Mâo klei uêñ mĭn mơ̆ng Đảng, knŭk kna mơ̆ng dŭm hdră, ară anei ƀuôn phŭn bruă krŭ kdơ̆ng H’Ngô A, să Hòa Phong, kdriêk Krông Bông, čar Dak Lak bŏ hŏng ai hdĭp mrâo leh anăn êlan klông krưh kơăm, wĭt kmlă wĭt truh grăp sang, sang hră dưi duh bi liê doh siam.

Aduôn H’Ngan Ƀuôn Yă (70 thŭn) ti ƀuôn H’Ngô A brei thâo, ară anei êngao kơ hnư hrui wĭt mơ̆ng bruă pla mjing, rông mnơ̆ng, mnuih ƀuôn sang ti nei lŏ ngă bruă răng mgang dliê mâo knŭk kna tla prăk. Ñu yăl dliê kơ klei mlih mrâo ti ƀuôn phŭn krŭ kdơ̆ng Krông Bông.

“Klei hdĭp ară anei mâo lu klei mlih, mphŭn dô dleh dlan êdi hmei hdĭp hlăm dliê ƀơ̆ng hbei, ƀơ̆ng êbŭng. Dleh dlan êdi. Ară anei mâo djă ênŭm, êsei huă mâo, iêng ao mâo. Knŭk kna mđing kơ mnuih ƀuôn sang mơ̆ng briah huă, djam ƀơ̆ng…mkăp brei hlăm grăp thŭn. Knŭk kna hrăm mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang găn hgao djăp klei dleh dlan.

Nao hlăm êlan betong mrâo mkra tui si hdră êlan ala čar kñăm mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, Hlưk, kkiêng thŭn 1957, ti ƀuôn Dơk Dơng, să Glar, kdriêk Đăk Đoa, čar Gia Lai brei thâo, êlâo kơ thŭn 1975, klei hdĭp mnuih ƀuôn sang să Glar bŏ hŏng klei ƀun ƀin knap mñai, kyua klei kpĭ, klei ksiêm ktang phĭt mơ̆ng dŭm ala čar prŏng. Leh hrue lăn čar mâo klei êngiê, jih jang mnuih ƀuôn sang djuê ana Bahnar hnŭk ênang, čŏng pô jing khua kơ klei hdĭp. Mbĭt hŏng klei đru, klei mtô mblang lehanăn klei knŭk kna ktrâo atăt, mnuih ƀuôn sang thâo pla kphê, thâo ngă lŏ. Mơ̆ng klei ƀun ƀin knap mñai amâo mâo djăp êsei huă, amâo mâo djăp mnơ̆ng čŭt hơô, ƀiădah ară anei lu gŏ sang mâo leh sang prŏng siam. Hlưk lač:

“Ênuh bi blah klei hdĭp bŏ hŏng klei dleh dlan. Wăt hlăm bruă nao kơ pưk hma, čiăng nao kơ hma mơ̆ng ưm amâodah wĭt êla hĭn ăt kăn dưi, kyua tuôm hŏng klei gang mkhư̆, mă kơ̆ng. Bi ară anei lăn čar leh mâo klei êngiê, snăn êđăp ênang êdi hlăm klei duh ƀơ̆ngjing tui si asei mlei pô čiăng êla čiăng nao mă bruă tui si pô. Klei kơ êlan klông êlâo dih knŏng êlan lăn, amâo mâo êlan gu drŏng doh siam ôh, êlan hlăm ƀuôn mâo mkra leh hŏng betong găn êrô jăk snăk. Lač jăk kơ knŭk kna mâo duh bi liê leh”

          Êbeh 35 thhŭn rŭ mdơ̆ng lehanăn mđĭ kyar, 10 thŭn hlue ngă hdră êlan ala čar kñăm mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, kdriêk Lâm Hà – krĭng duh mkra mrâo mơ̆ng mnuih Hà Nội ti lăn Lâm Đồng ară anei mâo leh klei đĭ kyar kjăp. Jing leh kdriêk tal 5 hlăm čar Lâm Đồng mâo khua knŭk kna tŭ yap jing kdriêk djăp ênoh čuăn mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo wưng thŭn 2016 – 2020; lehanăn mâo kle imyun dưi mâo khua lăn čar mđup brei mêđai mă bruă mrô 3.

Ti anăp klei bi mlih prŏng ti alŭ wăl, khua mduôn Krăjan K’ Nhang, ti buôn Đam Pao, să Đạ Đờn, kdriêk Lâm Hà lač:

“ Kyua mâo klei mđĭ ai, klei mtă mtăn mơ̆ng khua mduôn, khua ƀuôn, lehanăn phung knuă druh mơ̆ng knŭk kna, mnuih ƀuôn sang thâo kriê pioh lehanăn mđĭ kyar hĭn knhuah gru dhar kreh djuê ana, hrăm mbĭt bi ktưn mđĭ kyar bruă duh mkra, mâo êsei huă djăm ƀơ̆ng. Kơ anăp anei mnuih ƀuôn sang ktưn thâo bi mguôp djuê ana, bi đru hdơ̆ưng găp duh ƀơ̆ng rông ba anak aneh hriăm hră mơar, lehanăn rŭ mdơ̆ng ƀuôn sang mdrŏng sah jăk yâo hĭn, knư̆ hrue knư̆ mâo klei đĭ kyar”.

Bi ti buôn Ea Mdroh, să Ea Mdroh, kdriêk Čư̆ Mgar, čar Daklak, ară anei mâo leh truh 265 gŏ êsei, 1.200 čô mnuih, lu jing anak Ê Đê. Mơ̆ng leh mâo hdră êlan mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, êlan klông hlăm ƀuôn mâo lŏ mkra mđĭ, êlan betong, gu drŏng kjăp đru leh kơ mnuih ƀuôn sang găn êrô dŭ mdiăng mnơ̆ng dhơ̆ng hŏng klei hơĭt. Mbĭt hŏng anăn mâo pui kmlă knŭk kna mkŏ mdhiăng leh truh hŏng grăp boh sang mnuih ƀuôn sang, găl ênưih hlăm klei duh ƀơ̆ng, lehanăn hdĭp mda. Snăn mâo leh lu klei obi mlih êdi, lu gŏ êsei tloh blei leh lu mta mnơ̆ng yuôm bhăn mâo ênoh pioh kơ bruă duah ƀơ̆ng lehanăn hdĭp mda.   Y - Kang Niê Kđăm - khua ƀuôn, ƀuôn Ea Mdroh brei thâo:

“Đảng lehanăn knŭkkna mâo kle imđing uêñ rŭ mdơưng leh sang hră mơar, sang êa drao gŭn, lehanăn ară anei lŏ dơ̆ng pŏk phai êlan klông truh hlăm ƀuôn, pui kmlă ba truh kơ sang. Grăp boh sang mâo leh sơăi pui kmlă, phung hđeh mâo nao sang hră mơarmơ̆ng 5 thŭn phung hđeh mâo nao mŭt adŭ hđeh điêt, klei hdĭp mdê leh êdi hŏng mphŭn dô”.

Čiăng kriê pioh lehanăn mđĭ bi lar knhuah gru dhar kreh djuê ana, dŭm pluh thhŭn êgao, pô mbruă Puih Đup, ti ƀuôn Blang 3, să Ia Đêr, kdriêk Ia Grai nao đru mtô tông čing čhar kơ phung hđeh hŏng klei čang hmăng dưi kriê pioh dhar kreh djuê ana pô amâo mâo klei luič ram ôh. Pô mbruă Puih Đup thâo êdi kơ klei tông čing, lehanăn thâo mgăl čing mơh. Čiăng đăm luič ôh ngăn yuôm dhar kreh djuê ana pô, dŭm pluh thŭn êgao, ñu mtô tông čiăng kơ giăm 50 čô hlăk ai hđeh êlăk hlăm ƀuôn tông čing:

            “Klei jăk hĭn êdi hlăm klei tông čing anăn jing klei mdêč čing, lehanăn klei thâo mgăl čing, si srăng răng kriê, klei anei hriăm mjuăt nanao amâo mâo mdei ôh lŏ tui hriăm mơ̆ng mnuih nao êlâo. Tơdah ka ênŭm lŏ tui nao hriăm truh hlăm kdriêk Ia Grai anei. Hmei lŏ hriăm klei mgăl čing, mgăl hgơr, hriăm krah rup, nga sang msat, lehanăn ba wĭt klei thâo săng anăn hŏng ƀuôn sang, wĭt kơ kdriêk, lehanăn lŏ mtô bi hriăm kơ jih jang mnuih mâo keli čiăng tui hriăm, kñăm bi kriê pioh, kơrŭ wĭt knuah gru dhar kreh djuê ana pô amâo mâo klei luič ram ôh. Kâo čang hmăng srăng dưi kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana pô amâo mâo klei luič ram ôh”.