VOV4.Êđê – Mơ\ng ako\ thu\n 2016 truh kơ ara\ anei, kluôm ]ar mâo 7 ]ô mnuih djo\ klei rua\ dlô mô cầu, hla\m ana\n mâo 1 ]ô djiê. Anei jing klei rua\ [ia\ kha\ng mâo hla\m lu thu\n ho\ng anei [ia\dah bo\ ho\ng hu^ hyưt êdi. Kyua ana\n, mnuih [uôn sang amâo dưi nga\ ngơi ti mang ôh brei thâo pral duah ksiêm dla\ng ]ia\ng dưi mâo hdra\ mgang kdơ\ng djo\, ba klei tu\ dưn.

     Klei rua\ djo\ kman hlăm êrah dlô jing sa mta klei rua\ tưp mơ\ng mnuih anei truh kơ mnuih adih ho\ng êlan bi êwa kbia\ hriê mơ\ng kman Neisseria meningitidis pô ngă. Klei rua\ anei ngă jhat kơ dlô, kman [ơ\ng hlăm êrah dlô, tăp năng truh kơ djiê mơh tơdah amâo mâo thâo pral, lehana\n amâo mâo mdrao.

      Klei rua\ anei kreh mâo raih [‘[ia\ hlăm mnuih, tăp năng hlo\ng truh jing klei rua\ tưp kơ lu mnuih hlăm djăp anôk dlông ro\ng lăn, boh nik hlăm yan puih mnga. Klei rua\ mâo ho\ng grăp gưl mnuih, boh nik lu êdi ho\ng phung hđeh kgu\ 5 thu\n, phung hlăk ai hđeh êlăk mơ\ng 14 – 20 thu\n, ho\ng mnuih hd^p hlăm anôk lu mnuih, lehana\n ho\ng mnuih asei mlei awa\t djăl tưp klei rua\ anei.

Klei bi knăl mơ\ng klei rua\ anei jing êngoh hlơr ktang bhiâo riâo rit, rua\ ko\, ]ia\ng [le\ o#, khăng hlăm kkuê, ko\ asei djăl wơr, mâo klei êdah bi kd^t bru\ êka hlăm kđeh asa\r asei mlei, boh nik hlăm jơ\ng. Ho\ng phung hđeh tăp năng truh kơ klei rua\ tian eh, [hop tlo\ng tlut, klang klo\ êun.

     Aê mdrao thơ\ng kơ brua\ anei Hoàng Ngọc Anh Tuấn, khua kia\ kriê brua\ do\ng mdrao phung hđeh, sang êa drao pro\ng ]ar Daklak brei thâo:

“Klei hu^ hyưt mơ\ng klei rua\ anei jing leh drei thâo kral klei rua\ anei, [ia\dah amâo mâo hdră răng mgang ôh snăn ênưih snăk tưp lar pral. Kơ hdră mdrao, tơdah đăo t^ng kơ klei rua\ amâo mâo kla\ snăn mnuih rua\ ênưih mơh truh kơ djiê, kno\ng hlăm wang sa hruê mlam”.

      Klei bi knăl ênưih thâo kral mơ\ng klei rua\ anei jing hlăm asei mlei mnuih rua\ mâo klei brăm bi kd^t, mb^t ana\n êngoh hlơr. Mơ\ng ana\n mơh, mnuih hlăm sang brei mâo klei mđing dlăng hlăm asei mlei mnuih rua\, ]ia\ng pral ba kơ sang êa drao bi hmao. Aê mdrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn, la]:

“Tơdah hlăm phung hđeh mâo klei đuh bi kd^t hrah mâo wa\t êngoh, mtu\k, kdloh êa du\ng, snăn ba mtam hđeh kơ sang êa drao. Hu^dah hđeh djo\ leh kman mơ\ng êlan bi êwa, mâo klei bi knăl mse\ snăn tal êlâo, leh kơ năn êdah bi kd^t, lu am^ ama hđeh m^ndah bi m[le\, amâodah bi ktăl. {ia\dah boh s^t amâo mâo djo\ klei rua\ ana\n ôh. Phu\n tal êlâo mse\ snăn yơh, [ia\dah êdei anei ngă bru\ êka anôk bi brăm ana\n. Ana\n jing klei rua\ djo\ kman hlăm êrah dlô”.

      Kha\dah, jing klei rua\ hu^ hyưt, [ia\dah kman mơ\ng klei rua\ anei jing êdu, ênưih bi mdjiê ti hnơ\ng h’uh mơ\ng 60^oC kơ dlông hlăm wang 10 mn^t, amâodah ho\ng du\m mta kbu  rao, bi mdjiê kman aguah tlam. Kyuana\n brua\ răng mgang jăk h^n klei rua\ anei jing:

-Bi mdoh nanao asei mlei mdê mdê ho\ng hdră rao kngan ho\ng kbu mdjiê kman.

-Ksu\ng jê` jê` ko\k đo\k ho\ng êa hra êdu, amâodah ho\ng du\m mta êa drao mdjiê kman aguah tlam.

-Bi mgoh pưk sang mnga] ta], doh siam.

-Mđ^ mnơ\ng [ơ\ng tu\ jăk lo\ thiăm ai ktang kơ asei mlei.

-Tlo\ vaccin răng mgang klei rua\ kơ hđeh mơ\ng 21 mlan kơ dlông, lehana\n hla\m 3 thu\n lo\ tlo\ m`a\ sa blư\.

-Tơdah mâo du\m klei bi knăl năng mđing mơ\ng klei rua\ djo\ kman hlăm êrah dlô, snăn bi nao kơ sang êa drao mtam ]ia\ng mka\ dlăng lehana\n mdrao bi pral./.

                                             Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.