Mrâo anei, Êpul gơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma čar Dak Lak mkŏ mjing klei kƀĭn trông bi klă hdră “Lông pla mjing durian dưn yua drăp thâo mĭn leh anăn bi mguôp mkŏ mjing đang durian nao mbĭt hŏng bruă hiu čhưn ênguê lŏ hma”. Hdră anei mâo Êpul hgŭm ƀĭng ngă lŏ hma čar Dak Lak bi mguôp hŏng dŭm anôk bruă djŏ tuôm hluê ngă ti êpul hgŭm bruă durian Thông Phong, să Knông Knô, kdriêk Lak, čar Dak Lak. Anei jing êpul hgŭm bruă durian tal êlâo dưi mkŏ mjing ti alŭ wăl mơ̆ng thŭn 2022 hŏng 10 gŏ sang nao hgŭm, lu jing gŏ sang mnuih djuê ƀiă, ênhă pla mjing 15 ha durian mơ̆ng 1 – 8 thŭn.

            Hlăm klei kƀĭn trông, phung bi ala bi trong kơ dŭm mta kñăm hlăm hdră mkăp, bruă mkŏ mjing, ai dưi bi mguôp dŭm mta phŭn, klei ngă bruă mơ̆ng hdră mkăp hŏng dŭm hdră leh anăn alŭ wăl. Chu Văn Thông, khua kiă kriê êpul hgŭm bruă durian Thông Phong lač:

        Tơdah hdră anei tŭ jing, Êpul hgŭm bruă leh anăn phung hgŭm srăng mâo klei hdĭp mda đĭ kyar. Knang kơ gưl dlông, bruă sang čư êa, Êpul hgŭm ƀĭng ngă lŏ hma ăt sĕ hŏng dŭm gưl đru bi klă mrô krĭng pla mjing čiăng kơ ƀĭng ngă lo hma mkra mjing hơĭt, bi klă mnơ̆ng dhơ̆ng pô jih doh.

            Phung bi ala ăt bi mguôp klei blŭ kơ klei năng mjêč mkŏ mjing mđĭ kyar dŭm hgŭm bruă dưn yua kdrăp thâo mĭn, bi mguôp hŏng ngă bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê, klei nao hgŭm mơ̆ng dŭm gŏ sang pla mjing jing mnuih djuê ƀiă, boh klei bi mlih hdră ngă bruă mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma mơ̆ng mnuih djuê ƀiă ti alŭ wăl. Aduôn Lại Thị Loan, Kiă kriê Êpul gơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma čar Dak Lak brei thâo, klei kƀĭn anei jing knhuah knhal tuč čiăng bi klă klei hưn mdah, bi leh hdră mkăp elâo kơ hluê ngă hlăm wưng kơ anăp.

Jih jang dŭm klei blŭ yuôm bhăn sơnăk, čiăng mơ̆ng anăn kâo bi mklin čiăng kơ hdră dưi hluê ngă djŏ guôp hŏng boh sĭt hĭn. Mbĭt hŏng dŭm tur knơ̆ng klei kreh knhâo čiăng hmei bi leh, bi klă, êdei anăp dih mâo boh tŭ dưn leh anăn djăp ênŭm hnơ̆ng čuăn.

            Hlăm 2 thŭn, hdră srăng hluê ngă dŭm hdră mtô bi hriăm, ktrâo lač êlam, đru leh anăn hluê hriăm boh sĭt čiăng mkŏ ƀĭng ngă lŏ hma pla mjing durian, dưn yua kdrăp thâo mĭn hlăm bruă pla mjing, mkŏ mjing đang pla mjing bi hmô nao mbĭt hŏng bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma. Mta kñăm mơ̆ng hdră jing mđĭ klei thâo săng mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma mnuih djuê ƀiă leh anăn mkŏ klei mđĭ kyar bruă duh mkra êpul dưn yua klei mlih mrô, lông dưn yua kdrăp thâo mĭn (app Nextfarm) čiăng ktuê dlăng hdră kriê dlăng leh anăn čhĭ mnia hlăm mbah điện tử ti Dak Lak. Mkŏ mjing klei bi hmô đang pla mjing durian bi mguôp hŏng bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma ti să Krông Knô, kdriêk Lak, mơ̆ng anăn pŏk mlar truh kơ dŭm alŭ wăl mkăn hlăm čar.

Ti Lăn Dap Kngư, Lâm Đồng jing alŭ wăl ba anăp tal êlâo hlăm kluôm ala lông ngă klei bi hmô bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma, bi mguôp bruă hiu čhưn ênguê leh anăn mkra mjing bruă lŏ hma. Truh kơ wưng anei, kluôm ênoh prăk duh bi liê kơ klei bi hmô anei hlăm brô 377 êklai prăk, ti ênhă êbeh 300ha. Hlăm anăn, mâo 212 ha lăn lŏ hma, 9ha lăn rŭ mjing, bi adôk jing ênhă lăn mkăn. Hluê si aduôn Đoàn Ngọc Bích, khua kiă kriê knơ̆ng bruă mnia mblei Tám Trình, ti kdriêk Lâm Hà, čar Lâm Đồng lač:

“Anôk hiu chưn ênguê mơ̆ng knơ̆ng bruă djŏ tuôm hŏng kphê. Mta kñăm čiăng kơ phung tuê hiu čhưn ênguê čuă dlăng bruă pla mjing, mkra mjing, đeh kwă kphê si ngă. Ƀiădah ăt dôk kpăk kơ đa đa boh klei hlăm hdră mơar. Mbĭt anăn, bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma amâo mâo ôh anôk mdei msăn, phung tuê mơ̆ng ala tač êngao čiăng jưh mdei pioh ksiêm hriăm. Anăn ăt jing sa hlăm dŭm klei êmuh mơ̆ng bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma.

          Phạm S, k’iăng khua bruă sang čư êa čar Lâm Đồng bi klă, hdră anei dưi bi lar leh klei găl leh anăn ai ktang, ba yua tŭ dưn dŭm ai dưi mkŏ mjing dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng bruă lŏ hma đru kơ bruă hiu čhưn ênguê, mgiah msir bruă mă, mđĭ hnư hrui wĭt leh anăn hưn mdah mnơ̆ng dhơ̆ng hlăm alŭ wăl. Kyuanăn, mbĭt hŏng bruă mjêč tui dauh dŭm hdră êlan ruh mgaih klei dleh dlan, kpăk gun, Lâm Đồng ăt čiăng mđing kơ bruă mkŏ mjing dŭm klei čuăn klă klơ̆ng čiăng mtrŭt mđĭ bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma. Phạm S lač:

“Hlăm wưng êgao, čar mâo 33 anôk bruă hiu čhưn ênguê bruă lŏ hma mâo klei duh bi liê, hnơ̆ng dôk điêt leh anăn mnơ̆ng dhơ̆ng msĕ plah wah dŭm klei bi hmô. Hlăm wưng kơ anăp, čar mâo hdră mđing tal êlâo, mtrŭt mjhar dŭm klei bi hmô mâo hnơ̆ng prŏng hĭn, rơ̆ng kơ ênhă duh bi liê dŭm bruă mkŏ mkra, mnơ̆ng dhơ̆ng amâo mâo msĕ, mâo klei mbruă, djŏ guôp hŏng anôk mnia mblei, klei mlih yan adiê. Dŭm anôk mkăn amâo mâo klei găl dưi ngă, Lâm Đồng mâo klei găl srăng bi lar čiăng mâo dŭm mnơ̆ng dhơ̆ng hiu čhưn ênguê phŭn leh anăn đĭ kyar kjăp hlăm êdei anăp.