VOV4.Êđê- Klei ruă Covid tưp -19 hlăk bluh mâo tar ro\ng lăn arưp kơ klei suaih pral, klei hd^p mơ\ng lu mnuih, hlăm anăn mâo phung khua thu\n, boh nik phung mâo leh du\m klei ruă amâo dưi mdrao jing djăl hma^ amâo mâo h^n. Kyua anăn, bruă kriê dlăng, răng mgang klei suaih pral, hluê ngă bi jăk hdră mdrơ\ng ho\ng klei ruă kơ phung khua thu\n jing bruă ngă yuôm bhăn êdi.

Hluê si klei ksiêm yap mơ\ng du\m ala ]ar mâo klei hma^ djo\ kjham h^n mơ\ng klei ruă tưp Covid-19, mnuih khua thu\n jing mnuih ênưih hma^ djo\ amâo mâo jăk h^n ho\ng klei ruă anei mkă ho\ng phung hlăk ai. Ênoh mnuih êbeh 70 thu\n djiê kyua klei ruă tưp Covid-19 đ^ giăm 10 blư\ mkă ho\ng êpul mnuih hlăk ai. Ti Trung Quốc, anôk mphu\n mâo klei ruă anei, êbeh 80% ênoh mnuih djiê jing mnuih khua thu\n. Ti ala ]ar Ý, ênoh mnuih djiê êbeh 80 thu\n truh giăm 60%. Hlak mblang kơ klei anei, phung thơ\ng kơ bruă mdrao mgu\n brei thâo: Ti mnuih khua thu\n, ai bi kdơ\ng êdu awa\t hluê hruê mlan. Êngao kơnăn, jih jang phung anei mâo du\m mta klei ruă amâo thâo hlao mse\ si klei ruă mâo mta m’mih hlăm êrah, klei ruă êrah đ^, klei ruă dăl arua\t êrah kboh, ruă kso\, dlưh awa\t boh [leh… sơnăn s^t djo\ klei rua\ Covid-19, klei mguôp mb^t plah wah klei ruă mrâo lehana\n klei ruă amâo thâo hlao, klei mguôp mb^t plah wah du\m mta êa drao mdrao mgu\n srăng ngă klei ruă kjham h^n, klei hu^ hyưt truh kơ djiê đ^ h^n.

            Êjai klei ruă tưp Covid-19 hlăk bluh đ^ dleh ksiêm dlăng, Knu\k kna lehana\n Phu\n bruă mdrao mgu\n mâo klei bi mđing ksă êmă klei suaih pral mnuih khua thu\n lehana\n mâo hră m’ar g^t gai, ktrâo la] kơ brua\ sang ]ư\ êa alu\ wa\l lehana\n knơ\ng bruă mdrao mgu\n du\m ]ar, [uôn pro\ng mđ^ ktang bruă mkhư\ gang klei ruă tưp Covid-19 hlăm phung si la] anei. Hluê ho\ng ana\n, mta\ kơ du\m sang êa drao mkăp êa drao mdrao mgu\n klei ruă amâo thâo hlao kơ phung dôk mdrao ti êngao [ia\ êdi 2 mlan. Mtă mtăn kơ mnuih khua thu\n bi hluê ngă du\m hdră si ti gu\ anei:

            - Rao n’nao kngan ho\ng k[u, boh nik gơ\ êlâo kơ huă [ơ\ng, êdei kơ eh m’iêk, leh kbiă mơ\ng sang bi tuôm ho\ng lu mnuih.

            - Đăm nao ôh ti anôk lu mnuih. Tơdah kbiă ti êngao bi ktruă ]hia\m guôm [o# lehana\n ba yua êa rao kngan đrông;

            - Bi mdoh n’nao anôk dôk mnga] ta], ba yua dhiăr pưh bi hrô kơ máy bi êđăp;

            - P^t djăp hnơ\ng ]ua\n, mơ\ng 7 – 8 m’mông hlăm hruê mlan;

            - Mđ^ ktang klei êbat hiu, ktang mjuăt asei mlei ti sang. Boh nik gơ\, huă [ơ\ng mâo djăp mnơ\ng tu\ jăk. Mnuih khua thu\n bi [ơ\ng lu djam mtam lehana\n boh kroh, mbo\ thiăm vitamin C đru mđ^ ai tkang, vitamin D đru mjing canxi kơ tế bào; mnăm djăp lu êa đru bi kbiă kơ ta] du\m mta jhat.

            Phung aê mdrao mtă mtăn thiăm ho\ng phung mâo klei ruă amâo thâo hlao hlăk dôk mdrao ti sang mse\ si klei ruă arua\t êrah kboh,  klei ruă êrah đ^, klei ruă mâo mta m’mih hlăm êrah, ruă kso\, dlưh awa\t boh [leh… amâo mâo kbiă hiu hlăm ta] êngao. Tơdah asei mlei mâo ya klei bi mlih amâo dah klei bi êdah kjham h^n hâo hưn mtam ho\ng aê mdrao ]ia\ng mdrao mgu\n amâo dah nao kơ sang êa drao mkă dlăng ktang hnưm ktang jăk ]ia\ng mkă dlăng leh ana\n hmao mdrao mgu\n, đăm mdrao hjăn ti sang ôh srăng ngă klei ruă kjham h^n./.

H'Mrư Ayun mblang