VOV4.Êđê - Jing alu\ wa\l mâo lu knhuah dhar kreh, mâo knhuah gru cách mạng leh anăn mâo lu anôk jăk siam, kdriêk Kbang jing anôk mâo klei găl hiu ]hưn ênguê mrô sa ti nah Ngo\ Dưr ]ar Gia Lai. Boh s^t, hlăm wưng êgao, alu\ wa\l mâo leh lu hdră k]ah, hdră ngă brua\ mđ^ kyar hiu ]hưn ênguê ]ia\ng ba yua jih klei găl, klei mâo. Hlăm anăn, hiu ]hưn ênguê êpul êya hlăk ba klei tu\ dưn, mb^t anăn đru kơ alu\ wa\l hưn mdah, kriê mgang klei jăk siam dhar kreh djuê ana mnuih Bah nar ti năn. {ri gưl Têt nguyên đán Tân Sửu, Nguyễn Thảo – pô ]ih klei mrâo sang mđung asăp blu\ Việt Nam dôk jưh ti Lăn Dap Kngư mâo klei ]ih la] kơ klei anei ti [uôn Stơr, să Tơ Tung, kdriêk Kbang, Gia Lai.

Leh sa thu\n sua^ êma\n, ho\ng lu klei ktro\ êmăn, go\ sang aduôn Nguyễn Thị Hồng Hạnh ti [uôn pro\ng Hồ Chí Minh ruah leh kdriêk Kbang, ]ar Gia Lai jing anôk hriê ]hưn dla\ng, mdei sa\n. Aduôn Hạnh brei thâo, ]ia\ng nao ksiêm dla\ng dhar kreh djuê ana mơ\ng đưm, go\ sang `u ruah leh homestay hla\m [uôn phu\n kru\ kdơ\ng Stơr, sa\ Tơ Tung. Kno\ng 2 hruê dôk tinei, jih jang mnuih hla\m sang `u [uh ja\k êdi, dưi [ơ\ng du\m mta mnơ\ng ja\k j^n jia\ knhuah tinei mse\ si mnu\ ghang [ơ\ng ho\ng đio\ brông, tak ho\ng amrê] hra; djam hla hbei [lang, djam tro\ng ph^, ]^m u\n g’hang hla\m đ^ng m’ô… Tinei, aduôn Hạnh lo\ dưi dla\ng phung mbrua\ tông ]ing ]har, mmu` ênhiang djuê ana, hr^ m`am, pơ\k m`am mnơ\ng dhơ\ng. Jih jang klei ana\n mb^t ho\ng klei je\ gia\m mơ\ng mnuih [uôn sang alu\ wa\l nga\ kơ aduôn Hạnh [uh ja\k êdi lehana\n h^n mơh lo\ kha\p kơ anak mnuih lehana\n dhar kreh ti kr^ng La\n dap kngư anei. Aduôn Hạnh brei thâo:Nao ]ua\ dla\ng riêng gah Kbang anei, kâo [uh êpul tông ]ing ]har ja\k êdi, dhar kreh Kbang bi êdah klei mdê hja\n êdi ti kr^ng la\n pô. Kâo [ua\n êdei anei kâo sra\ng lo\ hriê tinei mơh. Kâo ]ang hma\ng, hb^l lo\ hriê, kâo sra\ng [uh Kbang đ^ kyar h^n lehana\n mâo lu mnuih hriê ]hưn m]h^t m’ua\t h^n mơh.

Đinh Grêng (Kkiêng thu\n 1964) ti [uôn phu\n kru\ kdơ\ng Stơr, sa\ Tơ Tung brei thâo, gra\p hruê, Wa\l knhuah gru [uôn phu\n kru\ kdơ\ng Stơr drông kah knar mơ\ng 20 truh kơ 30 ]ô tuê hriê ]hưn mơ\ng lu ]ar, [uôn pro\ng hriê ]hưn dla\ng. Kyua ana\n, ho\ng klei ktrâo la] mơ\ng phung knua\ druh anôk brua\ dhar kreh kdriêk, mnuih [uôn sang hla\m [uôn bi mta\ mta\n bi mdoh êlan [uôn, amâo hwiê djah djâo plia\ plia, ra\ng mgang ana kyâo mtâo mtah mda. Du\m go\ sang mko\ mjing anôk đih đa\m kơ phung tuê hiu ]hưn dưi mjua\t bi hria\m thia\m kơ brua\ mkra mjing mnơ\ng [ơ\ng rơ\ng klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng, klei blu\ tlao ho\ng phung tuê nao jưh dôk. Êpul tông ]ing [uôn Stơr mâo `u jing pô hgu\m a\t g^r tông du\m ênai ]ing m’ak hlak, ja\k hmư\ ]ia\ng hưn mthâo kơ phung tuê hiu ]hưn ênguê kơ klei ja\k siam mơ\ng dhar kreh djuê ana pô:Hdra\ tông ]ing ]har mơ\ng mnuih Bahnar ja\k j^n mâo lu jơr êdi. Hla\m gra\p blư\ M’ak hua\ êsei mrâo, m’ak đ^ dôk sang mrâo, kna\m tlo\ kbao, bi kuôl ung mo#, djiê bru\ mâo hdra\ tông mdê mdê mơh. Tơdah phung tue hiu ]hưn hriê tinei, hmei sra\ng mdah hdra\ tông mâo ana\n M’ak tu\ dưi. Hdra\ tông anei bi êdah klei m’ak mơ\ng mnuih [uôn sang Bahnar hla\m thu\n 1975, hla\k ala ]ar hluh liê, mnuih [uôn sang hnu\k êngiê. Hdra\ tông anei pral, m’ak lehana\n ja\k êdi hmư\.

Ayo\ng Đinh Mỡi, knua\ druh Adu\ brua\ Dhar kreh, hâo hưn kdriêk Kbang, klam dla\ng kơ wa\l knhuah gru [uôn kru\ kdơ\ng Stơr, sa\ Tơ Tung brei thâo snei:Phung tuê hiu ]hưn hriê ho\ng [uôn Stơr sra\ng dưi dla\ng hdra\ tông ]ing ]har, du\m kdra\p tông ayu\ mơ\ng djuê ana, du\m ênhiang mmu` djuê ana Bahnar. Jih jang hdra\ anei mâo mnuih [uôn sang hla\m [uôn s’a^ nga\. Kyua mâo hdra\ hiu ]hưn ênguê êpul êya, mnuih [uôn sang alu\ wa\l mâo leh hnư hrui w^t lehana\n hdra\ kriê pioh dhar kreh djuê ana đưm mnuih Bahnar a\t mđ^ lar klei tu\ dưn mơh.

Nguyễn Đình Chi, Khua adu\ brua\ Dhar kreh hâo hưn kdriêk Kbang brei thâo, ara\ anei alu\ wa\l mâo 4 [uôn hiu ]hưn ênguê êpul êya jing [uôn Chiêng wa\l krah Kbang, [uôn Mơ Hra, [uôn Kjang ti sa\ Kông Lơng Khơng lehana\n [uôn phu\n kru\ kdơ\ng Stơr ti sa\ Tơ Tung. Mơ\ng thu\n 2017 truh kơ ara\ anei, Anôk brua\ sang ]ư\ êa kdriêk Kbang ba mdah leh 2 hdra\ k]ah kơ hdra\ mđ^ kyar brua\ hiu ]hưn ênguê êpul êya hla\m alu\ wa\l. Hluê ana\n, mơ\ng ara\ anei truh kơ thu\n 2025, kdriêk bi mkla\ sra\ng mko\ mjing 7 [uôn hiu ]hưn ênguê ti du\m sa\ Sơn Lang, Tơ Tung, Krong, Đăk Krong, Kông Lơng Khơng lehana\n wa\l krah Kbang, djo\ ho\ng klei ]ia\ng hiu ]hưn ênguê mơ\ng êbeh 2 êbâo ]ô tuê hiu ]hưn hla\m gra\p thu\n. Hluê ana\n, du\m alu\ wa\l dôk hluê nga\ du\m brua\ kla\ klơ\ng mse\ si lo\ kru\ w^t du\m [uôn brua\ mơ\ng đưm mse\ si kna\ kpiê ]eh, brua\ hr^ m`am, brua\ pơ\k m`am, mkra mjing kdra\p tông ayu\ djuê ana, du\m mta mnơ\ng yua kơ brua\, mnơ\ng yua aguah tlam mơ\ng mnuih [uôn sang… ]ia\ng mka\p kơ phung tuê hiu ]hưn nao ksiêm dla\ng. Mb^t ho\ng ana\n, ara\ anei kdriêk a\t krơ\ng kja\p 90 êpul tông ]ing mda asei, mb^t ho\ng du\m êtuh êpul ]ing mơ\ng du\m boh [uôn k`a\m kriê kja\p wa\l anôk dhar kreh ]ing ]har. Nguyễn Đình Chi brei thâo:Gru hmô hiu ]hưn ênguê êpul êya mâo leh kdriêk bi mkla\ mơ\ng thu\n 2019 – 2020, ta\ hdra\ êlan truh kơ thu\n 2025 hluê si hdra\ yua brua\ hiu ]hưn ênguê êpul êya jing tur knơ\ng kơ brua\ kriê kja\p knhuah dhar kreh, yua hdra\ kriê pioh knhuah dhar kreh nga\ brua\ hiu ]hưn ênguê êpul êya. Hmei sra\ng krơ\ng kja\p nanao klei bi lông tông ]ing ]har, lo\ mdah w^t kna\m m’ak djuê ana mơ\ng đưm, [uôn brua\ đưm mơ\ng mnuih djuê [ia\, duh bi liê mjua\t bi hria\m klei thâo kơ phung mbrua\. Gra\p thu\n, kdriêk sra\ng mko\ mjing nanao hdra\ brua\ mguôp ho\ng hruê m’ak hiu ]hưn ênguê.

Hdra\ brua\ hiu ]hưn ênguê êpul êya ti [uôn Stơr, sa\ Tơ Tung, kdriêk Kbang hla\k jing hdra\ êlan mđ^ kyar brua\ duh mkra h’^t kja\p, đru kơ alu\ wa\l ba yua jih klei ga\l mâo mơ\ng h[uê ênuk, mb^t ana\n đru lo\ kriê kja\p knhuah dhar kreh mnuih djuê ana Bahnar tu\ dưn h^n, kla\ s^t h^n./.