VOV4.Êđê – Du\m thu\n gia\m anei, ayo\ng K’Brooke, mnuih djuê ana K’ho, ti [uôn La\ng Cú, sa\ Gung Re\, kdriêk Di Linh, ]ar Lâm Đồng mâo leh lu êdi mnuih thâo kyua `u jing pô mâo lu klei m^n mrâo mphu\n ]o# kơ brua\ êdah kdlưn êdi. Ho\ng klei m^n mđ^ kyar brua\ lo\ hma hluê ho\ng klei bhiăn la\n adiê, k`a\m mjing klei yuôm bhăn jăk, rơ\ng klei h’^t kja\p, K’Brooke po\k nga\ leh lu hdra\ brua\ mâo ai lar bra hla\m êpul êya yang [uôn.

Êkei êdam kỹ sư K’Brooke mnuih djuê ana K’ho, jing mnuih tuôm lui leh brua\ knua\ pô hơ^t jăk hla\m sa boh knơ\ng brua\ kơ kdra\p mka\ t^ng lăn ala ti Hà Nội, w^t kơ [uôn sang pô rông u\n. ~u truh hlăm sa\ kr^ng taih kbưi Sơn Điền, kdriek Di Linh, ]ar Lâm Đồng ]ia\ng mko\ mjing sa êpul hgu\m brua\ rông u\n ju\ phưi hlăm war mâo kđeh jăk, lehana\n ênoh ]h^ yuôm h^n mơh Anei jing djuê u\n ju\ mnuih [uôn sang drei kreh rông. Rông phưi tha hlăm war kphê, ti roh kmrơ\ng, ho\ng mnơ\ng ]iêm jing do\ dliê sơăi, mse\ si ana mtei juê, êbu\ng alê, lehana\n djăp mta hla dliê mkăn. Grăp tlam, hmư\ ênai tông mmông u\n bi k’u\k êran hriê [ơ\ng amlơ\k braih, amlơ\k ktơr K’Brooke yăl dliê:

“Kâo hriăm jih Đại học brua\ lo\ hma dliê kyâo, thơ\ng kơ brua\ pla dliê lehana\n rông mnơ\ng. Ho\ng klei hmăng hmưi mâo rông u\n mnu\ mse\ ho\ng ênuk aê aduôn pô mphu\n dô, mđ^ kyar brua\ dhar kreh djuê ana pô đưm. Mđ^ klei hd^p ]ia\ng kơ hđeh gưl mrâo ara\ anei dlăng kơ ana\n dưi thâo lehana\n tui ngă. Kriê pioh dhar kreh mnơ\ng [ơ\ng hua\, lehana\n mđ^ kyar klei hd^p mda mơ\ng đưm leh ara\ anei hlăk lui] ram”.

K’ Brooke leh [^ng găp K’ Khuy hâo hưn gru hmô mphu\n k]o# bruă mă mơ\ng phung hlăk ai Lâm Đồng

Ho\ng 45 drei u\n ana mđai tal êlâo, grăp thu\n mđai mâo dua lung, mâo êbeh 300 drei u\n êđai. Leh u\n êđai mâo mơ\ng 15kg sa drei snăn dơ\ng ]h^, ho\ng ênoh mâo ba w^t truh êbeh 450 êklăk prăk. Mb^t ho\ng ana\n rông bê mâo du\m pluh drei, lehana\n du\m pluh drei mnu\ phưi hlăm war ăt mâo ba w^t sa ênoh mơh. Dơ\ng mơ\ng m^n snăn hlo\ng truh kơ ngă brua\, K’Brooke mâo leh anôk brua\ đru ba kơ klei ru\ mjing brua\ knua\ Đại học Đà Lạt mđup brei leh klei pah mni kơ klei m^n thâo ru\ mjing brua\ knua\.

{ia\dah, êkei êdam K’ho K’Brooke amâo mâo dưi ôh hjăn păn `u dôk hd^p nanao hlăm dliê kmrơ\ng anei mb^t ho\ng êpul u\n ju\, bê ko# [lak hlăm dlông ]ư\ kbuôn, bi am^ ama leh mduôn, lehana\n ăt gun ho\ng pưk hma ti [uôn. H’ưi mơh kơ brua\ knua\ pô duh m^n leh anei, snăn `u w^t kơ [uôn Lăng Ku\, sa\ Gung Re\, kdriêk Di Linh nga\ mtam brua\ ru\ mjing kphê hluê ho\ng klei đ^ jing tui si klei bhiăn hd^p, lehana\n răng kriê jih jang dhar kreh djuê ana K’ho:

“Pla kphê snăn bi mâo kphê doh, [âo mngưi snăn kơh lu mnuih srăng khăp. Snăn kâo pla mâo kphê doh, tuôm ho\ng phung thâo mnăm kphê tui duah. Jing mnuih K’ho, kâo mâo hdră kâo ma\ brua\ mdê. Ayo\ng adei du\m djuê ana mkăn, wa\t ayo\ng adei djuê lar… ara\ng dưi nga\ leh snăn pô ăt dưi ngă mơh”.

Gru hmô pla mjing mơ\ng K’ Brooke mâo mnuih [uôn sang bi mđing

Dlăng kriê wiê ênăk kphê tui si klei bhiăn đ^ jing mâo K’Brooke ba yua ti hlăm hma go\ sang `u. Anei jing hdră ma\ brua\ mdê êdi ho\ng ara\ng, boh nik ho\ng brua\ pla mjing kphê drei kreh [uh. War kphê `u amâo mâo jik rơ\k ôh, tơl hnơ\ng `u lo\ pla rơ\k kơh hlăm hma, lehana\n pla ana jua\r. Kỹ sư K’Brooke mblang klei `u ngă brua\ anei jing k`ăm dưi mâo kphê doh lehana\n kphê ăt jing nanao amâo mâo ram ôh.

“Mnơ\ng kâo lo\ pla hlăm war kphê jing ana djuê êtak pioh lo\ mđ^ bi mjing la\n. Lăn hlăm [uôn sang pô jing la\n kl^ng, yan hjan kreh proh đue\ [o# lăn nah dlông, bi yăn bhang adiê hlơr amâo mâo djăp ôh êa krih, snăn kâo pla du\m mta ana kyâo anei đru bi êyui hlăm yan bhang không. Kyua mâo ana kyâo bi êyui mse\ snăn bi êđăp hlăm war kphê, kphê mboh siam, djăp hnơ\ng jăk”.

Boh s^t tuôm [uh leh, êjai ti krah yan bhang không, war kphê go\ sang K’Brooke ăt mtah mda nanao, amâo mâo guôn krih êa ôh. Sa klei bi knga\r êdi, yăn anei truh ti mlan 3 leh, go\ sang K’Brooke ăt ka pe\ mơh boh kphê, bi ara\ng dê hlăm La\n dap kngư anei pe\ leh jih boh kphê êlâo kơ tết sơăi. Klei pe\ boh kphê, lehana\n [hu bi mthu `u mkra mdê ho\ng ara\ng mơh. Dui` pe\ boh kphê tơl ksa\ djo\k ênu\m, điêt đuôt amâo mâo pe\ ôh boh mtah. Leh pe\ boh kphê dưi [hu hlăm dlông pra [hu.

Mb^t ho\ng brua\ pla mjing kphê brei đ^ jing tui si klei bhiăn gơ\, mse\ si go\ sang K’Brooke, snăn lo\ mâo sa ]ô ana\n jing K’Khuy ti Bon Hăng Lăng, Gung Re\, kdriêk Di Linh. Leh jih hriăm Đại học Tây Nguyên, `u w^t kơ [uôn sang lehana\n djo\ ruah ngă khua brua\ êdam êra sa\ Gung Re\. {ia\dah tluh snăk hdră K’Brooke ngă ana\n, snăn `u tui hluê hdra\ ngă brua\ anei, ho\ng klei g^r ]ia\ng bi mâo sa mta kphê mâo ana\n knăl “K’Ho Coffe”.

“Pla mjing kphê hluê hdră êlan doh jing kno\ng knang kơ lăn ala, yăn adiê, amâo mâo pruê hbâo hoá học, amâo mâo krih êa drao hlua\t, kno\ng pruê eh êmô leh bi mbru\, hbâo leh bi mbru\... mơ\ng ana\n asa\r kphê siam snăk tơdah drei đeh, kar mnăm mâo mnâo [âo mngưi jăk snăk, mdê êdi ho\ng kphê mkra mjing aguah tlam. Kphê mâo mkra mjing hluê hdră dlăng kriê doh srăng jăk h^n, [âo mngưi h^n, amâo mâo ba klei jhat kơ asei mlei anak mnuih ôh kyu amâo mâo pruê hbâo hoá học, amâo mâo krih êa drao hlua\t ôh. Hmei ]ang hmăng srăng dưi mko\ mjing ana\n knăl hjăn kơ kphê pô jing  K’Ho Coffe”.

Klei m^n yuôm bhăn anei mơ\ng K’Brooke ling lang hing ang kơ jih jang [uôn yu\ pu\ ngo\. Thu\n dih K’Brooke mâo nao bi mguôp leh hlăm hdra\ “Klei lông dlăng kơ hlăk ai Việt Nam kyua klei m^n mrâo kơ yang [uôn” mko\ mjing ti Hà Nội, ho\ng hdră ]ia\ng ru\ mjing sa yang [uôn K’Ho mđ^ kyar jia\ knhuah gru dhar kreh djuê ana pô ti alu\ wa\l mâo ma\ leh klei pah mni mrô dua.

Gru hmô rông u\n dliê mơ\ng K’ Brooke ti să Gia Bắc, kdriêk Di Linh, ]arLâm Đồng

Phung mda asei ho\ng lu klei m^n pro\ng, K’Brooke ba w^t klei thâo săng, lehana\n klei m^n mrâo nao hiu hlăm djăp anôk, mơ\ng Lăn Dap Kngư hlo\ng truh kơ Hà Nội, lehana\n lo\ w^t kơ [uôn sang pô. Knhal tui] `u le\ he\ hlăm ala\ sa ]ô ,mniê êra K’ho k[a\t mniê wiê mtih Miu Du }^l, ti [uôn pro\ng Đà Lạt êđăp siam. Ho\ng klei bhiăn hluê t^ng kơ mniê, mnuih K’ho, knhal jih thu\n dih, K’Brooke w^t dôk kơ sang mo# lehana\n k]ưm ru\ mjing sa klei hd^p mrâo hlăm du\m klei m^n mrâo ru\ mjing [uôn sang pô:

“Găp djuê mo#, boh nik mo# anak md^ ai snăk hrăm mb^t ho\ng kâo ngă brua\ anei, kyuadah jih jang brua\ adôk ka leh. Kâo mâo sa hdră mrâo ana\n jing mko\ mjing klei hiu ]hưn ênguê Homestay, lehana\n găp djuê t^ng kơ mo# anak tu\ ư mơh. Jih jan gbrua\ hlăk dôk ngă amâo mâo dưi lui êruh ôh, [ia\dah lo\ dơ\ng ngă nanao mơ\ng bi leh, mse\ ho\ng klei dlăng kriê wiê êna\k kphê doh, amâo mâo ba w^t klei ]ho\ djan kơ wa\l hd^p mda ôh, rông u\n, ngă sang krum djuê ana pô”.

Pătdah klei êpa hmao mơ\ng hlăk thu\n dôk mda, ho\ng lu klei m^n mrâo kbia\ hriê nanao, mtru\t `u sa ]ô êkei êdam K’Ho K’Brooke ksu\ng nanao kơ ana\p, dja\ ba klei ]ang hmăng jăk kơ adei tlang yang [uôn anak [uôn sang K’ho hlăm kr^ng Lăn dap kngư anei mnga] ta] h^n.

Y-Khem pô ]ih hlo\ng răk