VOV4.Êđê - La\n dap kngư dôk mu\t hla\m wưng bluh mâo ktang klei rua\ êngoh bo m[le\ êrah, đa đa hlo\ng đ^ kơ kjham. Hla\m ana\n, bi hro\ tiểu cầu hla\m êrah jing hu^ hyưt êdi. Tơdah tiểu cầu tru\n, mnuih rua\ kreh [le\ êrah adu\ng, phu\n êgei, m[le\ êrah ti kl^t, đa đa hlo\ng truh kơ djiê. }ia\ng mđ^ hnơ\ng tiểu cầu tơ mâo klei rua\ êngoh bi m[le\ êrah, si mnuih rua\ sra\ng nga\. Ti gu\ anei, jing du\m hdra\ msir đru do\ng mdrao klei hro\ tiểu cầu hla\m êrah kơ mnuih [uôn sang tơ mâo klei rua\ êngoh bi m[le\ êrah.

Arua\t êrah đ’điêt, mơ\ng tế bào êrah mâo mjing mơ\ng dlô klang ro\ng. Arua\t êrah mâo klei yuôm bhăn hlăm klei kơ\ng êrah. Tơdah arua\t êrah mâo hlăm êrah hro\, srăng truh kơ klei êrah kbia\ kơ ta]. Hro\ arua\t êrah jing klei kreh tuôm ho\ng mnuih mâo klei rua\ êngoh bi [le\ êrah. Klei kơ êko\ êrah, amâodah ai dưi kdơ\ng ho\ng kman rua\ mơ\ng mnuih rua\ srăng êdu.

Arua\t êrah đ’điêt kah knar mâo hlăm êrah mơ\ng sa ]ô mnuih suaih pral jing hlăm brô 150 êbâo truh 450 êbâo gra\p microlit (Si tôhmô 1 kdrê] êklăk mơ\ng 1 lit). Mnuih rua\ dưi yap jing hro\ arua\t êrah điêt hlăm êrah, tơdah hnơ\ng arua\t êrah điêt ana\n kgu\ h^n 150 êbâo. Hnơ\ng hu^ hyưt h^n hla\m klei hro\ arua\t êrah điêt jing truh 50 êbâo, kha\dah, hla\m yan mâo klei rua\ tưp êngoh bi [le\ êrah thu\n anei [uh leh mơ\ng lu mnuih rua\ mâo klei tru\n hro\ arua\t êrah điêt ti hnơ\ng kjham (kgu\ 10 êbâo truh 20 êbâo arua\t êrah điêt/microlit). Tơdah tru\n hro\ arua\t êrah điêt, tui hluê ho\ng hnơ\ng êdu amâodah ktang, aê mdrao srăng ktrâo ata\t hdră mdrao bi djo\ guôp.

Mâo du\m hdră đru mdrao mgu\n klei hro\ arua\t êrah điêt hla\m êrah drei ]ia\ng kơ jih jang mnuih thâo:

-Mnăm êa kp^ mơ\ng hla boh tei hu\ng: Djăp mta enzyme mâo hlăm hla tei hu\ng lo\ đru mđ^ ênoh arua\t êrah điêt, đru mđ^ hnơ\ng bi [l^t êrah, lehana\n đru mgang kơ tiê kyua kman nga\.

-Mnăm sa k]ok êa boh kroh kp^ grăp hruê ]ia\ng đru mđ^ arua\t êrah điêt, tơdah tuôm ho\ng klei kê] kdrueh ke\. Djăp mta boh kroh mâo mta kdơ\ng ho\ng osi hoá, kyuana\n đru bi kna, lehana\n đru bi ktang ai mjing arua\t êrah điêt kơ êrah.

-{ơ\ng tro\ng msăm amâodah mnăm êa boh tro\ng msăm leh kp^: Mta Lycopene mâo hla\m tro\ng msăm dưi đru kơ asei mlei mđ^ ênoh arua\t êrah điêt. Vitamin A, đru kơ klei đ^ jing arua\t êrah điêt, lehana\n bi hnơ\ng protein mâo mkra mjing mơ\ng du\m tết bào.

-Êa kp^ mơ\ng nha đam ăt đru mđ^ ênoh arua\t êrah điêt hlăm êrah.

-Thiăm mbo\ vitamin C: Vitamin C jing mta kdơ\ng ho\ng osi hoá ktang snăk, lehana\n Vitamin C ho\ng hnơ\ng lu srăng đru mkhư\ klei jhat truh kơ gốc tự do mơ\ng arua\t êrah điêt. Jih jang mnơ\ng [ơ\ng mâo lu Vitamin C dưi dưi mbo\ kơ asei mlei jing boh krue# kam, boh krue# msăm, teinan hrue#, kiwi…

-Thiăm mbo\ vitamin B12 lehana\n acid Folic: Vitamin B12 lehana\n acid folic jing dua mta mnơ\ng tu\ jăk tu\ dưn kơ klei đ^ jing êrah, hlăm ana\n mâo wa\t arua\t êrah điêt. }ia\ng mđ^ hnơ\ng B12 lehana\n acid folic hlăm asei mlei, snăn [ơ\ng djam bina, boh kroh mâo k[luôn, mnăm êa ksâo…

Tơdah hro\ kjham ênoh arua\t êrah điêt, snăn ba mtam mnuih rua\ kơ sang êa drao, ]ia\ng mâo aê mdrao mka\ dlăng mdrao mgu\n:

-Yua êa drao corticosteroids: Jih jang mnuih rua\ hro\ arua\t êrah điêt mâo sơăi ]ih mta êa drao corticosteroids.

-Lo\ mbo\ arua\t êrah điêt: Anei jing sa hdră jăk h^n pioh răng mgang klei suaih pral, mdrao mgu\n amâodah gang mkhư\ klei k[ia\ êrah, kơ mnuih rua\ hro\ arua\t êrah, amâodah mâo klei amâo mâo jăk kơ arua\t êrah. Ho\ng mnuih mâo klei rua\ djo\ kman HIV, mnuih dôk mdrao hoá trị amâodah  mko\ mktuôp hlăm klei blaih mdrao, amâo mâo dưi ba yua ôh hdră mbo\ arua\t êrah điêt.

- Blaih mdrao khăt hro\ng: klei anei kno\ng dưi ngă tơdah mnuih rua\ amâo mâo dưi yua êa drao, amâodah lăm lui du\m mta tế bào arua\t êrah kbia\ mơ\ng asei mlei, ngă kơ asei mlei k[ah arua\t êrah điêt./.