VOV4.Êđê - K`a\m mtru\t mđ^ hdra\ brua\ dhar kreh, kdo\ mmui`, mjua\t ktang asei mlei ti gưl nah gu\ hruê ka\m êgao, ti sa\ Êa Yiêng, kdriêk Krông Pa], ]ar Daklak mko\ mjing leh Kna\m “ {uôn hla\p ]hưn m’ak hlak– {uôn kdo\ mmui`”. Klei bi lông jing wưng ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang du\m djuê ana mơ\ng 2 sa\ Êa Yiêng lehana\n Êa Uy dưi hluê nga\ klei bi mje\ mjuk, êmuh hria\m mb^t ana\n mjing klei bi mje\ sia\ suôr, mtru\t mđ^ ai tiê bi hgu\m mguôp du\m djuê ana ayo\ng adei dôk hd^p mda hra\m mb^t ti alu\ wa\l kdriêk.

Klei bi lông đ^ kwưng ]ưng boh

Klei bi lông {uôn ]hưn m’ak – {uôn kdo\ mui` ti să Êa Yiêng thu\n anei jak iêu êbeh 240 ]ô mnuih nao mdah, mnuih mbrua\ mơ\ng 8 boh [uôn: Kon Wang, Kon Tây, Êa Mao, Chư Drăng, Kon Hr^ng, Đak Leng 1, Hằng 1A, Hằng 1C nao bi lông. Mnuih [uôn sang mdah klei kdo\ mui`, mnơ\ng [ơ\ng huă lehana\n du\m mta klei hlăp ênhiang djuê ana.

Klei bi lông tu\k kna\ êsei djam [uôn Dak Leng 1

Klei bi lông tu\k kna\ êsei djam [uôn }ư\ Dra\ng

Du\m mta klei hlăp ênhiang djuê ana mâo mko\ mjing ti 4 mta ana\n jing: Guôm ală mă bip, ktu\ng klei, đ^ kwưng ]ưng boh lehana\n bi lông nao djăt êa pin. Klei lo\ mâo ana\n jing klei hlăp nao djăt êa pin găn 2 boh kdrông mkra ho\ng kram dlông hlăm brô 50 mét. Boh sui 5 mn^t, hlei pô gui lu êa h^n jing pô ana\n mâo klei dưi. Klei hlăp anei k`ăm mpu\ mni kơ klei kreh kriăng, thâo mbruă mơ\ng phung mniê Sêđăng. Nao hlăm klei bi lông, amai Rosa Huyết ti [uôn Kon Wang, să Êa Yiêng, m’ak hlak:

“Mâo kdriêk mko\ mjing klei bi lông [uôn ]hưn m’ak – {uôn kdo\ mui`, hmei hơ\k m’ak êdi, ngă kơ kâo lo\ thâo săng klei bhiăn dôk dơ\ng [ơ\ng huă mơ\ng aduôn knuê aê hđăp. Hmei hlăk mtô mblang kơ phung hlăk ai ]ia\ng digơ\ thâo săng lehana\n mpu\ kơ klei bhiăn nao djăt êa mơ\ng djuê ana pô, mâo êa tu\k knă êsei djam grăp hruê, mâo klei hd^p kơ go\ êsei. Bruă nao djăt êa jing brua\ s^t  hlăm klei hd^p mda hmei”.

Klei kdo\ mmui` [uôn Hăng 1A

Ti anôk bi lông mnơ\ng [ơ\ng huă djuê ana, mnuih [uôn sang Sêđăng, Êđê hrăm mb^t bi êdah klei thâo mbruă hlăm klei mkra mjing mnơ\ng [ơ\ng, tu\k du\m mta djam mâo mă hjăn păn, jiă [a\l mnâo mna` mơ\ng djuê ana, mơ\ng [uôn sang pô. Du\m mta mnơ\ng [ơ\ng djuê ana mkra mjing dưi mă mơ\ng lo\ hma mse\ si djam hla hbei [lang msăm, djam êbu\ng krô bai kpu\ng tu\k ho\ng kđeh ]^m mnu\, êdu\k plei, đio\ brông, djam dliê, kan êa… Du\m mta djam ba yua mnâo mngưi ngă mơ\ng ana, agha, hla kyâo dliê hluê knhuah gru đưm, [âo mngưi, jiă [a\l mnâo mna` ]ư\ dliê. Aduôn Y Nă, ti [uôn Chư Drăng brei thâo:

“Ba nao kơ anôk bi lông mnơ\ng [ơ\ng huă hruê anei [uôn hmei mâo 4 mta djam djuê ana. Tal 1 jing kan ăm, mâo kan kruah, kan kê`, tal 2 jing djam guôl hwiê brông hlăm đ^ng đrao m’ô; tal 3 jing djam juê mtei; tal 4 jing kđeh ]^m prôk ăm. Jih jang du\m mta djam anei mă mơ\ng dliê sơa^ ]ia\ng mđam, bi lu\k [âo mngưi lehana\n jăk êdi”

Êpul tông ]ing mda asei [uôn Kon Wang

Mtluk mtlak h^n ti anôk bi lông ana\n jing hdră mdah klei kdo\ mui` mơ\ng mnuih [uôn sang, mnuih mbrua\ mơ\ng 8 boh [uôn nao bi lông. Mâo [uôn mdah hlăm 5 mta klei kdo\ mui`, [uôn [ia\ êdi ăt mâo 2 mta klei kdo\ mui` mơh. Du\m mta klei kdo\ mui`, tông ]ing ]har mni m’uăn kơ klei hd^p mda mrâo, klei bi khăp ]ia\ng êkei mniê, bi mđ^ ai, mtô bi hriăm anak aneh hriăm hră, bi lông ktưn ngă bruă duah [ơ\ng…. 1 hlăm du\m mta klei kdo\ mui` mâo Êpul bruă mko\ mjing klei bi lông tu\ yap jing tu\ kdlưn h^n ana\n jing klei tông ]ing “M’ak huă êsei mrâo” mơ\ng Êpul tông ]ing phung hđeh [uôn Kon Wang. Êpul tông ]ing mâo 14 ]ô hđeh gu\ 16 thu\n, mơ\ng mnuih mbrua\ A Tiêp ktrâo ata\t. A Tiêp brei thâo:

“Kyua klei khăp lehana\n tui hriăm ho\ng phung mbrua\ nao êlâo, kâo thâo du\m ênhiang tông ]ing. Mơ\ng thu\n 2005 truh kơ ara\ anei, kâo mko\ mjing mâo 4 êpul tông ]ing, hlăm ana\n: 1 êpul tông ]ing mduôn khua, 1 êpul tông ]ing hlăk ai lehana\n giăm anei h^n jing 2 êpul tông ]ing hđeh êlăk. Hruê anei êpul tông ]ing hđeh êlăk hriê bi lông tông jăk êdi, đru mguôp tu\ jing kơ klei bi lông anei”.

Nao kơ anôk bi lông, tuê hiu ]hưn je\ giăm taih kbưi amâo djo\ kno\ng [uh klă phung mbrua\ mkra mjing du\m mta mnơ\ng [ơ\ng djuê ana đui] ôh, [ia\dah lo\ iêu jak lông [ơ\ng du\m mta mnơ\ng [ơ\ng ti ana\n mtam, hrăm mb^t ngă klei bi mje\ dhar kreh, hlăp du\m mta klei hlăp djuê ana… ngă kơ klei bi lông m’ak h^n lehana\n je\ giăm h^n. A Hmrong yăl dliê:

“Kdriêk, să mko\ mjing klei bi lông mse\ snei kâo [uh mâo klei tu\ dưn, đru mnuih [uôn sang Sêđăng hmei thâo mpu\ h^n kơ knhuah siam ê[a\t dhar kreh djuê ana pô. Êlâo dih, pătdah grăp thu\n mnuih [uôn sang hlăm să ăt ]o\ng mko\ mjing, mâo lu klei hlăp djuê ana, tông ]ing ]har, kdo\ mui` ênhiang djuê ana. Kdrê] bi lông mnơ\ng [ơ\ng huă hruê anei ăt djo\ ho\ng mnơ\ng [ơ\ng đưm mơ\ng djuê ana hmei, mse\ si djam dliê, djam ktô`, guôl hwiê, juê mtei leh ana\n đio\ brông”.

Klei bi lông {uôn ]hưn m’ak – {uôn kdo\ mui` jing ta] hlăp mâo klei tu\ dưn, klă s^t kơ mnuih [uôn sang du\m djuê ana hlăm alu\ wa\l kdriêk Krông Pa], ]ar Dak Lak, đru hlăm klei hgu\m mguôp djuê ana lehana\n kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana. Klei bi lông ăt jing wưng mtô mblang, bi hriăm mjua\t kơ êpul êya, boh nik phung hđeh êlăk, thâo săng, mpu\ kơ knhuah dhar kreh đưm mơ\ng aduôn knuê aê hđăp./.