VOV4.Êđê - Klei ruă amâo mtưp dưi gang mkhư̆ mơ̆ng klei bi mlih klei mưng hdĭp grăp hruê. Dưi gang mkhư̆ klei ruă amâo mtưp ăt msĕ hŏng bruă bi hrŏ klei djiê tơdah amâo myun djŏ klei ruă Covid-19. Čiăng thâo srăng hĭn kơ bruă anei, hmei mâo klei bi trông hŏng nai prĭn Lại Đức Tường - Pô bi ala Êpul bruă mdrao mgŭn dlông rŏng lăn ti Việt Nam kơ dŭm bruă djŏ tuôm kơ klei ruă amâo mtưp.

 - Ơ Êa mdrao! Si ngă klei djŏ tuôm plah wah klei ruă amâo mâo tưp leh anăn klei ruă tưp Covid-19?

Nai prĭn Lại Đức Trường: “Msĕ drei ƀuh leh, mơ̆ng hruê mâo klei ruă tưp Covid-19, hnơ̆ng mnuih djiê lu kyua mâo leh klei ruă êlâo, mơ̆ng klei ruă amâo mâo bi tưp msĕ si: klei ruă kboh, klei ruă mta mih đĭ hlăm êrah, klei ruă brŭ… mơ̆ng anăn dưi ƀuh, klei ruă amâo mâo bi tưp ngă ênưih djŏ klei ruă tưp Covid-19, ênưih truh kơ klei ruă đĭ kjham leh anăn ênưih truh kơ klei djiê mơh”.

• Dah sơnăn, si srăng ngă čiăng bi hrŏ hnơ̆ng klei ruă amâo mâo bi tưp, Ơ êa mdrao?

Nai prĭn Lại Đức Trường: “Yuôm hĭn thâo bi mlih knhuah hdĭp hlăm grăp čô, sitôhmô klei djŭp hăt. Ti ala čar Việt Nam drei phung êkei djŭp hăt mâo giăm 50%, klei mnăm kpiê sei êgao hnơ̆ng mâo giăm 80%, dŭm bruă ngă mkăn msĕ si: Amâo ƀơ̆ng lu ôh djăp djam mtam, êtac êbai, khă Việt Nam jing ala čar ngă bruă lŏ hma ƀiădah mnuih ƀuôn sang mâo truh kơ 60% ƀơ̆ng amâo djăp djam mtam, êtak êbai. Mâo truh kơ 30% mnuih leh khua asei ti Việt Nam ƀiă kpư̆ mgei asei mlei. Êngao kơ anăn, tui si klei mtă mơ̆ng êpul bruă mdrao mgŭn tar rŏng lăn (WHO), sa čô knŏng ƀơ̆ng mă ti gŭ 5 gram hlăm sa hruê, ƀiăđah ară anei mnuih ƀuôn sang Việt Nam ƀơ̆ng truh kơ 9,4 gram hra hlăm sa hruê, leh anăn yua sĭk hŏng hnơ̆ng lu hĭn mkă hŏng klei mtă mơ̆ng WHO. Sa mta mkăn jing yuôm bhăn hĭn, êngao kơ bruă bi mlih knhuah hdĭp, ară anei drei dôk tuôm jing phung đĭ nao kơ mduôm lu, ênoh thŭn hdĭp đi lu, ngă mâo lu klei ruă mkăn, boh nik jing dŭm mta klei ruă amâo mâo tưp lar.”

-Akâo kơ ih lŏ brei thâo kơ dŭm hdră êlan gang mkhư̆ klei ruă amâo mâo bi tưp?

Nai prĭn Lại Đức Trường: “Kơ bruă gang mkhư̆ dŭm mta klei ruă amâo mâo bi tưp anei, hjăn bruă mdrao mgŭn amâo dưi ngă ôh, čiăng mâo klei nao hgŭm mơ̆ng dŭm phŭn, dhar bruă, êpul êya, boh nik hlăm boh klei ksiêm dlăng dŭm mta phŭn ngă msĕ si kpiê êsei, hăt, klei huă ƀơ̆ng amâo djŏ, ƀiă mjuăt asei mlei. Kyuanăn sa bruă yuôm bhăn jing bruă mdrao mgŭn srăng hâo hưn, iêu mthưr dŭm phŭn, dhar bruă, êpul êya nao hgŭm mbĭt, anei jing bruă yuôm hĭn drei srăng ngă êlâo. Tal 2 jing, drei srăng ngă bruă hâo hưn, mtô mjuăt kơ mnuih sang, mâo dŭm klei hưn mthâo klah čŭn, ênưih thâo săng leh anăn hưn mthâo kơ jih jang čiăng jih jang mâo knhuah hdĭp jăk. Mbĭt anăn lŏ ksiêm dlăng klei hyưt mâo klei ruă leh anăn bi ksiêm mkă, sa bruă mkăn ăt yuôm bhăn, čiăng mâo dŭm bruă ngă jĕ giăm mnuih ƀuôn sang, hmao ƀuh hnưm, bruă ngă đăo knăl bi klă, bruă đăo knăl leh anăn mdrao klei ruă sui… dŭm bruă anei ktang giăm hŏng mnuih ƀuôn sang ktang jăk, jing dŭm bruă anăn hlăm dŭm anôk bruă mdrao mgŭn kdriêk amâodah hlăm să, ƀuôn hgŭm.”

-Bi kơ mnuih ƀuôn sang, si bruă srăng ngă čiăng gang mkhư̆ klei ruă amâo mâo bi tưp, ơ êa mdrao?

Nai prĭn Lại Đức Trường: “Bi kơ mnuih ƀuôn sang, čiăng ksiêm hriăm dŭm klei čih hưn kơ dŭm mta klei ruă amâo mâo bi mtưp, mâo klei thâo klă kơ dŭm mta klei ruă anăn, čŏng pô mâo dŭm hdră gang mkhư̆ leh anăn srăng ngă djŏ dŭm klei mtă mơ̆ng phŭn bruă mdrao mgŭn kơ bruă mâo knhuah hdĭp jăk, mbĭt anăn hur har ngă bruă ksiêm dlăng klei ruă leh anăn nao mtam dŭm anô bruă mdrao mgŭn čiăng ksiêm mkă, đăo knăl leh anăn mdrao mgŭn. Ngă nanao bruă ksiêm mkă klei suaih pral sĭt truh tuôr čiăng hmao ƀuh hnưm dŭm mta klei ruă amâo mâo bi tưp. Leh ƀuh mâo klei ruă, čiăng ngă djŏ tui si klei mtă mơ̆ng êa mdrao. Amâo duah čŏng lui mnăm êa drao amâo dah bi hrŏ hnơ̆ng êa drao, mbĭt anăn čiăng mâo knhuah hdĭp jăk, boh nik jing klei huă ƀơ̆ng, mjuăt asei mlei nanao.”

-Akâo kơ aê mdrao lŏ brei thâo, ti ala čar drei, bruă gang mkhư̆ klei ruă amâo mâo bi tưp si ngă dưi mkŏ mjing?

Nai prĭn Lại Đức Trường: “Ala čar Việt Nam drei mâo leh lu klei gĭr hlăm bruă gang mkhư̆ dŭm mta klei ruă amâo mâo bi mtưp. Dưi ksiêm dlăng jăk phŭn agha ngă truh klei ruă, drei mkŏ mjing leh klei bhiăn hưn mthâo klei hmăi amâo jăk mơ̆ng klei djŭp hăt leh anăn mnăm kpiê êsei. Bi kơ bi hrŏ klei yua hra gang mkhư̆ klei ruă amâo mâo bi mtưp, ară anei dôk dưi mkŏ mjing hlăm dŭm čar mâo klei hmăi ƀiă kyua klei ruă tưp Covid-19. Mbĭt anăn, ala čar drei dôk mkŏ mjing leh anăn dŭm hdră bhiăn mkăn čiăng mƀlir ti hruh mnơ̆ng ƀơ̆ng. Bi kơ bruă mdrao mgŭn sui dŭm mta klei ruă msĕ si hnơ̆ng êrah đĭ, mâo mta mmih hlăm êrah đĭ ti anôk bruă mdrao mgŭn nah gŭ hĭn jing anôk bruă mdrao mgŭn să.”

-Lač jăk kơ ih lu!