ\ng mnơ\ng êun, ê’a\t. hruê tal êlâo kno\ng mnăm êa ksâo. Du\m hruê êdei kơ ana\n [ơ\ng bur, [ung su\p, amâo mâo dưi [ơ\ng ôh mnơ\ng khăng, hlơr, msăm, hăng. Amâo mâo dưi k’hak k]uh lu ôh, kăn dưi ma\ brua\ ktro\ rei. Sa mta klei lo\ mđing leh khăt amidal, ana\n jing mnuih rua\ blu\ mtam đăm mdei ôh blu\.

-Si srăng ngă ]ia\ng thâo răng mgang đăl truh kơ klei khăt amidal ôh Ơ aê mdrao?

Bs Đinh Quang Biên: }ia\ng dưi răng mgang asei mlei amâo mâo truh kơ klei khăt amidal ôh, snăn răng kơ pô đăm truh kơ klei bi mđu] amidal ôh. Tal êlâo răng kriê bi mđao nanao kkuê. Tal dua, đăm mnăm êa klo\ êa\t ôh, amâo mâo dưi mnăm kpiê, [iêr ôh. Tal 3, đăm hd^p ôh hlăm kr^ng h’ăp msah, amâodah [hu\l ]ho\ lu. Lehana\n, tơdah mâo leh klei rua\ mđu] amidal snăn nao bi mka\ dlăng mtam kơ aê mdrao lehana\n mâo hdră mdrao mtam, đăm truh kơ klei kjham h^n.

-La] jăk kơ aê mdrao lu./.