VOV4.Êđê - Glocom, lo\ pia jing klei rua\ bi mđuic\ m’êa ala\ jing sa klei rua\ mơ\ng ala\ nga\ jhat kơ arua\t ala\. Anei jing klei rua\ kha\ng mâo lu tal 2 nga\ bi bum ala\ dlông ro\ng la\n êngao kơ klei rua\ ka\l anak ala\. Việt Nam mâo hla\m brô 6,5% mnuih bum ala\ kyua mơ\ng klei rua\ anei. Klei rua\ anei `u hu\i hyưt [ia\ `u mâo sui amâo êdah kla\ ôh, hla\m  brô 90% mnuih rua\ amâo thâo ôh pô djo\ mâo klei rua\ anei tơl truh kơ [uh ala\ amâo đei thâo [uh mngac\ ôh.

Tôn Thất Tín ti Alu\ kr^ng Tân An, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ]ar Daklak jing sa ]ô mnuih mâo klei rua\ hlăm ala\, [ia\dah amâo mâo thâo ôh kơ pô hlăk dôk mâo klei rua\ Glocom, leh lu mlan [uh dlăng awa\t, mâo klei bi kăng hlăm asa\r ala\, ngă mtik mtak, mơ\ng năn nao mka\ dlăng kơ sang êa drao mdrao ala\. Leh mka\ dlăng phung aê mdrao bi kla\ `u mâo klei rua\ glocom amâo mâo thâo hlao. Brei `u hlo\ng bliah mdrao mtam, [ia\dah tui si phung aê mdrao, năng ai ala\ `u sra\ng amâo mâo jăk đei lo\ mnga] ôh. Tôn Thất Tín la]:

“ Êlâo kơ kâo hriê mka\ dlăng kơ sang êa drao ala\ anei, kâo bi [uh hlăm ala\ kâo `u bi kwing mse\ si gru mnia\ ti knhal djiêu ala\, lehana\n ala\ [rư\ hruê [rư\ mma\t, dlăng amâo lo\ mnga] ôh snăn kâo nao mdrao. Aê mdrao la] kâo mâo klei rua\ glocom, lehana\n brei kâo dôk đih mdrao kơ sang êa drao”.

Lehana\n pô mkăn mâo Y-Djuan {uôn krông 43 thu\n ti [uôn Knia, Êa Drông, wa\l krah {uôn Hô ]ar Daklak. Y-Djuan mâo phung aê mdrao mka\ dlăng thâo kơ `u mâo klei rua\ Glocom. Êlâo `u dlăng amâo mâo mnga], m^ndah mma\t ala\. Leh kơ êdei kơh [uh hnơ\ng dlăng [rư\ hruê [rư\ amâo mâo lo\ mnga], mơ\ng ana\n nao kơ sang êa drao pro\ng {uôn Hô mka\ dlăng mdrao mgu\n. Ti anei, leh bliah mdrao, mnuih rua\ amâo lo\ nao mka\ dlăng ôh klei rua\ pô, kăn lo\ hluê gưt djo\ rei klei nai aê mdrao mta\ mtăn. Tơl sa wưng êdei ala\ `u amâo mâo lo\ mnga] ôh mtam, snăn kơh băng nao kơ sang êa drao ala\ ]ar Daklak ]ia\ng mka\ dlăng mdrao mgu\n. Phung aê mdrao brei `u thâo, klei rua\ kjham leh. Jih jang arua\t ala\ kruôt leh hlăm asa\r ala\, lehana\n ngă kơ sa nah ala\ amâo lo\ thâo [uh ôh. Y-Djuan {uôn Krông la]:

“ Êlâo dih kâo amâo mâo răng, [uh ala\ amâo lo\ thâo mnga] ôh, kăn ]ia\ng nao mka\ dlăng mdrao mgu\n rei. Kâo nao mdrao kơ {uôn Hô, [ia\dah klei rua\ kjham leh. Dôk mdrao kơ ana\n mâo 3 hruê ăt kăn [uh hdjul rei. Go\ sang kâo dleh dlan, lehana\n kâo kăn lo\ mâo klei thâo răng rei”.

Glocom jing hnơ\ng êa ling hlăm ala\ lu, ngă truh jhat arua\t ala\, lehana\n hnơ\ng klei thâo [uh. Jih jang klei rua\ êka ana\n mdrao amâo mâo hlao ôh, bi tơdah truh kơ kjham ênưih nao kơ bum ala\, ala\ amâo dưi lo\ thâo mnga] ôh. Kah knar grăp hruê anôk mka\ dlăng mdrao mgu\n, sang êa drao ala\ Daklak mâo mdrao êbeh 150 ]ô mnuih, hlăm năn mâo truh 20% ênoh mnuih mâo klei rua\ Glocom. Klei rua\ anei mâo ho\ng djăp gưl thu\n, boh nik ho\ng mnuih êgao kơ 40 thu\n. Kreh [uh lu mnuih mâo klei rua\ anei tal êlâo mâo mâo klei mđing ôh, kreh bi ]huai ho\ng klei rua\ mkăn kơ ala\, snăn amâo mâo klei uê`, ênưih hlo\ng đue# nao kơ kjham.

Tui si phung aê mdrao, klei rua\ glocom mâo dua mta klei rua\, rua\ đue# nao kơ kjham pral, lehana\n rua\ [rư\ [rư\ nanao amâo mâo thâo lo\ hlao ôh. Thạc sĩ, aê mdrao Lê Dương Thuỳ Linh, khua anôk mka\ dlăng klei rua\ ala\, sang êa drao ala\ Daklak brei thâo:

“ Glocom kjham jing klei rua\ bhiâo riâo rit mâo, bi knăl [uh rua\ kăng hlăm ala\, rua\ ktang ph^t, truh kơ klei bi [le\ o#, dlăng amâo mâo mnga], bi [uh mtah hrah ju\m gah găn anôk dlăng. Klei rua\ glocom anei đue# nao pral hlăm klei rua\ mơ\ng ana\n mnuih rua\ pral mơh êran nao bang kơ nai aê mdrao. Klei mse\ djuê anei hlo\ng bliah mtam. Bi Glocom rua\ [rư\ [rư\ đue# nao hlăm klei rua\ êmưt, kha\dah bi kăng êa ala\, [ia\dah ăt dôk êđăp, tơl truh ti wưng bi êka leh snăn mnuih rua\ dlăng amâo mâo lo\ mnga] ôh”.

Glocom lehana\n klei rua\ êkăl anak ala\ ara\ anei hlăk hlê jing dua mta klei rua\ ba truh kơ klei bum ala\ h^n. Kha\dah, klei rua\ êkăl anak ala\ tơdah pral bliah mdrao snăn ala\ lo\ w^t mnga], [ia\dah klei rua\ glocom jing sa mta klei rua\ hlăm ala\ đue# nao kơ mma\t mtam yơh, kno\ng mnuih rua\ dưi krơ\ng sui h^n đu] đue# nao kơ mma\t ala\, lehana\n dôk mdrao nanao tơl jih klei hd^p. Kyuana\n, kơ hnơ\ng hu^ hyưt, klei rua\ anei mâo leh Êpul brua\ mdroa mgu\n dlông ro\ng lăn yap jing klei rua\ ba klei bum ala\ mrô sa hla\m jih jang klei rua\ hla\m ala\.

Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k