VOV4.Êđê- Čar Kon Tum ară anei mâo 187 êpul hgŭm bruă hŏng êbeh 9.600 čô hlăm êpul hgŭm leh anăn mnuih mă bruă. Tlă anăp hŏng klei dleh dlan kyua klei ruă Covid-19 ngă, lu êpul hgŭm bruă ti čar Kon Tum mđĭ lar leh jăk klei bi hgŭm, mâo hdră ngă mbruă hgao klei lông dlăng leh anăn mprăp kơ wưng mđĭ kyar mrâo êdei klei ruă tưp.

Êpul hgŭm bruă lŏ hma mtăp mđơr Pô Kô, wăl krah Đăk Hà, kdriêk Đăk Hà, čar Kon Tum, mâo 113 čô hgŭm hŏng 172 ha thơ̆ng ba pla kphê, mkăp mnơ̆ng dhơ̆ng tŭ jăk kơ dŭm Anôk bruă đeh kwă kphê quốc tế. Klei ruă Covid 19 bluh mâo kdjăt ñhăr, Êpul hgŭm bruă amâo mâo klei mprăp ôh kơ boh klei anei, kyua anăn lu hnơ̆ng kuôl kă blei mnia dôk ksŭn êbeh 1 thŭn mkă hŏng hdră kčah. Mbĭt hŏng anăn prăk tăk mdiăng ba mơ̆ng dŭm boh hô̆ mran đĭ truh 10 blư̆ mkă hŏng êlâo, container dưm mnơ̆ng dhơ̆ng ƀiă ngă kơ bruă ba čhĭ kphê kơ ala tač êngao tuôm hŏng lu klei dleh dlan. Čiăng dưi krŏng kjăp hnơ̆ng mâo mnơ̆ng dhơ̆ng, Êpul hgŭm bruă lŏ hma mtăp mđơr Pô Kô mtrŭt mđĭ ai mnuih hgŭm hlăm êpul lŏ ba pla dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng êngao kơ kphê msĕ si êtak êbai čiăng lŏ mâo hnư hrui wĭt mbĭt anăn ăt krơ̆ng kjăp mnơ̆ng tŭ jăk mâo hlăm lan lehanăn dưi bi hrŏ ênoh bi liê kơ hbâo pruê hlăm đang kphê.

Phạm Thị Huyền Anh hưn mthâo masin đeh kphê mrâo duh bi liê čiăng mđĭ kyar kpŭng kphê

Mơ̆ng kphê lehanăn dŭm mta mnơ̆ng pla pluă, Êpul hgŭm bruă mđĭ kyar leh 2 mta mnơ̆ng čhĭ hliê hlăm ala čar, mâo kphê kpŭng mkra hŏng fin hŏng hnơ̆ng 100% ênoh boh kphê ksă lehanăn čê mkra mơ̆ng mdiê ƀlê đru kơ klei suaih pral. Thŭn 2020, hnơ̆ng mâo hrui wĭt kluôm mơ̆ng Êpul hgŭm bruă ăt mâo êbeh 18 êklai prăk. Aduôn Phạm Thị Huyền Anh, Khua Êpul kriê dlăng Êpul hgŭm bruă lŏ hma mtăp mđơr Pô Kô mñă klă, Êpul hgŭm bruă mâo leh dŭm klei bi mlih djŏ guôp hŏng hdră bi mnia mblei kñăm dưi ngă bruă djŏ guôp lehanăn dôk h’ĭt kjăp hlăk klei ruă Covid 19 dôk mâo dleh dưi ksiêm dlăng.

            “Êlâo adih, hmei knŏng thâo ba čhĭ kơ ala tač êngao đuič snăn ară anei hmăt ăt mâo mmông čiăng kơ pô lŏ ksiêm wĭt lehanăn mkŏ mjing anôk bruă si srăng ngă čiăng dưi ba čhĭ lu hĭn kơ mnuih blei yua hlăm ala čar Việt Nam. Mbĭt anăn, bi hgŭm hŏng dŭm êpul bruă mkăn ăt msĕ mơh dŭm anôk bruă mkăp mkăn ti Việt Nam kñăm mjing sa wăl anôk čhĭ mnơ̆ng online. Snăn, êngao kơ bruă dưi mkiêt mkriêm ênoh bi liê, prăk tăk mañ anôk čhĭ mnơ̆ng snăn hmei lŏ dưi lar bra pŏk rup mơ̆ng Êpul hgŭm bruă ăt msĕ mơh dŭm mta mnơ̆ng tŭ jăk mơ̆ng Êpul hgŭm bruă truh kơ wăl anôk mnia mblei hlăm ala čar”

            Boh sĭt ti čar Kon Tum ăt brei ƀuh, khădah klei ruă Covid 19 ba leh lu klei dleh dlan kơ bruă duh mkra pla mjing mnia mblei, ƀiădah hŏng ai tiê bi hgŭm mguôp lehanăn dưi mkŏ mjing jăk, lu êpul hgŭm bruă ăt đĭ kyar h’ĭt kjăp.

            Ti alŭ 3, să Kon Đào, kdriêk Đăk Tô, Êpul hgŭm bruă Makka Nhân Hòa mâo 9 čô mnuih hgŭm jing sa klei tô hmô. Covid 19 ngă leh kơ wăl anôk mnia mblei gun kpăk, ênoh čhĭ mnơ̆ng dhơ̆ng trŭn ƀiădah Êpul hgŭm bruă ăt duh bi liê djŏ hdră kčah msĕ si pŏk mlar ênhă pla mrâo, duh bi liê hdră pŏk tôk mtah, kdrăp bi mthu krô lehanăn kriê pioh mnơ̆ng dhơ̆ng. Nguyễn Văn Quyết, Khua Êpul kriê dlăng hlŏng klam Khua kiă kriê Êpul hgŭm bruă Makka Nhân Hòa brei thâo:

“Hlăm wưng dôk bluh mâo klei ruă tưp drei mâo sa êpul êya Êpul hgŭm bruă bi mguôp mnuih hgŭm hlăm êpul. Drei hrăm mbĭt ngă bruă, hrăm mbĭt ksiêm dlăng, hrăm mbĭt mđĭ kyar lehanăn hrăm mbĭt đru mguôp prăk kăk snăn srăng mâo ai ktang ngă bruă prŏng hĭn. Ana Makka jing sa mta ana mrâo brei mâo klei ksiêm dlăng klă nik. Grăp čô mnuih gĭr tui ksiêm snăn ăt ba klei dleh dlan mơh. Hmei bi mguôp mbĭt snăn grăp čô mâo klei thâo mdê mdê bi mguôp mbĭt srăng mjing ai ktang kluôm, bi mguôp mbĭt čiăng hrăm mbĭt mđĭ kyar lehanăn hrăm mbĭt ba wĭt klei hdĭp jăk siam hĭn kơ jih jang mnuih hlăm Êpul.

Đang Makka dôk mboh mơ̆ng Êpul hgŭm bruă Makka kpŭng

            Ksiêm yap mơ̆ng Êpul hgŭm bruă čar Kon Tum brei ƀuh, hlăm brô 80% êpul hgŭm bruă hlăm čar hmăi mơ̆ng klei ruă Covid 19. Hluê si Nguyễn Bá Lộc, mnuih hgŭm hlăm Êpul hgŭm bruă lŏ hma mtăp mđơr Pô Kô, klei dleh dlan mâo Êpul hgŭm bruă dôk tlă anăp jing klei dleh dlan mbĭt. Lộc lač snei, mơ̆ng nao hgŭm hlăm Êpul hgŭm bruă, mnuih ƀuôn sang dưi hgao leh klei dleh dlan hŏng klei jăk găl hĭn:

            “Nao hgŭm hlăm Êpul hgŭm bruă srăng ba wĭt klei tŭ dưn anăn jing dưi đru kơ hdră kdrăp, hdră mnêč, đru kơ hbâo pruê lehanan dưi hrui blei hŏng ênoh đĭ hĭn mâo 2.500 prăk mkă hŏng ênoh hrui blei hlăm wăl anôk mnia mblei. Grăp thŭn msĕ snăn, thŭn anei Êpul hgŭm bruă duh bi liê kơ mnuih ƀuôn sang 1 ha 1 ton hbâo pruê. Snăn, pô dưi bi hrŏ prăk duh bi liê mơ̆ng gŏ êsei pô. Khădah tuôm hiŏng lu klei dleh dlan ƀiădah mâo Êpul hgŭm bruă đru pô dul ƀiă mơh klei dleh dlan.

    Hluê si Nguyễn Lâm Cảnh, Khua kiă kriê êpul hgŭm bruă čar Kon Tum, hlăm ktuê êlan hgao klei dleh dlan gĭr krơ̆ng kjăp bruă duh mkra pla mjing, mnia mblei, klei hgŭm mguôp, sa ai mơ̆ng mnuih hgŭm hlăm êpul, klei pral kdal, klei gir mơ̆ng Anôk bruă kiă kriê Êpul hgŭm bruă, jing yuôm bhăn hĭn. Mbĭt anăn lŏ maoa klei đru hgŭm mơ̆ng Keh brei čan prăk kơ mnuih ƀuôn sang.

Hgŭm hlăm êpul hgŭm bruă Pô Kô klei dleh dlan mơ̆ng gŏ sang Nguyễn Bá Lộc dưi bi hrŏ lu

 Dŭm keh anei pral lŏ mkŏ dăp wưng tla nư lehanăn bi hrŏ ênoh prăk mnga kơ mnuih hgŭm, mkra mlih klei ngă hră m’ar čiăng kơ mnuih hgŭm hlăm êpul dưi mă čan dŭm phŭn mkăp prăk brei čan, đru duh bi liê kơ dŭm hdră bruă amâo mâo kpăk gun kyua dŭm klei amâo h’ĭt hlăm wăl anôk mnia mblei. Kơ kdrêč mơ̆ng Êpul hgŭm bruă čar, Nguyễn Lâm Cảnh brei thâo, êpul hgŭm bruă lŏ dơ̆ng mđĭ lar jăk bruă klam phŭn kñăm đru kơ Êpul hgŭm bruă đĭ kyar:

    “Êpul hgŭm bruă čar mđĭ leh hdră đru kčĕ, đru mă bruă mŏng Anôk gĭt gai mđĭ kyar bruă duh mkra êpul êya dŭm gưl kñăm rŏng klei bi hgŭm mđrăm mbĭt, mâo boh tŭ dưn plah wah dŭm anôk bruă hlăm bruă pŏk hluê ngă hdră mtrŭn kơ bruă duh mkra êpul êya lehanăn mđĭ lar bruă klam mŏng mnuih hgŭm hlăm êpul hlăm hdră mđĭ kyar bruă duh mkra Êpul hgŭm bruă.

            Bruă amâo djŏ ƀiă ôh Êpul hgŭm bruă mŏng čar Kon Tum mđĭ lar jăk ai tiê bi hgŭm mguôp, mâo dŭm hdră ngă bruă mrâo čiăng hgao klei dleh dlan mŏng klei ruă Covid 19 ngă jing klei mtrŭt mđĭ ai prŏng kơ dŭm Êpul hgŭm bruă bi ngă bruă hlăk klei ruă Covid 19 dôk mâo dleh dưi ksiêm dlăng lehanăn huĭ srăng dôk mâo sui. Klei anei brei ƀuh boh tŭ yuôm mŏng gru hmô Êpul hgŭm bruă hŏng sa čar mâo klei găl bruă duh mkra – ala ƀuôn adôk dleh dlan msĕ si Kon Tum./.

                                                    Pô mblang: H’Nêč Êñuôl