VOV4.Êđê - Ho\ng mnuih M’Nâm, sa êpul mơ\ng mnuih djuê ana Sêdang ti kdriêk Kon Plo\ng, ]ar Kontum, kbao mâo klei tu\ yuôm bha\n êdi hla\m klei hd^p mda brua\ duh mkra leh ana\n dhar kreh mơ\ng gra\p go\ sang. Kyua ana\n, gra\p thu\n mnuih M’Nâm mko\ mjing s’a^ Kna\m m’ak nga\ yang mkra war kbao ]ia\ng bi êdah klei kha\p ho\ng mnơ\ng rông anei, mb^t ana\n anei a\t jing wưng mni la] ja\k kơ Yang kia\ kriê leh Êpul kbao suaih pral, mđai lu ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang mâo klei hd^p trei mđao.    

Kbao jing kdra\p mnơ\ng yua pioh duh [ơ\ng.

Mnuih [uôn sang M’Nâm dôk hd^p ti kr^ng dhul k’ua\ Kon Plo\ng jih thu\n adiê ê’a\t. Digơ\ kha\ng rông kbao kyua mta mnơ\ng anei dưi dôk hd^p djo\ guôp êdi ho\ng yan adiê ti anei.

Mơ\ng đưm đa\ la\ êlâo adih truh kơ ara\ anei hin, mse\ si dja\p sang bi rông s’a\i kbao. Tui hluê ho\ng klei hd^p mơ\ng gra\p boh sang digơ\ rông lu he\ amâo dah [ia\. Du\m go\ êsei [un êdi a\t rông mâo dua drei mơh, bi du\m go\ êsei đ^ kyar [ia\ bi rông truh du\m êtuh drei.

Đưm adih êngao kơ c\ing c\har, c\eh yăng sna\n kbao a\t jing sa hla\m du\m hnơ\ng  c\ua\n bi mka\ klei mdro\ng sah mơ\ng gra\p boh sang. Brua\ rông kbao `u mâo klei tu\ yuôm êdi hla\m klei hd^p mda brua\ duh mkra mơ\ng mnuih [uôn sang.

Êlâo adih, kbao kha\ng mâo mnuih [uôn sag M’Nâm dla\ng jing mnơ\ng pioh bi mlih ho\ng du\m mta mnơ\ng yua mâo ênoh yuôm mka\n mse\ si c\ing c\har, c\eh yăng leh ana\ng nga\n dra\p mse\ si la\n ala. Kbao jing mnơ\ng pioh yua nga\ yang, pu\ mnu\ s^t mnuih [uôn sang bi kuôl ung mo# kơ anak aneh, mnơ\ng pioh ba kđi, tla nư……

Bohnik, kbao lo\ jing mnơ\ng pioh nga\ yang hla\m du\m kna\m m’ak pro\ng yuôm mơ\ng mnuih [uôn sang, mơ\ng gra\p go\ sang. Kyua na\n `u mâo klei tu\ yuôm mse\ si bi ala kơ anak mnuih. S^t mnuih [uôn sang nga\ ya mta klei nga\ kơ yang a\l sna\n kbao yơh srang jing mnơ\ng ba nga\ yang myơr kơ yang, djiê bi mhrô kơ anak mnuih c\ia\ng akâo klei pap ho\ng yang adiê.

Hla\m klei nga\ lo\ hma, mnuih M’Nâm ti Kon Plo\ng nga\ lo\ pla mdiê. Di`u rông kbao pioh jua\ lo\ amâo djo\ kai k[uơư mse\ ho\ng mnuih [uôn sang kr^ng dap mnai ôh. Hluê si klei lac\ mblang mơ\ng digơ\ jing kyua lo\ ti kr^ng c\ư\ c\hia\ng kha\ng điêt, dôk rah rưng tuê hnoh êa, ana\n dleh dưi thâo kai k[uơư, brua\ yua kbao jua\ jing `u djo\ êlưih h^n.

Ara\ anei hdra\ nga\ anei kno\ng djo\ guôp ho\ng du\m [lu\ng lo\ điêt kdlu\t kdla\t đuic\. Bi du\m lo\ pro\ng h^n sna\n mnuih [uôn sang lu a\t yua êdeh kai pioh kai  k[uơư mơh ana\n kbao gơ\ dul [ia\ klei sua\i êma\n.

Đưm adih ênoh yuôm mơ\ng sa drei kbao dưi yap jing dôk ti tluôn c\ing c\har, c\eh yăng bi ara\ anei kbao yơh jing kdra\p mnơ\ng pioh yua phu\n kơ brua\ duh [ơ\ng mơ\ng mnuih [uôn sang. Mb^t ho\ng brua\ nga\ lo\ , hma , rông kbao jing phu\n pra\k mâo hrui w^t mơ\ng du\m go\ êsei. Kyua ana\n, mnuih [uôn sang [rư\ hruê [rư\ bi mđing kơ brua\ rông mđ^ kyar êpul kbao pô. Ara\ anei, du\m go\ êsei mnuih [uôn sang M’Nâm kha\ng rông kbao hluê êpul go\ êsei, [ia\ sna\k mâo sang rông mdê hja\n. Gra\p êpul mâo mơ\ng 3 – 5 go\ êsei c\ia\ng kơ ga\l êlưih hla\m brua\ ba phưi kia\ kriê êpul kbao./.

Knhuah mdê hjăn klei ngă yang mkra war kbao.

Hlăm 1 thu\n, klei ngă yang mkra war kbao jing klei ngă yang pro\ng leh ana\n mâo klei tu\ yuôm h^n hlăm klei hd^p mda, bruă duh mkra mơ\ng mnuih M’Nâm.

Mnuih [uôn sang khăng mko\ mjing klei ngă yang mkra war kbao hlăm brô mlan 2 grăp thu\n. Knăm m’ak anei c\ia\ng kwưh akâo kơ kbao suaih pral, mđai lu, đru mnuih [uôn sang kai lo\, leh ana\n hdơr knga kơ yang ]ư\, yang êa, yang dliê đru mnuih [uôn sang mâo klei hd^p mda trei mđao, yâo m’ak.

Mduôn [uôn A Đúp, [uôn Kon Leng II, să Đak Long, kdriêk Kon Plo\ng, yăl dliê: Êlâo dih, klei ngă yang ngă mkra war kbao mko\ mjing hlăm 5 hruê, [ia\dah ara\ anei mnuih [uôn sang hrut [ia\ leh adôk ma\ 3 hruê. Tui hluê si ênoh kbao mơ\ng mdê êpul go\ êsei bi mkra war kbao điêt, pro\ng mdê mdê. Grăp êpul srăng ruah mă  sa anôk lăn siam kbưi ho\ng sang hlăm brô du\m êtuh met ]ia\ng mkra war mrâo kơ kbao.

Êlâo dih, mnuih [uôn sang iêu pô riu yang hriê kơ sang ]ia\ng ngă yang ruah anôk lăn mkra war kbao. Ara\ anei tơdah du\m go\ êsei bi tu\ ư anôk lăn ]ia\ng mkra war kbao, pô khua êpul srăng bi ala nga yang suôt mđue# ksơ\k mtâo leh kơnăn kơh mkă anôk lăn pioh pơ\ng gơ\ng ngă war kbao.

Hlăm hruê tal êlâo, phung mniê dưi jao bruă kih wa] wa\l anôk lăn mrâo leh ruah mă ]ia\ng mkra war. Đađa nao hlăm dliê pe\ djam, nao hlăm êa yao mă kan hdang… prăp êmiêt mnơ\ng [ơ\ng kơ klei ngă yang. Phung êkei nao hlăm dliê duah klei, krah mkra gơ\ng. Digơ\ ruah kyâo rơ\ng, kha\ng kja\p dleh bru\  … ba w^t mkra war.

Hruê tal 2, jih jang bi k[^n ti anôk lăn leh ruah, mphu\n k]ưm kơ bruă ngă mkra war leh ana\n ngă yang kơ yang adiê. War kbao dưi ngă mkra snăn yơh, [ia\dah klei ngă yang mkra war kbao jing yuôm bhăn êdi, dưi hluê ngă ksă êmă leh ana\n tliêr kjăp.

Phung mniê du\ ba du\m mta kyâo nao kơ anôk lăn leh ruah, bi phung êkei pla gơ\ng leh ana\n bư\ war. Du\m [e\ gơ\ng pla kpă leh ana\n kă kjăp ho\ng du\m [e\ kyâo bi knar ho\ng klei dliê mse\ si klei hwiê… Plah wah du\m prue# gơ\ng, boh kbưi hlăm brô 1 met dưi pla 1 [e\ gơ\ng ]ia\ng kơ war kbao kja\p.

Leh kơnăn, du\m ]ô mnuih hlăm go\ sang nao ti 4 k’kiêng war, [ê] du\m [e\ hna điêt mâo [ra\m [êc\ mnah pha\ ta] ho\ng klei m^n c\ia\ng dê] đue# kơ klei ju\ jhat truh kơ kbao.

Leh ngă mkra war, du\m mnuih hlam sang srăng wiêng kbao mu\t hlăm war. Digơ\ bi mđing ruah mă du\m drei kbao pro\ng h^n, siam h^n hlăm êpul wiêng mu\t êlâo ho\ng du\m klei ]ang hmang jăk siam.

Leh kbao mu\t hlăm war, mnuih hlăm du\m go\ êsei mb^t ho\ng khua êpul srăng hrăm mb^t ngă yang. Mnơ\ng ngă yang kơ war kbao jing mnu\, u\n, kpiê. Hlei sang thâo mâo, snăn mâo du\m drei kbao srăng ]uh du\m drei ana\n mơh mnu\, tơdah amâo mâo kno\ng ngă yang 1 drei mnu\ ăt dưi mơh.

Hruê tal 3, jing hruê mnuih [uôn sang ngă gơ\ng nga\ yang. Gơ\ng nga\ yang dưi pla krah war kbao ]ia\ng m`ă klă anôk lăn mkra war kbao anei jing klei dưi kiă kriê mơ\ng mdê êpul, leh ana\n ara\ anei jing anôk kơ kbao, ksơ\k mtâo amâo dưi plah mhiă amâo dah ngă klei ju\ jhat kơ kbao ôh.           

Leh hluê nga\  klei bhian nga\ brua\ leh ana\n klei bhia\n ngă yang mkra war mrâo kơ kbao, mnuih [uôn sang srăng bi hriê kuh ku\m ênu\m ênap ]ia\\ng huă [ơ\ng, kdo\ mui`. Mơ\ng anei, klei bi mje\ hlăm êpul êya mnuih [uôn sang dưi hyuă kjăp h^n. Knăm m’ak anei jing wưng ]ia\ng aduôn aê, am^ ama bi kah mbha kbao, mbha ngăn do\ kơ anak aneh hlăm go\ êsei.

Klei ngă yang mkra war kbao jing knhuah dhar kreh mâo mă hjăn păn mơ\ng mnuih M’Nâm ti Kon Plo\ng, ]ar Kontum, amâo djo\ kno\ng bi êdah knhuah mâo mă hjăn păn hla\m klei hd^p mda, nga\ lo\ hma đui] ôh, [ia\dah lo\ mâo klei tu\ yuôm hlăm bruă bi h’^t kjăp klei hgu\m mguôp êpul êya [uôn sang.

Ara\ anei, knăm m’ak anei ăt mâo mnuih [uôn sang dôk kriê pioh yua. Snăn [ia\dah, klei ngă yang gơ\ amao mao đei lo\ sui suai mse\ si elâo adih ôh: mâo êpul ruah anôk ngă war mrâo, [ia\dah mâo mơh êpul ruah hdră lo\ w^t mkra, huai bi mdoh war hđăp.

Nga\ êlưih h^n kơ klei bhia\n ngă yang, [ia\dah war kbao ara\ anei mâo mnuih [uôn sang ngă mkra h’^t kjăp, rơ\ng h^n ]ia\ng đru kbao đa\m ê’a\t ôh hla\m adiê ê’ăt.

                                                       H’Nga – H’Nê] pô ]ih mkra.