VOV4.Êđê - Ho\ng du\m êpul êya mnuih [uôn sang djuê ana [ia\ ti kr^ng Dap kngư, tơdah [uôn sang mâo kna\m m’ak, bohnik hla\m wưng ako\ thu\n mrâo, êngao kơ kpiê ]eh sna\n amâo dưi k[ah ôh du\m mta mnơ\ng mâo ma\ mdê hja\n mse\ si đio\ brông, ]^m a\m, mnu\ a\m… Mnâo ]^m [âo mgưi mdhiư\ ja\k j^n hlai mb^t ho\ng mnâo mơ\ng asa\p pui lehana\n du\m mta mnơ\ng bi [a\t jing leh klei mdê hja\n êdi mơ\ng pa\t ]ia\ng jih mnơ\ng [ơ\ng djuê ana mâo mơ\ng đưm dưi mkra mjing mơ\ng ]^m kyua mnuih [uôn sang tinei.

Drei hra\m mb^t tui duah mđing kơ du\m mta mnơ\ng [ơ\ng mâo ma\ mdê hja\n êdi mơ\ng mnuih [uôn sang ti kr^ng Dap kngư, amâo djo\ kno\ng mâo ti kr^ng [uôn sang đui] ôh, [ia\dahdưi ba tu\k kna\, nga\ mkra kơ phung tuê ti du\m Sang  tuê jưh, sang ch^ mnơ\ng [ơ\ng hua\.

Hồ Việt dôk nga\ mkra c\^m [hu ti pra pui.

Ksor Pik, djuê ana Jrai, pô mkra mnơ\ng [ơ\ng sang ]h^ klei hua\ [ơ\ng Bazan, ti [uôn pro\ng Pleiku, ]ar Gialai la], truh 80% mnơ\ng [ơ\ng mnuih djuê ana Jrai jing mnơ\ng ăm sơăi. Hlăm ana\n, mnu\ ăm yơh jing mnơ\ng lu êdi mnuih Jrai mơ\ng đưm yua ba\ kơ ara\ anei. Lehana\n mnu\ ăm [ơ\ng mb^t ho\ng đio\ brôk, lehana\n hra ê] êgil, mâo mnâo jăk êdi. Ho\ng đio\ êun mâo mnâo [âo mngưi bi lu\k ho\ng mnâo mnu\ ăm tak hra\ amrê] ê] êgil, kno\ng hlăm sa blư\ [ơ\ng, phung tuê srăng hdơr nanao:

“ Kđeh ]^m mnu\ ăm, [ơ\ng mb^t ho\ng đio\ brông, mnuih Jrai pia Kot. Grăp blư\ knăm m’ak, grăp blư\ mâo he\ [ia\ ]^m [ơ\ng, snăn [uh yơh mnu\ ăm lehana\n đio\ brông mb^t amâo mâo dưi ktlah ôh. Đio\ brông jing braih đio\ mjeh đưm, êun juat [âo mngưi, ba tram ho\ng êa tơl braih êun bi lu\k ho\ng [ia\ hra, jia\ hlăm đ^ng m’ô amâodah đrao lehana\n kl^t hla kăt he\, lehana\n mhưng ho\ng knghar pui brông yơh. Bi kđeh ]^m mnu\ ăm, êlâo h^n mkra bi doh mnu\. Ma\ plăng, êsu\n, amrê], hra tiêu lehana\n asa\r amrê] eh kuih ana\n mơh jăk tlê mb^t jih jang. Lehana\n mia hlăm tar asei mnu\ brei bi kma hlăm kđeh. Leh mia bi tar hlăm lam lehana\n kơ êngao asei mnu\, snăn ma\ giê kđip kp^ he\ mnu\, ba ghang dlông knghar pui. Mnuih Jrai mơ\ng đưm hlo\ng kơ ara\ anei grăp blư\ ]uh mnu\, hra\ tlê hla ê] êgil jing amâo mâo k[ah ôh”./.

C|^m [hu ti pra pui.

Sa mta mnơ\ng mâo ma\ mdê hja\n êdi mơ\ng mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti kr^ng Dap Kngư, bohnik ti dua ]ar Gialai lehana\n Kontum, jing du\m mta ]^m krô hla\m du\m kna\m tit, hat, hruê adiê ê’a\t. Êlâo adih, mta ]^m [hu ti pra pui jing ]^m hlô mnơ\ng dliê, ara\ anei dưi bi hrô leh ho\ng ]^m êmô, u\n, mnu\, kuih… Kha\ sna\n mnâo mna` mơ\ng du\m mta mnơ\ng anei amâo dưi bi klu\k ho\ng ya b^t anôk ôh. Hồ Việt, mnuih Jeh Triêng, sa ]ô ]h^ mnơ\ng [ơ\ng hua\ ti wa\l krah Đa\k Hà, kdriêk Đa\k Hà, ]ar Kontum kah la] snei: “Klei thâo ]ia\ng mkra ]^m [hu krô ti pra pui jia\ kma mnâo mna` kr^ng Dap Kngư jing kbia\ hriê mơ\ng sa\p pui ana\n yơh. Kâo ba yua dhan kphê krô răm ]ia\ng hngar pui  pioh [hu ]^m ti pra pui. Anei jing klei mdê hja\n êdi amâo mâo ya anôk dưi mâo ôh, `u mjing mnâo mdê hja\n mơ\ng ]^m [hu ti pra pui Kontum”.

 Tui si Hồ Việt, ]ia\ng mâo [ơ\ng kđeh ]^m [hu krô, snăn ma\ kđeh ]^m mtah, truêh arua\t dlông boh pro\ng dua băn kđiêng, lehana\n bi lu\k amrê] hra hla\m brô 30 mn^t, leh kơ ana\n hr^ng ho\ng giê amâodah ho\ng klei [hu dlông pra pui, dăp bi tal hlăm wang 50cm. Ti adr^ng krô leh lo\ bliư\ mđ^ nah dlông. Bi mlih nanao snăn dlông pra pui hla\m brô 4 hruê, snăn mâo yơh ]^m krô [hu dlông pra pui, dưi ba ăm ho\ng nghar pui tơl [âo mngưi mdhư\  hlơr ba [ơ\ng yơh. Phu\n tal êlâo [uh kđeh ]^m [hu dlông pra pui krô khăng, lu mnuih bi m^n dleh yơh mmah [ơ\ng. {ia\dah êjai mah [ơ\ng kđeh ]^m ăt êun, kđeh ]^m [a\t mmih, jăk mâo mnâo [âo mngưi mơ\ng kpur pui, mse\ si lo\ bi hdơr sa wưng leh êgao. Kđeh ]^m [hu dlông pra pui srăng jăk h^n mơh tơdah lo\ tak [ơ\ng ho\ng hra asa\r, tlê ho\ng tiêu dliê, mb^t ho\ng plăng, êgil, amrê].

C|^m êmô ba [hu mâo sa blư\ mđia\, leh mđam dja\p ênu\m mnơ\ng bi [a\t [âo mngưi.

A|t mơ\ng hdra\ mkra mjing mơ\ng mnuih [uôn sang djuê [ia\, “ }^m êmô [hu sa blư\ mđia\” jing leh mta mnơ\ng [ơ\ng ja\k êdi mâo ma\ hja\n pa\n ti ]ar Gialai. Nguyễn Thành Nhân, pô ]h^ ]^m êmô [hu sa blư\ mđia\ Nhân Giao, ti wa\l krah Phú Túc, kdriêk Krông Pa, ]ar Gialai brei thâo:

“ Êmô rông hla\m ]ư\ sna\n kđeh gơ\ ja\k [a\t êdi [ơ\ng, mb^t ho\ng klei ga\l mơ\ng yan adiê, sna\n drei lo\ dưm du\m mta mnơ\ng bi [a\t ]ia\ng êdi lehana\n hro\ng ruah du\m hruê adiê mđia\ ja\k siam, adiê mđia\ ktang sna\n drei nao [hu ]ia\ng dưi mâo c\^m [ơ\ng [âo mngưi ja\k êdi. Drei amâo dưi [hu 2 hruê amâo dah lu hruê ôh, kyuadah mse\ sna\n amâo djo\ guôp ho\ng hdra\ nga\. {hu đa\m lui ]^m hlo\ng krô he\ ôh, lui brei gơ\ `uôt lehana\n mmih, êa mmih mơng ]^m a\t adôk hla\m ]^m ana\n, sna\n kơh dưi pia jing }^m [hu sa blư\ mđia\”

}^m [hu sa blư\ mđia\ kha\ng dưi a\m amâodah đeh mb^t ho\ng hla [âo mgưi, kmu\n lehana\n amâo dưi k[ah ôh hra hda\m sao, jing sa mta mnơ\ng bi [a\t lo\ nga\ mđ^ h^n klei ja\k j^n kơ mta mnơ\ng [ơ\ng mâo ma\ mdê hja\n anei. Hda\m sao kha\ng mâo mnuih [uôn sang tinei pô mtam nao hrui ma\ hla\m brô mlan 9 truh kơ mlan 12 hluê si hruê mlan [le\ hla\m gra\p thu\n, jing mlan hda\m sao mboh, a\t jing mmông [ơ\ng `u ja\k h^n êdi. Sna\n, mb^t ho\ng  êa msa\m msa\m mơ\ng hda\m sao lo\ mâo klei kdlik  mơ\ng boh hda\m sao gơ\. Hda\m sao leh nga\ bi doh, sra\ng dưi đeh amâodah [hu krô, tlê mb^t ho\ng hra, amrê], jing mnơ\ng [ơ\ng ja\k êdi amâo dưi wơr b^t ôh tơdah [ơ\ng mb^t ho\ng ]^m êmô [hu sa blư\ mđia\./.

Hlăm yan adiê srưm dôk ju\m ]eh kpiê, [ơ\ng đio\ brông mnu\ ăm tak hra ê], amâodah kđeh ]^m krô [hu dlông kpur pui mb^t ho\ng tiêu dliê, lehana\n hra tlê ho\ng hdăm sao, [ơ\ng êjai dôk hmư\ mmu`, the gông jing leh klei bi mguôp jih jang mnuih hla\m sang m’ak thu\n bhang mrâo. Hlăm sang roong, dôk mnăm kpiê ]eh kna\ ho\ng kpei pô mnuih mduôn khua hđeh êlăk bi ngi dôk hmư\ mduôn [uôn yăl dliê, lehana\n mâo klei bi kdo\ suang hlăm ênai ]ing kwang… Hlăm adiê bi srưm êa\t, jih jang mnuih mse\ si bi ks^ng mb^t, ho\ng asa\p mơak tlao, yăl dliê hlăp ]ang hmăng kơ sa thu\n mrâo kuh ku\m ênu\m ênap, mơak m`ai.

H'Mrư - H'Nê] pô ]ih mkra.