VOV4.Êđê - Lo\ dơ\ng hlăm hdră “Êlan hrah” mơ\ng Knơ\ng brua\ ksiêm hriăm kơ êrah, lehana\n brua\ Mkăp êrah Gưl dlông, klei mtru\t mjhar ]o\ng myơr êrah hluh ala ]ar Việt Nam mâo mko\ mjing leh ti wa\l krah Gia Nghĩa, ]ar Dak Nông mrâo anei, mâo truh du\m êbâo ]ô mnuih nao myơr êrah.
Ho\ng lu hdră hâo hưn mtô mblang yuôm bhăn kơ
brua\ myơr êrah, lehana\n kơ klei rua\ lik êrah mâo mơ\ng tian am^, phung đoàn
viên hlăk ai mơ\ng du\m dhar brua\, êpul êya hlăm du\m boh [uôn ti Dak Nông jih
ai tiê bi nao myơr êrah. Amai Phạm Thu Hoài, sa ]ô đoàn viên Knơ\ng brua\
mnơ\ng hlăm gu\ lăn, lehana\n wa\l hd^p mda ]ar Dak Nông brei thâo:“ Kâo myơr êrah tal anei jing tal êlâo, jih
jang mnuih jih ai tiê bi nao myơr êrah, brua\ ngă anei mâo klei yuôm bhăn
pro\ng ho\ng mnuih mâo klei hd^p dleh dlan ti djăp ]ar kwar hlăm ala ]ar, ho\ng
phung mâo klei hd^p dleh dlan, ]ia\ng lo\ bi tai klei hd^p, đru kơ phung amâo
lo\ mâo djăp klei dưi…kâo ]ang hmăng brua\ ngă anei srăng mko\ mjing lu h^n,
lehana\n kâo srăng lo\ iêu jak lu [^ng êdam êra hlăm anôk brua\ jih ai tiê nao
myơr êrah. Kâo [uh brua\ ngă anei jing jăk, ba klei ]ang hmăng kơ mnuih dleh
dlan”.
}ia\ng
ba brua\ mtru\t mjhar klei myơr êrah jing brua\ ngă nanao, mâo klei tu\ dưn
h^n, Dak Nông mko\ mjing leh lu êpul hgu\m phung hlăk ai ba ana\p mtru\t mjhar
brua\ myơr êrah. Mu\t hlăm êpul hgu\m anei, [^ng hgu\m mâo brua\ klam mđ^ ai
brua\ myơr êrah, mtru\t mjhar jih jang phung đoàn viên, hlăk ai jih ai tiê nao
hlăm klei myơr êrah do\ng mnuih. Đơ brua\ ngă jăk anei ngă bi mlih leh klei
thâo săng kơ lu mnuih, lehana\n ênoh mnuih nao hlăm klei myơr êrah [rư\ hruê
[rư\ đ^ mơh. Hoàng Thanh Tiền, ti Bon Rmoan, sa\ Dak Rmoan jing sa hlăm phung
hlăk ai kreh nao myơr êrah nanao la]: “Kâo
[uh mâo klei mơak lehana\n mâo ai tiê pưn myưng êjai đru mguôp sa kdrê] điêt
hlăm brua\ myơr êrah ]ia\ng do\ng mnuih. Anei jing brua\ ngă jăk
Kno\ng
hlăm sa hruê anôk jưh jơ\ng mơ\ng “Êlan hrah” mko\ mjing lehklei myơr êrah ti
wa\l krah Gia Nghĩa, ]ar Dak Nông mrâo anei, mâo leh êbeh 1 êbâo ]ô mnuihnao
myơr êrah. Grăp thu\n brua\ myơr êrah ti Dak Nông mâo ba w^t hlăm brô giăm 1100
ênoh êrah.
{ia\dah, tui si aê mdrao Đào Ngọc Trường anôk brua\ myơr êrah Sang êa drao pro\ng Chợ Rẫy, [uôn pro\ng Hồ Chí Minh, jing phung dôk hlăm “Êlan hrah” ti Dak Nông snăn klei ]ia\ng kơ êrah siam pioh mdrao mgu\n do\ng đru mnuih rua\ ti alu\ wa\l jing pro\ng êdi. Dak Nông jing ]ar kbưi ho\ng anôk phu\n, du\m boh sang êa drao pro\ng, kdrăp ma\ brua\ mdrao mgu\n adôk k[ah, klei ]ia\ng kơ êrah adôk dleh dưi mghaih msir…kyua ana\n, Dak Nông ăt mse\ ho\ng du\m alu\ wa\l brei lo\ dơ\ng mđ^ h^n brua\ hâo hưn mtô mblang kơ klei myơr êrah, ]ia\ng kơ brua\ myơr êrah mâo klei tu\ dưn h^n. Kơ du\m klei găl, kơ klei suaih pral ]ia\ng myơr êrah, aê mdrao Đào Ngọc Trường, mơ\ng anôk brua\ myơr êrah Sang êa drao pro\ng Chợ Rẫy, [uôn pro\ng Hồ Chí Minh la]: “Tal êlâo jing wưng thu\n mơ\ng 18 – 60 êkei lehana\n mniê, hnơ\ng êrah đ^ kdlưn êdi amâo mâo êgao ôh 160, hnơ\ng kgu\ h^n amâo mâo êgao ôh 100, kơ boh ktro\ asei mơ\ng 42 – 45 kg srăng dưi myơr 250ml êrah, mnuih êgao kơ 45kg snăn myơr truh 350ml êrah, amâo mâo klei rua\ jhat ôh mse\ si klei rua\ hlăm êlan bi êwa, lehana\n klei rua\ kboh. Myơr êrah đru mnuih rua\ duam srăng dưi hro\ng ma\ êrah doh, ara\ anei anôk ma\ êrah pioh đru mnuih rua\, amâo lo\ ma\ ôh êrah mơ\ng anôk ]h^ êrah. Êlâo dih hiu duah blei êrah mơ\ng phung thơ\ng kơ brua\ ]h^ êrah, ara\ anei yua êrah mơ\ng mnuih ]o\ng nao myơr êrah, snăn ênoh êrah anei kreh mâo êrah doh h^n. Hjăn ti ]ar Dak Nông klei mko\ mjing brua\ myơr êrah hmei dja\ ba mta êrah ana\n kriê pioh `u bi jăk lehana\n lo\ w^t mkăp kơ ]ar Dak Nông ba yua”.
C|ia\ng
kơ diih lo\ mâo klei thâo săng kla\ h^n kơ brua\ mtru\t mjhar myơr êrah ti Dak
Nông, pô ]ih klei mrâo kơ brua\ anei mâo leh klei bi blu\ hrăm ho\ng Aê mdrao
Huỳnh Thị Thanh Bình, K’ia\ng khua Êpul hgu\m gru bi kal hrah ]ar Dak Nông la]
kơ ju\m brua\ anei. Alum kơ diih mđing hmư\!
- PV: Ơ aê mdrao dưi mơ\ he\ ih lac\ brei du\m klei thâo hla\m brua\ iêo lac\
mtru\t mjhar ai c\o\ng ba myơr êrah đru mnuih rua\ ti c\ar Dak Nông hla\m wưng
êgao?
. Aê mdrao Huỳnh Thị Thanh Bình:
C|ia\ng bi mđ^ klei tu\ hla\m brua\ ai c\o\ng ba myơr êrah, hla\m wưng êgao Êpul
hgu\m brua\ Gru bi kal hrah c\ar Dak Nông mđ^ ktang leh brua\ mtô mblang iêo
lac\, mđ^ ktang brua\ bi mtô mblang kơ ba myơr êrah đru mnuih rua\ hla\m dja\p
hdra\ kdra\p hâo hưn kơ mnuih [uôn sang. Leh ana\n iêo lac\ mtô mblang ti ana\p
mtam, amâo dah ho\ng lu hdra\ mka\n c\ia\ng kơ mnuih [uôn sang, mnuih nga\
brua\ ba ana\p thâo săng kơ hdra\ k`a\m, klei yuôm bha\n mơ\ng brua\ ba myơr êrah
đru mnuih rua\. Mơ\ng ana\n dja\p mnuih dưi bi mđ^ klei thâo sa\ng, bi mliha
brua\ nga\ leh ana\n lu mnuih ai c\o\ng ba myơr êrah mâo klei tu\ ja\k…. Thu\n
anei, hdra\ brua\ ai c\o\ng ba myơr êrah hla\m alu\ wa\l c\ar Dak Nông mka\
ho\ng du\m thu\n êlâo mâo klei tu\ d^ h^n. Du\m gưl ba myơr êrah mao leh klei
hluê nga\ ja\k mơ\ng lu knua\ druh, mnuih nga\ brua\ knu\k kna, mnuih nga\
brua\ [uôn sang. Bohnik jing phung đoàn viên êdam êra leh ana\n êpul l^ng khan
hluê nga\ s^t êm^t jih ai tiê. {ia\ hla\m klei po\k nga\ brua\ mtô mblang, iêo
lac\ ai c\o\ng ba myơr êrah sna\n c\ar a\t tuôm ho\ng lu mơh klei dleh dlan./.
- PV:
Ana\n ya klei dleh dlan ơ Aê mdrao? Leh
ana\n si nga\ klei bi hgu\m kngan hla\m brua\ msir mtlaih klei dleh dlan
anei ti c\ar Dak Nông?
.
Aê mdrao Huỳnh Thị Thanh Bình: Tal 1
jing brua\ bi hgu\m mđ^ ktang brua\ mtô mbang iêo lac\ ka maoa klei bi hgu\m
djo\ guôp, đa anôk brua\ ka hluê nga\ s^t êm^t ôh. Tal 2 jing phu\n pra\k yua
hlam brua\ mtô mblang ai c\o\ng ba myơr êrah gra\p thu\n, kha\ gơ\ mâo leh klei
mđing dla\ng mơ\ng Knơ\ng brua\ sang c\ư\ êa c\ar, [ia\ ka dja\p ênu\m kơ brua\
mtô mblang kơ brua\ ai c\o\ng ba myơr êrah
hluê si klei c\ia\ng ara\ anei. Tal 3 jing mnuih nga\ brua\ mơ\ng hmei adôk k[ah,
leh ana\n lo\ dơ\ng hlo\ng nga\ brua\ mtô mblang iêo lac\ dơ\ng ana\n jing h^n
mơh dleh dlan.sa kdrêc\ dơ\ng jing ara\ anei c\ar Dak Nông a\t ka bi mko\ mjing
mơh Anôk brua\ iêo lac\ mtô mblang ai c\o\ng ba myơr êrah ana\n dja\p brua\
jing hlo\ng nga\ mb^t, kyua ana\n gơ\
hma\i djo\ truh kơ klei tu\ brua\ mtô mblang iêo lac\ ba myơr êrah…. {ia\ mơ\ng
klei po\k nga\ brua\ mtô mblang iêo lac\ ai c\o\ng ba myơr êrah hlaưm wưng êgao,
du\m knơ\ng brua\, anôk brua\ êpul êya brua\, bohnik `u êpul l^ng khan mao leh
klei bi hgu\m ja\k s^t êm^t jih ai tiê
mse\ si anôk brua\ Khan, Khan ksiêm, Khan kriê mgang knông la\n, Knơ\ng
brua\ mdrao mgu\n, Sang êa drao pro\ng c\ar, Đoàn Êdam êra, Êpul hgu\m mnuih
nga\ brua\..... bi hluê nga\ leh s^t êm^t hla\m brua\ bi hgu\m a\t mse\ mơh
klei iêo lac\ knua\ druh, mnuih nga\ brua\ hluê nga\ klei ai c\o\ng ba myơr êrah
kyua mơ\ng anôk g^t gai po\k nga\ du\m gưl ti alu\ wa\l…..
- PV:
Dah hna\n hluê si Aê mdrao, hla\m wưng kơ
ana\p, Dak Nông c\ia\ng bi mđing kơ ya brua\ pioh mâo klei tu\ pro\ng h^n hla\m
brua\ ai c\o\ng ba myơr êrah đru mnuih rua\?
. Aê mdrao Huỳnh Thị Thanh Bình: Brua\ bi mko\ mjing Anôk brua\ ieo lac\ mtô mblang ai c\o\ng ba myơr êrah jing brua\ c\ia\ng êdi. Ara\ anei, Sang êa drao pro\ng c\ar a\t ka dưi mâo tu\ ma\ leh ana\n hro\ng ruah êrah kyua na\n drei c\ia\ng bi mko\ mjing anôk brua\ anei pioh bi hgu\m ho\ng Anôk brua\ êrah Sang êa drao CHợ Rẫy đru kơ brua\ knua\, kdra\p mnơ\ng yua c\ia\ng thao pral hla\m brua\ ieo lac\ po\k nga\.... Mni\ nei Dak Nông bi dôk jưh knang kơ Anôk brua\ tu\ ma\ êrah, s^t dưi bi mko\ mjing anôk brua\ sna\n dưi mghaih msir klei dleh dlan anei.C|ia\ng bi mđ^ klei tu\ hla\m brua\ ai c\o\ng ba myơr êrah, hla\m wưng kơ ana\p, Êpul hgu\m brua\ Gru bi kal hrah c\ar a\t po\k nga\ mơh du\m brua\ phu\n: tal 1 jing bi kja\p ênu\m anôk g^t gai brua\ gưl c\ar, kdriêk hlo\ng truh kơ gưl sa\ [uôn. Ara\ anei kno\ng mâo 51/71 sa\ phường, wa\l krah mâo anôk g^t gai nan c\ia\ng bi mko\ mjing mao 100% anôk gt gai ti du\m sa\, phường, wa\l krah. Tal 2 jing c\ia\ng akâo đru mâo biên chế gưl c\ar a\t mse\ mơh gưl kdriêk dla\ng brua\ mtô mblang anei kyua ara\ anei, jih jang brua\ hlo\ng lo\ dơ\ng nga\ mb^t ka mâo pô dla\ng brua\ mdê hja\n ôh. Tal 3 jing c\ia\ng mâo phu\n pra\k đru, anôk g^t gai c\ar dưi đru kơ pra\k yua [ia\ ka dja\p ênu\m ôh. Tal 4 c\ia\ng mâo klei bi hgu\m plah wah anôk g^t gai Êpul hgu\m brua\ Gru bi kal hrah ho\ng du\m brua\ djo\ tuôm, bohnik klei bi hgu\m ho\ng Knơ\ng brua\ mdrao mgu\n, Sang êa drao pro\ng c\ar c\ih nga\ hdra\ kc\ah hnơ\ng c\ua\n, klei c\iang ba yua êrah hla\m gra\p thu\n pioh c\ih mkra hnơ\ng c\ua\n êrah gra\p thu\n bi kla\. Drei c\ia\ng bi c\ih nga\ hdra\ kc\ah hnơ\ng c\ua\nkla\ klơ\ng kah mbha kơ gra\p thu\n c\iang mâo klei g^t gai sa ana\n, bi knar mđra\m mb^t , bi mđ^ klei tu\ du\m gưl ba myơr êrah, rơ\ng mâo dja\p kơ ênoh leh ana\n hnơ\ng tu\ ja\k leh kc\ah mtru\n…..
- PV: Lac\ ja\k kơ aê mdrao hluê nga\ leh
hdra\ anei!
Y-Khem Niê, H’Nga Êban pô ]ih mkra,
răk dlăng.
Viết bình luận