Grăp blư\ tơdah drei [uh hlăm asei mlei bi êmăn êmik, [ia\dah ka thâo b^t ôh ya ngă. Thâo săng kla\ kơ boh phu\n ngă kơ asei mlei êmăn êmik pioh đru drei thâo kơ êlan răng mgang, ]ia\ng kơ drei dưi mâo nanao ai tiê pral kdal grăp hruê. Phung thơ\ng kơ brua\ êa drao gu\n mâo klei mta\ kơ diih `e\ đue# mơ\ng du\m klei mưng amâo mâo jăk ti tluôn anei, ]ia\ng kơ ai tiê lehana\n asei mlei drei mâo nanao klei suaih pral lehana\n pral kdal hla\m brua\ knua\:
Klei amâo mâo mjua\t ktang asei mlei:
Lu mnuih bi la], klei amâo mâo mjua\t ktang asei mlei, jing ]ia\ng pioh ai, lehana\n kăn ngă kơ ai tiê dlưh êmăn lei. {ia\dah tui si boh tu\ dưn klei ksiêm duah mơ\ng phung kreh knhâo Mi brei [uh, jih jang mnuih ]o\ng nao mjua\t ktang asei mlei [ia\ êdi 20 mn^t/hruê nanao hlăm 6 hruê kăm, snăn [uh asei mlei pô amâo mâo êmăn êmik ôh, lehana\n bo\ ho\ng m’ai dhuai h^n ho\ng mnuih amâo mâo mjua\t ktang asei mlei. Mjua\t ktang asei mlei jê` jê` srăng đru mđ^ ktang klei suaih pral, lehana\n kjăp êjang, lehana\n `u jing jăk kơ kboh. Kyuana\n, brei diih g^r pioh mâo [ia\ mmông hlăm hruê ]ia\ng mjua\t ktang asei mlei, k`ăm ba w^t tu\ dưn kơ asei mlei.
Klei mnăm [ia\ êa:
K[ah êa jing sa hlăm du\m mta phu\n ngă bi hro\ hnơ\ng êrah mâo hlăm asei mlei, ngă kơ êrah bi êko\ lu, ngă kơ kboh amâo mâo suaih ôh. Lehana\n k[ah êa hlăm asei mlei ngă kơ hnơ\ng tu\ jăk êran truh kơ kđeh asa\r, lehana\n kơ djăp anôk hla\m asei mlei tru\n hro\ kjham, ngă kơ asei mlei dơ\ng awa\t êmăn, dlưh ai tiê. Phung thơ\ng kơ brua\ anei mta\, brei drei mnăm lu êa hla\m grăp hruê, mơ\ng 1,5lit truh 2lit ]ia\ng kơ asei mlei đăm le\ hlăm klei êmăn.
K[ah p^t đih:
P^t đih amâo mâo djăp mmông jing sa hla\m du\m mta phu\n ngă kơ klei đ^ êmo\ng, lehana\n êmăn êmik. Kyuana\n, mjing nanao kơ ai tiê pô êđăp ênang, ]ia\ng dưi mâo sa klei p^t êlam jăk h^n, lehana\n rơ\ng ]ia\ng mâo p^t mơ\ng 7 – 8 h/hruê.
Hrip ma\ amâo mâo djăp mta sắt:
Klei k[ah mta sắt hlăm asei mlei ngă kơ mnuih êmưt, awa\t êmăn, ai tiê amâo mâo jăk, lehana\n klei m^n amâo mâo hơ^t ma\ brua\ amâo mâo klei tu\ dưn. Mâo he\ klei mse\ snăn kyua hlăm asei mlei k[ah êrah, amâo mâo mkăp djăp osi pioh rông jih jang tế bào. }ia\ng dưi `e\ đue# kơ klei k[ah êrah, brei drei [ơ\ng lu mta mnơ\ng [ơ\ng đru mkăp djăp mta msei mse\ si: Kđeh ]^m êmô, du\m mta êtak, boh mnu\, boh bip, djăp mta djam mtam hla mtah, mse\ si djam puăn, djam bó xôi, lehana\n djăp mta asa\t krô. Lehana\n, [ơ\ng djăp mta mnơ\ng [ơ\ng mâo lu vitamin C, ]ia\ng đru kơ klei hrip ma\ sắt, lehana\n klei mjing êrah hla\m asei mlei ho\ng klei jăk h^n.
Klei ư\ [ơ\ng mnơ\ng aguah:
Phung thơ\ng kơ brua\ mnơ\ng [ơ\ng tu\ jăk la], klei [ơ\ng mnơ\ng aguah ưm jing wưng hua\ [ơ\ng yuôm h^n hlăm hruê, lehana\n jing knơ\ng kơ klei mkăp mnơ\ng tu\ jăk kơ asei mlei. Lu phung ksiêm hriăm kơ mnơ\ng [ơ\ng tu\ jăk mâo bi kla\ klei tu\ dưn mơ\ng klei [ơ\ng hua aguah ưm: {ơ\ng hua\ aguah ưm mơ\ng 30 – 40% hnơ\ng mđ^ ai dhuai kơ jih hruê, kyuana\n brei hua\ [ơ\ng bi djăp ênu\m mnơ\ng tu\ jăk hla\m aguah ưm. K[ah klei hua\ [ơ\ng hlăm aguah ưm ênưih kreh ba klei amâo mâo jăk kơ asei mlei lehana\n ai tiê, lehana\n ênưih ba klei amâo mâo jăk êjai ma\ brua\. Êngao ana\n, lu mnuih amâo mâo [ơ\ng mnơ\ng aguah hnơ\ng vitamin lehana\n khoáng chất srăng k[ah pro\ng, boh nik mta sắt lehana\n calci, ba hriê klei bi êmăn êmik hlăm asei mlei. Phung kreh knhâo mta\ mtăn, brei jih jang mnuih bi hua\ [ơ\ng djăp ênu\m aguah ưm, ]ia\ng mđ^ ai ktang kơ asei mlei, lehana\n ai tiê pral kdal jih hlăm hruê.
Klei mnăm lu đei kpiê, [iêr:
Phung kreh knhâo brei thâo, hnơ\ng kol mâo hlăm kpiê [iêr srăng bi lu] êa hlăm asei mlei, tơdah kpiê leh mu\t kma hlăm asei mlei, ngă kơ mnuih bi [uh êmăn êmik, lehana\n rua\ ko\. Kyuana\n, ]ia\ng kơ asei mlei amâo mâo lu] êa ho\ng klei pral ôh, snăn đăm drei mnăm ôh kpiê, [ier, amâodah mnăm ma\ [ia\ đu]. Anei jing hdră jăk h^n ]ia\ng đru kơ asei mlei mbliư\ mlih mta mnơ\ng mâo hlăm asei mlei ho\ng klei jăk. Hrô kơ klei mnăm kpiê, [iêr jăk h^n drei mnăm êa boh kroh, amâo dah êa ]ê mtah ]ia\ng mâo klei suaih pral jăk kơ asei mlei.
Klei mnăm kphê lu đei:
Sa klei ksiêm duah klei kreh knhâo brei thâo, mnơ\ng mơ\ng 1 – 2 k]o\k kphê hlăm grăp hruê srăng đru kơ asei mlei mnga] ta] pral kdal hla\m brua\ knua\. {ia\dah tơ drei mnăm lu đei kphê hlăm sa hruê srăng truh kơ klei stress, nga\ tru\n hro\ hnơ\ng ai bi kdơ\ng ho\ng klei rua\, đ^ hnơ\ng mâo klei rua\ m’iêk [ê` hra, klei rua\ kboh, lehana\n hmăi amâo mâo jăk kơ klei drei p^t đih.
BTV; Y-Khem.
Viết bình luận