VOV4.Êđê – }il Ha K’Ròng ti thôn 3, sa\ Liêng S’rô`, kdriêk Dam Rông ]ar Lâm Đồng jing sa ]ô [^ng nga\ lo\ hma mrâo hria\m jih adu\ 5 ara\ anei jing leh sa ]ô khua mduôn lehana\n jing sa gru mnga] nga\ brua\ duh mkra êdah kdlưn êdi jih kr^ng Liêng Srô` thâo s’a^ kơ `u. Kreh kria\ng, thâo g^r tui ksiêm, thâo hgao klei dleh dlan lehana\n thâo đu bi ]ung ba, đru nanao kơ mnuih [uôn sang jing sa knhuah hd^p ja\k siam êdi mơ\ng khua mduôn anei.

Leh hmư\ hmei bơ\k bâo kơ }il Ha K’Ròng, alu\ 3, să Liêng S’Rônh, knuă druh să, kdriêk đưt ko\, nao ai lehana\n m`ă w^t m`ă nao ai tiê jăk mơ\ng `u.

~u jing pô brei lăn kơ mnuih riêng gah mkra sang, brei mnuih [uôn sang ]an prăk duh [ơ\ng, lehana\n ăt jing pô thu\n mrâo êgao mâo hrui w^t truh 26 ton kphê…

Ha K’Ròng yăl dliê hruê mơ\ng Lâm Hà hriê ti anei, `u amâo mâo ya mta mnơ\ng hlăm kiê kngan êngao kơ klei suaih pral lehana\n thu\n hlăk ai. Lehana\n g^r ngă bruă, mâo ba w^t boh tu\ dưn. Du\m hruê jah ênah, buh kjuk hma hang êgao leh mơh. Mơ\ng du\m phu\n kphê tal êlâo ara\ anei `u mâo 10 ha, hlăm ana\n mâo 7 ha mboh leh, 3 ha mrâo pla mpluă ho\ng giăm 300 phu\n ana sầu riêng 4 thu\n.

Pla kphê ti Dam Rông amâo mâo ênưih mse\ si ti Lâm Hà amâo dah ti Di Linh ôh. Du\m thu\n ho\ng anei ăt sơnăn mơh, mnuih [uôn sang ăt [uh `u kreh kriăng nao ]ua\ dlăng đang war. ~u la] nao ]ua\ dlăng jê` jê` sơnăn dưi thâo si kphê đ^ jing, mâo mnơ\ng ngă he\ lehana\n duah hdră msir mghaih. Mnuih [uôn sang kno\ng thâo thu\n mrâo êgao `u hrui w^t mâo 26 ton kphê, leh ]h^, tla hnô prăk duh bi liê `u ăt mâo hrui w^t giăm 500 êklăk prăk.

Kyua ana\n, `u jing gru mnga] kơ êpul êya mnuih K’ho ti Liêng S’Rônh ăt mse\ mơh kluôm kdriêk Dam Rông. ~u la] kâo hlăk ana\n amâo thâo hră m’ar ôh, ăt kăn mâo prăk kăk lei sơnăn êlâo h^n bi ngă bruă kreh kriăng. ~u yăl dliê grăp blư\ mtru\t mjhar mnuih [uôn sang ngă bruă duh mkra:

“Pô [un ăt bi mklă phu\n agha mơ\ng kbiă hriê. Kyua amâo mâo lăn, amâo mâo mnuih ngă bruă amâo dah amâo mâo prăk duh bi liê? Tơdah pô amâo mâo nao sang hră m’ar sơnăn amâo thâo ba yua hdră mnê] mrâo mrang hlăm bruă duh mkra sơnăn pô bi mâo klei kreh kriăng ngă bruă knuă yơh. {rư\ [rư\ ksiêm dlăng, tui hriăm riêng gah si hdră ara\ng ngă, pla ya mta ana, rông ya mta mnơ\ng mâo ba w^t boh tu\ dưn”.

Thâo hlei sang dleh dlan [ia\dah kreh kriăng duh [ơ\ng, mâo ai tiê g^r ktưn, Ha K’Ròng amâo mâo bư\ ban mă ênoh prăk mkuôm pioh hlăm sang brei ]an, mnuih [ia\ ]an 5 êklăk, mnuih lu ]an 50 êklăk prăk. Hluê si `u t^ng yap, ênoh prăk brei mnuih [uôn sang ]ar ăt giăm 500 êklăk prăk. Mâo mnuih ]an prăk `u truh 10 thu\n leh ka mâo prăk tla. Êmuh `u hu^ mơh he\ ara\ng amâo lo\ tla ôh prăk pô, `u tlao kteh ko\. ~u la]: “Pô amâo dưi ôh hd^p kno\ng kơ hjăn pô, thâo digơ\ dleh dlan pô đru yơh. Kâo adôk mâo lăn pla mjing, yang adiê brei kâo suaih pral ngă bruă ya do\ hu^ hyưt”.

Ti Liêng S’Rônh ara\ anei, Ha K’Ròng hing ang jing mnuih g^r ktưn duh [ơ\ng, thâo mkiêt mkriêm. ~u amâo mâo mdăp ôh [ia\dah ăt yăl dliê klei thâo, mtô mblang kơ mnuih [uôn sang hdră duh mkra si be\ ngă ]ia\ng mkra mlih klei hd^p mda, [rư\ [rư\ mđ^ h^n hnư hrui w^t. Kyua ana\n, klei `u blu\ hrăm mâo klei yuôm bhăn, mâo mnuih [uôn sang đăo knang ]ia\ng m’^t klei ]ang hmang, klei khăp ]ia\ng. Ăt kyua ana\n ara\ anei, Alu\ 3 jing alu\ mâo klei hd^p mda đ^ kyar sa hnơ\ng, hnư hrui w^t mơ\ng mnuih [uôn sang đ^ h^n, klei ư\ êpa, [un [in [rư\ [rư\ dưi msưh kdu\n.

Hlăk 28 thu\n, }il Ha K’Ròng mâo mnuih [uôn sang đăo knang ruah mă ngă khua alu\, 10 thu\n êdei digơ\ lo\ dơ\ng ruah ngă khua mduôn. {ia\dah mơ\ng sui leh, êjai dôk hlăk ai 18, 20 thu\n, Ha K’Ròng dôk du\m m’mông djiêu kpur pui, mđing hmư\ klei yăl dliê mơ\ng phung khua mduôn nao êlâo. Du\m klei yăl dliê mơ\ng giăm 200 thu\n êlâo dih, hlăk mnuih K’ho mơ\ng jơ\ng ]ư\ Lang Biang hriê kơ kr^ng lăn anei, leh du\m gưl mâo klei truh tơl hlăm h[uê ênuk hlo\ng truh du\m gưl hiu dôk ]ia\ng bi h’^t kjăp klei hd^p mda… adôk n’nao hlăm ai tiê ko\ dlô.

Ha K’Ròng yăl dliê: “Pô mđing hmư\ ]ia\ng êdei ana\p lo\ mtô mblang kơ anak aneh khă gơ\ amâo dưi hdơr jih ôh du\m klei mtô mjuăt mơ\ng aduôn knuê aê hđăp. Anei jing klei đua klam mơ\ng anak aneh [uôn sang. {ia\dah pô ăt bi mklă hd^p hlăm yang [uôn ênuk mrâo mrang ara\ anei, ya mta djo\ guôp bi kriê pioh, ya klei amâo mâo djo\ sơnăn drei lăm lui he\ yơh”.

Hlăm [uôn, hlăm alu\ ya mta bruă mâo, mơ\ng klei bi kuôl ung mo#, klei bi kuan mhiă lăn lăn, bi mneh msao, bi lui ung mo#... `u mb^t ho\ng khua alu\ nao ti ana\n, êlâo h^n ]ia\ng ksiêm mklă, thâo klă klei ]ia\ng mơ\ng mnuih [uôn sang. Brajan Ha Blah – khua Alu\ 3 brei thâo:

“ Mơ\ng hlăk djo\ ngă khua alu\ ăt mse\ mơh djo\ ruah ngă khua mduôn, êngao kơ Ha K’Ròng sơnăn amâo mâo ôh pô djăp hnơ\ng ]ua\n lehana\n `u kăn ngă ênguôt ai tiê mnuih [uôn sang ]ang hmang lei. Hlei sang mâo ya mta bruă amâo mâo jăk sơnăn `u mtam jing mnuih nao êlâo. Ya mta bruă ti alu\ sơna\n khua mduôn bi thâo, bi du\m hdră êlan mtru\n mơ\ng Knu\k kna sơnăn khua alu\ bi hâo hưn, mguôp mb^t ho\ng khua mduôn ]ia\ng hrăm mb^t mtru\t mjhar mnuih [uôn sang. Mơ\ng đưm truh kơ ara\ anei sơnăn mơh lehana\n mđ^ lar boh tu\ dưn”.

Du\m po\k giấy khen, bằng khen mơ\ng knơ\ng bruă sang ]ư\ êa ]ar amâo dah du\m knơ\ng, du\m gưl `u kă yuôl hlăm sang ăt jing du\m klei ]ih pioh ai tiê đru mguôp kơ êpul êya, kơ yang [uôn mơ\ng 1 ]ô anak mnuih K’ho. {ia\dah klei hd^p `u ăt mâo klei h’ưi, 4 hlăm 5 ]ô anak `u kno\ng hriăm jih adu\ 12, amâo lo\ hriăm dơ\ng ôh, amâo hriăm lu mse\ si du\m ]ô mnuih mkăn. Khă sơnăn, `u ăt mtô anak aneh pô, mse\ ho\ng hdră mtru\t mjhar mnuih [uôn sang, pô bi kreh kriăng sơnăn kơh dưi kpưn đ^ krơ\ng kjăp klei hd^p mda pô.