VOV4.Êđê- Eirei lehanăn Kưt jing 2 ênhiang mmuñ phŭn hlăm ênhiang mmuñ mnuih djuê ana Êđê. Boh phŭn dŭm klei mmuñ Eirei bi mni kơ klei jăk siam mơ̆ng ƀuôn sang, asăp mtă mtăn kơ anak čô, yăl dliê kơ klei bi khăp êkei mniê. Tơdah ênhiang kưt knŏng phung êkei mmuñ snăn Eirei wăt êkei wăt mniê dưi mmuñ s’aĭ. Eirei dưi mmuñ hjăn amâo dah mmuñ dua čô. Klei mdê êdi hlăm ênhiang mmuñ anei anăn jing mmuñ bi kmlah plah wah êkei lehanăn mniê hŏng dŭm klei duê jăk jĭn êdi hmư̆.

Dôk hlăm hjiê dhar kreh anak Êđê, klei mmuiñ bi kmlah mâo lu snăk klei bi mđĭ ai hlăm dhar kreh jăk siam anei. Mñê ei rei bi kmhal kreh jêñ jing êkei lehanăn mniê mmuiñ bi kmlah mbĭt hŏng dŭm pruĕ duê, mâo sa čô kăp ayŭ đĭng năm êjai mmuiñ ei rei. Klei mmuiñ bi klah kreh mkŏ mjing hlăm adiê mlam mmăt hlăm mlan čang ênuh klei djiê brŭ. Mmuiñ ei rei ba klei mmuiñ êjai, mâo asăp bi juh kơ gŏ sang dôk găn klei luh hla kyâo mtao, lehanăn ti mmông anei mơh phung êkei êdam mniê êra ai tiê klei mĭn pô mơ̆ng klei mmuiñ. Êngao anăn, klei mmuiñ ei rei kreh lŏ mkŏ mjing hlăm dŭm klei mơak mñai, klei mnăm huă ƀuôn sang, ti anôk bi kuôl ung mô̆, klei bi êmuh ung mô̆… amâodah hlăm mmông ênang, mdei msăn leh mmông mă bruă hlăm pưk hma. Pô thâo mnê ei rei Amĭ H’Rơ̆i (H’Bliư̆ Kwing), dôk ti ƀuôn Tu, să Êa Tul, kdriêk Čư̆ Mgar, čar Daklak brei thâo, knư̆ hmư̆, knư̆ lŏ ksiêm hriăm êlam hĭn kơ ênhiangg ei rei knư̆ jăk, hŏng dŭm klei duê êdu êun hŏng klei bi hriêng:

“Hlăm klei mmuiñ bi kmlah, tơdah sa čô djĕ mâo ai tiê thâo čiăng kơ pô mkăn, srăng mâo klei blŭ duê, mmuiñ msĕ snei” ‘Mơ̆ng leh angĭn ba hrie hông truh kơ kpur pui, kăn luê giăm gŏ, ayŏng hriê hĕ kơ sang adei ya klei čiăng? Kmeh sang kâo wê, hlăm sang kâo amâo mâo mnơ̆ng, tơdah drei mâo ai tiê thâo bi khăp, sang kâo nao blah djuh krô, huĭdah amĭ ama ih amâo mâo brei sang kâo ƀun, dah amĭ ama ih brei jing mơak êdi, kngan djă kngan drei nao hma mbĭt”.

Klei mñê ei rei amâo mâo djŏ knŏng pioh bi êdah ai tiê klei khăp êkei mniê đuič ôh, ƀiădah lŏ jing sa klei bhiăn mâo leh mơ̆ng đưm anak Êđê. Phung bi mmuiñ jing phung thâo mĭn pral êmăt klei mĭn, thâo lŏ mghă čiăng wĭt lač jih klei bi mmuiñ anăn hŏng klei djŏ lehanăn hmư̆ jăk snăk mă ai tiê lu mnuih. Mơ̆ng klei mmuin bi kmlah, êkei êdam mniê êra bi ksiêm êmuh kơ klei hdĭp găp djuê hdơ̆ng găp, kơ knhuah dôk dơ̆ng ƀơ̆ng huă hdơ̆ng găp, amâodah jing klei bi yăl dliê hơăi mang bi êmuh kñă hdơ̆ng găp. Hlăm dŭm pruĕ mmuiñ mâo dŭm ênhiang bi êdah ai tiê mơ̆ng klei khăp, hlak mblang kơ klei hdĭp, kơ klei ŏ guam, klei kƀăt siam lehanăn klei bi tlao mơak, mơ̆ng êkei êdam mniê êra. Aduôn Ñuăn (H’Iêr Ktla, ti să Êa Tul, kdriêkČư̆ Mgar, čar Daklak brei thâo:

“Hlăm klei mmuiñ ei rei bi kmlah, tơdah phung mniê tuôm hŏng sa čô êkei êdam djŏ hŏng ai tiê pô čiăng snăn kreh mmuiñ snei ‘myun êdi mơh mâo bi tuôm hŏng ayŏng ti anei. Msĕ si čĭm ktiă tuôm hŏng đang ktơr, msĕ hŏng hlô rang dôk hlăm war hbei, msĕ si hrue anei adei mâo tuôm hŏng ayŏng krah lăn mnga êa mơak. Ơ ayŏng hdơr klei adei mtă, khă ti anôk ayŏng nao kbưi ăt hdơr kơ adei, phă dliê ayŏng nao hdơr kơ klei adei mtă, êjai dôk ƀơ̆ng sa boh kmŭnăt adei hdơr kơ ayŏng, ăm sa klŏ hbei adei ăt hdơê kơ ayŏng… mơ̆ng anei kơ anăp, adei čang hmăng kơ êbŭng đĭ jing alê, rơ̆k ktơ̆k srăng bi mnga, kyâo mtâo srăng mboh”.

Aduôn Ƀăt (H’Lan Niê) ti ƀuôn Kla, să Drai Săp, kdriêk Krông Ana, čar Daklak brei thâo: Leh truh kơ klei bi khăp, dua čô êkei mniê srăng mâo klei bi ƀuăn srăng jing ung jing mô̆ ƀuăn srăng mâo sa klei hdĭp jăk yâo mơak mñai:

“Leh mâo klei bi tŭ ư bi khăp bi čiăng mbĭt. Khădah mniê ƀun, amâodah êkei jhat rup ƀiădah ăt bi khăp. Bi tơdah êkei amâo lŏ mâo klei khăp hŏng mniê anăn srăng ba kđi hŏng sa drei ŭn, sa drei kbao. Leh mâo klei bi ƀuăn srăng mmuiñ snei ‘Tơdah jih čiăng mdơ̆ng kmeh čiăng ngă sang, ih nao wiă hlang čiăng tăm čuôr, tơdah ih bi mmuiñ hŏng adei čiăng jing ung, jing mô̆…”

Ară anei, lu phung êkei êdam mniê êra amâo lŏ thâo ôh hŏng ênhiang klei mmuiñ anei. Kâo bi mĭn tơdah jih jang phung knar thŭn hŏng hmei leh wĭt hŏng aê aduôn atâo atiêt, ăt kăn srăng lŏ mâo rei mnuih thâo lŏ dăp pruĕ mmuiñ ei rei”.

            Hŏng ênhiang mmuiñ đĭ trŭn êdu êun, kma hlăm ai tiê klei jăk siam ênhiang mmuiñ ei rei bi kmlah anak Êđê mâo bi mguôp leh lu kruôp êkei mniê jing ung jing mô̆. Hŏng dŭm pruĕ duê, ênhiang mmuiñ ñu kma leh hlăm ai tiê klei mĭn grăp čô mnuih, jing leh knhuah dhar kreh mơ̆ng đưm anak Êđê. Ƀiădah ară anei, ƀiă snăk mnuih adôk lŏ thâo bi mgăl hŏng klei duê thâo mplĕ pruĕ mmuin siam dưi kma djŏ hlăm ai tiê mnuih hmư̆ klei ei rei. Phung thâo mmuin ei rei bi lač hđeh ară anei amâo lŏ thâo duê ôh, amâo mâo thâo ôh mgi dih adôk dưi djaŏ pioh mơ̆ ênhiang klei muiñ jăk siam anei amâodah hơăi? Ênhiang ei rei mmuin bi kmlah lŏ thâo bi mguôp êkei êdam mniê êra amâodah hơăi? Amâodah ênhiang klei muiñ yuôm bhăn anei hlŏng đuĕ nao hlam klei êpei amâodah klei yăl dliê đưm hŏng hđeh gưl êdei./.

Pô mblang: Y-Khem Niê