VOV4.Êđê
- Du\m klei rua\ mse\ si: nga\ bi êbhu] [roh atu\t klang ro\ng, atu\t klang
kkuê, klei rua\ nga\ bi kpleh anôk dôk mơ\ng klang dang sun, rua\ arua\t êrah êran
ktuê mơ\ng k’iêng truh kơ pla\ jơ\ng… ara\ anei [rư\ hruê [rư\ mâo lu hla\m
du\m ]ô mnuih hla\k thu\n dôk ma\ brua\
leh ana\n nga\ rua\ sua^ êma\n êdi, hma\i amâo mâo ja\k kơ klei hd^p mda leh
ana\n klei suaih pral mnuih rua\. Du\m klei rua\ anei pia jing du\m klei rua\
djo\ tuôm kơ klang ro\ng leh ana\n klang kkuê. Mơ\ng klei bi blu\ hra\m pô ]ih
klei mrâo ho\ng Tiến sĩ Phạm Tỵ, Khua Anôk mdrao Arua\t ariêng – Klang ro\ng,
Sang êa drao pro\ng ]ar Gia Lai sra\ng kc\e\ ktrâo kơ hdra\ mgang mkhư\ du\m
klei rua\ djo\ tuôm kơ klang ro\ng leh ana\n klang kkuê.
- Ơ Aê mdrao, ya mta klei rua\ djo\ tuôm
ho\ng klang ro\ng, si klei amâo mâo jăk truh ho\ng klei hd^p, lehana\n klei
hmăi amâo mâo jăk ho\ng klei suaih pral mnuih rua\?
. Tiến sĩ Phạm Tỵ:
Du\m mta klei rua\ kơ kkuê, đah da, ro\ng hmăi amâo mâo jăk pro\ng ho\ng klei
hd^p, ho\ng klei suaih pral, tăp năng truh kơ klei djiê mơh. Tơdah mdrao amâo
mâo djo\, amâodah amâo mâo yo\ng [uh lehana\n mdrao pral klei rua\, kjham h^n
truh kơ klei êwiên êwu. Tăp năng êwiên he\ sa [e\ kđiêng sa [e\ kđiêng jơ\ng,
truh kơ êwiên sa nah kngan, sa nah jơ\ng, lehana\n wiên jih dua [e\ jơ\ng. Truh
kjham h^n jing djiê. Tô hmô mâo klei rua\ hla\m klang ro\ng truh kơ gu\ng
ro\ng, kwiâo klang ro\ng, ngă jhat êbhui], srăng hlo\ng truh kơ klei dleh bi
êwa, amâodah klei rua\ mơ\ng klang kkuê ngă dlưh awa\t klei bi êwa, klei rua\
hlăm klang ro\ng ăt hmăi amâo mâo jăk kơ lu anôk mkăn hlăm asei mlei.
- Ya mta klei rua\ djo\ tuôm ho\ng
klei rua\ klang ro\ng, klang kkuê Ơ aê mdrao?
. Tiến
sĩ Phạm Tỵ: Kơ klang ro\ng, lehana\n klang kkuê, mâo
du\m mta klei rua\ mse\ snei: Tal êlâo, kyua klei êka truh, mse\ si mâo klei
truh êjai ma\ brua\, klei bi drăm êdeh êdâo, tuôm ho\ng mnơ\ng ktro\, mâo klei
êka pro\ng ngă. ~u m]ah, `u asa\r `ê], lu] klei tu\ dưn klang ro\ng, ngă êwiên,
hmăi amâo mâo jăk kơ jih klei hd^p mnuih rua\. Tal dua, jing klei rua\ êbhui]
[roh klang ro\ng, tăng năng pê điêt he\ đ^ng dlô, ngă pê lu] klang ê’un do\ đăl
atu\t klang. Ho\ng ro\ng, ara\ng kreh mưng pia rua\ arua\t đue# nao kơ klei
m^n, `u rua\ êgah, truh êwiên…klang ro\ng ăt ba klei rua\ lu] pê klăn sun ê’un
atu\t klang, amâodah lo\ pia jing [roh jhat klang kkuê. Đơ klei êbhui] [roh
klang ana\n ngă hmăi amâo mâo jăk kơ dlô klang, ngă dleh kơ klei bi kpư\ asei mlei.
Êngao ana\n `u lo\ kp^ jih jang arua\t êrah, boh nik ho\ng klang kkuê `u kp^
arua\t êrah đ^ nao kơ dlô, srăng truh kơ klei rua\ hlăm dlô, ngă rua\ ko\, amâo
mâo thâo p^t…Klang ro\ng `u hmăi kơ arua\t klei m^n mơ\ng dlô. Si mse\ mnuih
rua\ awa\t dlô, amâodah wiên pê hlăm kđeh sui hruê hlo\ng hmăi kơ klang ro\ng
lehana\n kwiâo he\, lu] jih klei tu\ mơ\ng klang ro\ng. Mta pa\, jing đơ mta
klei rua\ bi bo\k biăm, lehana\n du\m klei rua\ mkăn kjham kơ êrah ăt bi knăl
kơ klei rua\ klang ro\ng mơh.
- }ia\ng răng mgang djăp mta klei rua\ djo\ tuôm ho\ng klam ro\ng, lehana\n klang kkuê, tui si Aê mdrao, si mnơ\ng [ơ\ng bi hua\ [ơ\ng, si klei bhiăn mdei msăn ma\ brua\?
. Tiến sĩ Phạm Tỵ: Mnuih kreh mâo klei rua\ jing hlăm wưng thu\n ma\ brua\ knua\. Kyuana\n yơh, êngao kơ klei hmăi amâo mâo jăk truh kơ klei duh mkra ala [uôn. Klei ênưih êdi jing kơ klei êđăp ênang êjao ma\ brua\. Răng đăm kơ jhat klang ro\ng snăn brei drei ma\ brua\ bi djo\ hnơ\ng, đăm dôk ôh mklăk ho\ng klei mưng dôk leh hlăm ma\ brua\. Mse\ si dôk dlăng hra\ dôk bi kpa\ asei, klam êniêng mnơ\ng ktro\ bi djo\ hdră, amâo mâo pu\ klam ôh mnơ\ng êgao kơ ai pô amâo mâo dưi yo\ng, lehana\n bi mâo mnơ\ng [ơ\ng hua\ bi djo\ jăk, mâo nanao klei hriăm mjua\t asei mlei jê` jê` ho\ng klei hdjul. S^t yơh jing klei răng amâo mâo ]ia\ng ôh mâo klei truh ho\ng klang ro\ng. {ia\dah tăm mâo he\ leh klei truh ho\ng klang ro\ng, snăn ba nao pral mtam kơ sang êa drao mka\ dlăng mdrao mgu\n bi djo\ mta klei rua\. Bi tơdah hdjul yua êa drao, klei hd^p, klei mjua\t hriăm bi mâo klei mtô djo\ ]ia\ng lo\ đ^ suaih klang ro\ng. Bi tơdah truh kjham h^n ba bliah mdrao mtam. Leh bliah mdrao bi mâo hruê mlan hria\m mjua\t [rư\ [rư\ ]ia\ng lo\ kru\ w^t klei suaih pral.
- Si klei bi knăl ]ia\ng đru mnih rua\
thâo kral klei rua\ bi pral tơdah djo\ tuôm ho\ng klang ro\ng, klang kkuê Ơ aê
mdrao?
. Tiến sĩ Phạm Tỵ:
Klei bi kăl ênưih thâo kral h^n ana\n jing klei đ^ rua\. Yăng đar, mnuih ma\
brua\ amâo mâo klei mđing ôh. Tơdah ho\ng anôk êka jing djăl thâo kral, tơdah
`u rua\, êwiên amâodah amâo mâo lo\ thâo kpư\ ôh, khăng hlăm klia\ng klang,
khăng klang ro\ng… Ho\ng mnuih rua\ mâo klei êbhui] [roh klang, klei rua\ anei
mâo hlăm jih asei mlei, snăn klei bi knăl tal êlâo jing rua\ yơh. Tăng năng
klei rua\ ktuê klang ro\ng, amâodah ti ya mta anôk hlăm klang, amâodah rua\
hlăm phu\n arua\t klei m^n, tơdah arua\t klei m^n `u kp^ leh. Tui hluê ho\ng
hlo\ng jhat êka `u srăng mâo klei bi knăl [uh mdê mdê mơh.
- Aê mdrao mâo mơ\ ya mta klei ]ia\ng
mta\ ho\ng mnuih rua\ mâo klei amâo mâo jăk kơ klang ro\ng, lehana\n klang
kkuê?
. Tiến sĩ Phạm Tỵ:
Kâo mâo klei mta\ kơ jih jang mnuih tơdah [uh klei bi knăl rua\ hlăm klang
ro\ng, rua\ hla\m klang kkuê snăn jăk h^n nao kơ sang êa drao mâo phung aê
mdrao mka\ dlăng, k]e\ đru si hdră dlăng kriê, lehana\n mdrao mgu\n, mnăm êa
drao, mdei msăn. Boh nik đăm g^r ôh, tơdah [uh amâo mâo dưi ma\ brua\ ktro\.
Brua\ tal êlâo brei ngă ana\n jing mdei msăn. Tơdah truh kơ blaih mdrao snăn
brei nao bi bliah mdrao mtam yơh đăm lo\ lui sui ôh.
-
La] jăk kơ Aê mdrao!
H’Nga Êban, Y-Khem Niê pô mblang, răk dlăng.
Viết bình luận