VOV4.Êđê - Hla\m 6 mlan ako\ thu\n, kluôm kdriêk Êa H’Leo [uh mâo leh êbeh 400 c\ô mnuih djo\ klei rua\ êngoh bi [le\ êrah, truh 1/3 ênoh mnuih rua\ êngoh bi [le\ êrah hla\m kluôm c\ar Daklak. A|t jing thu\n klei rua\ êngoh bi [le\ êrah bluh đ^ ktang êdi ti alu\ wa\l anei hla\m 5 thu\n êgao.

      Mnuih mâo klei ruă êngoh bi m[le\ êrah tal êlâo dưi [uh ti kdriêk Êa H’Leo hlăm knhal jih mlan 1 thu\n 2016, leh ana\n kơnăn đ^ tưp lar pral êdi. Truh kơ ara\ anei, 12 hlăm ênoh 12 să, wa\l krah mơ\ng kdriêk mâo mnuih êngoh bi m[le\ êrah, lu êdi ti wa\l krah Êa Drăng leh ana\n să Dliê Yang. Phu\n agha ba klei ruă êngoh bi m[le\ êrah đ^ tưp lar ktang, Aê mdrao Phạm Thanh Vân, Khua Sang êa drao kdriêk Êa H’Leo brei thâo: “ Tal 1 jing hnơ\ng bi mje\ êrô bruă dhar kreh, yang [uôn [rư\ hruê [rư\ đ^. Tal 2 ana\n jing klei thâo săng bi mdoh wa\l hd^p mda mơ\ng mnuih [uôn sang adôk êdu awa\t. Du\m [lu\ng êa khăt, mnơ\ng mgơ\ng êa djah djâo hlăm wa\l hd^p mda adôk lu. Mb^t ana\n, mnuih [uôn sang ka mđing ôh klei yuôm bhăn hlăm bruă răng mgang klei ruă êngoh bi m[le\ êrah”.

        Ho\ng klei snei, bruă mdrao mgu\n kdriêk Êa H’Leo po\k ngă leh lu hdră răng mgang klei ruă, hlăm ana\n jak iêu klei đru hgu\m mơ\ng êpul êya leh ana\n hâo hưn mtô mblang kơ klei suaih pral. Mơ\ng krah mlan 4, Anôk bruă răng mgang klei ruă tưp ktrâo k]e\ leh kơ Knơ\ng bruă sang ]ư\ êa kdriêk mko\ mjing klei bi k[^n po\k ngă hdră bruă răng mgang klei ruă leh ana\n si`ê klei kuôl kă ho\ng Knơ\ng bruă sang ]ư\ êa du\m să, wa\l krah po\k ngă du\m hdră răng mgang klei ruă êngoh bi m[le\ êrah leh ana\n klei ruă djo\ kman Zika. Mguôp mb^t ho\ng knu\k kna êpul êya du\m să, wa\l krah tru\n ngă bruă bi mdoh wa\l anôk hd^p mda. Hriăm mjuăt kơ phung knuă druh, pô đru bruă mdrao mgu\n kơ hdră bi mdoh du\m mta mnơ\ng mgơ\ng êa. Hâo hưn nnao đrông hlăm hdră mđung rup, mđung asa\p kdriêk, loa mđung asa\p să kơ du\m brua\ răng mgang klei ruă êngoh bi m[le\ êrah. Mguôp mb^t ho\ng Anôk bruă răng mgang klei ruă tưp ]ar Daklak krih êa drao hla\m lar [ar kơ du\m alu\ wa\l mâo lu mnuih djo\ klei ruă, lu hruh klei ruă… Khă s’năn, ara\ anei klei ruă êngoh bi m[le\ êrah ti Êa H’Leo ăt dleh ksiêm dlăng. Aê mdrao Phạm Thanh Vân, khua Sang êa drao kdriêk Êa H’Leo la] klei adôk êdu awa\t mơ\ng anôk bruă snei: “ Hmei hlăk mđ^ ktang bruă mtô mblang truh kơ du\m să. {ia\ klei adôk êdu awa\t ana\n jing ara\ anei hmei kno\ng mrâo kno\ng mtô mblang hluê ho\ng du\m klei hdra\ kdra\p hâo hưn kơ mnuih [uôn sang đui], ka mâo djăp ôh kdrăp ]ia\ng mđ^ brua\ hâo hưn mtô mblang kơ êpul êya mnuih [uôn sang mtam”.

            Kyua ana\n hlăm wưng kơ ana\p, Sang êa drao kdriêk Êa H’Leo srăng mđing mđ^ ktang klei hâo hưn kơ êpul êya mnuih [uôn sang pô mtam; mtio\ nao phung đru bruă truh hlăm grăp boh sang mnuih [uôn sang ]ia\ng mtô mblang, mđ^ h^n klei thâo săng leh ana\n ktrâo la] kơ mnuih [uôn sang hdră msir  bi mjih anôk kê] [loh k]eh mđai, Jak iêu klei đru hgu\m mơ\ng êpul êya tưp. Kdriêk ăt mko\ mjing du\m êpul su\ng adru\ng nga\ brua\ bi mdjiê hluăt lo\k, mb^t ana\n ktuê dlăng tliêr kjăp, hmao [uh leh ana\n bi mdoh wa\l anôk hd^p mda tơdah [uh hruh anôk klei ruă tưp, đăm lui klei ruă tưp lar [ar ôh.

Du\m brua\ nga\ `a\t kriêp nah tluôn arua\t êrah hrah ba myơr.

      VOV4.Êđê - }ia\ng mâo sa mrô êrah doh brei kơ mnuih ruă, sna\n ]ia\ng êdi klei đru mguôp ai tiê mơ\ng lu mnuih. Êpul êya mnuih [uôn sang khăng thâo leh ana\n mpu\ mđ^ kơ du\m ]ô mnuih ]o\ng ba myơr êrah. Sna\n [ia\dah, [ia\ đui] mnuih thâo, ]ia\ng dưi mâo ênoh êrah doh ana\n, êpul phung nai aê mdrao, kỹ thuật viên mơ\ng Anôk bruă mkăp brei êrah ]ar Dak Lak bi ngă bruă ho\ng klei răng, ga\n hgao djăp klei dleh dlan, k[a\h êwư.

      Tr^p 4h aguah, jih jang phung knua\ druh mơ\ng anôk brua\ ksiêm hriăm kơ êrah ]ar Daklak kuh ku\m ênu\m ênap ]ia\ng nao hlăm brua\ ma\ êrah phung mâo klei myơr êrah ti kdriêk Êa Sup, kbưi ho\ng [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt êbeh 70km. Kgu\ mơ\ng ưm, mprăp djăp ênu\m kdrăp ma\ brua\ pioh nao ma\ brua\ kbưi hlăm du\m hruê knăm mdei knăm năm lehana\n kjuh, hlo\ng jing leh klei mưng phung knua\ druh nai aê êa drao. 29 thu\n hlăm brua\ knua\, pô ngă brua\ mka\ dlăng êrah Đặng Văn Hoá la]: “Dlăng kơ êngao lu mnuih bi la] anei jing brua\ hdjul, ênưih. {ia\dah boh s^t amâo mâo djo\ mse\ snăn ôh. Phung knua\ druh mâo tio\ nao ngă brua\ anei jing phung mâo leh klei thâo kjăp, ]ia\ng bi hro\ klei rua\ kơ phung myơr êrah. Mb^t ho\ng ana\n, sa ênoh êrah tơdah amâo mâo hnơ\ng doh snăn srăng hmăi kơ klei m^n mnuih myơr êrah mơh”.

       Êrah leh myơr hlo\ng ba kơ anôk brua\ ksiêm hriăm kơ êrah ]ia\ng mâo du\m knhuang mka\ dlăng, lui he\ đơ êrah amâo mâo djăp ênoh ]ua\n doh. Leh kơ năn bi kla\ ya jing êpul êrah, lehana\n ba dưm hlăm anôk pioh êrah.

Ti anei, ai êwa ma\ brua\ bo\ ho\ng klei mjh^t m’ua\t, ngă ho\ng klei pral, kla\ amâo mâo dưi soh ôh. Grăp ]ô sa mta brua\: Mnuih đa kăp mtlaih arua\t pom êrah, đa mnuih mka\ ya mta êrah, ma\ ba mta êrah mka\ ho\ng masin ksiêm mka\, đa mnuih kăp mđing kơ klei hu^ amâo mâo jăk êjai ma\ êrah, ]ia\ng rơ\ng dưi mâo mta êrah jăk, đa mnuih kăp ]ih pioh, ksiêm dlăng hra\ mơar pioh ba anu\ng êrah pioh mkăp kơ mnuih rua\ mâo êrah mse\... Jih jang jing leh sa anôk ma\ brua\ krăp mdê mdê.

       Lại Đức Trường, Khua anôk brua\ ksiêm hriăm kơ êrah ]ar Daklak, brei thâo, grăp ênoh êrah bi mka\ dlăng he\ bi nik, k`ăm ]ia\ng đru mnuih rua\ amâo mâo tưp ôh klei rua\ mâo he\ hlăm êrah đru mkăp ana\n mse\ si: HIV, rua\ tiê B, rua\ tiê C…

      Ara\ anei anôk brua\ ksiêm hriăm klei kơ êrah ]ar Daklak mâo 16 ]ô phung knua\ druh, mnuih ngă brua\. Tui si brua\ knua\ ]ia\ng snăn anôk brua\ anei adôk k[ah lu mnuih ngă brua\. Ho\ng ai tiê đua klam pro\ng, jih jang phung knua\ druh Anôk brua\ anei mâo nanao klei bi đru hdơ\ng găp ngă jăk h^n brua\ knua\, rơ\ng bi mâo êrah doh. Mnuih ngă brua\ gak hruê lehana\n mlam, ]ia\ng mkăp djăp êrah kơ mnuih rua\ mâo klei k[ah êrah, lehana\n kăp mghaih msir ya mta klei amâo mâo jăk hu^dah mâo êjai mkăp êrah. Kyuana\n, hlăm du\m thu\n êgao, mâo leh lu mnuih rua\ mâo klei truh, amâodah phung mniê kluh êrah leh kkiêng, mnuih mâo klei rua\ k[ah êrah amâo mâo thâo lo\ hlao… pral mâo mkăp êrah, dưi hgao klei hu^ hyưt.

       Mse\ ho\ng klei amai Lê Thị Hoan mâo anak mâo klei rua\ lik êrah mơ\ng tian am^ ti thôn Giang Thành, sa\ Êa Đah, kdriêk Krông Hnang jing sa klei bi hmô. 9 thu\n êgao, kyua mâo mkăp êrah djăp ênu\m, djo\ hruê k]ah snăn klei suaih pral anak mniê `u jăk leh. Amai lê Thị Hoan la]; Kyua mâo anôk brua\ ksiêm hriăm klei kơ êrah ]ar Daklak am^ anak hmei amâo mâo lo\ nao mdrao kbưi ôh, kăn lu] liê lu ngăn prăk rei: “Hla\k ka mka\p êrah sna\n anak kâo êmăn êmik, kno\ng dôk đih sa anôk đu] yơh, hua [ơ\ng kăn thâo. Leh mâo mkăp êrah snăn anak kâo lo\ mda mdo\k, suaih h^n, mnga] ta] h^n”.

      La] kơ brua\ klam ho\ng brua\ knua\ mâo jao, Aê mdrao Trần Thị Kim Hồng, K’ia\ng khua anôk brua\ ksiêm hriăm klei kơ êrah ]ar Daklak brei thâo: “Hmei mdưm hlăm klei m^n hmei, si srăng ngă ]ia\ng mâo mkăp êrah jăk kơ mnuih rua\ ana\n yơh jing brua\ phu\n kơ hmei. Kyuana\n yơh amâo mâo lo\ ]ih yap hruê mmông ôh, anôk kbưi amâodah giăm, adiê jăk amâodah hơăi, hmei ăt jih ai tiê tui duah êrah ba w^t djăp mkăp đru kơ mnuih rua\. Anôk kbưi hmei srăng nao ưm h^n, giăm nao êla [ia\”.

      Ho\ng klei g^r amâo mâo êgah êmăn, hlăm lu thu\n êngu\n mlan leh êgao, êpul knua\ druh, nai aê êa drao mơ\ng Anôk brua\ ksiêm hriăm klei kơ êrah ]ar Daklak jing nanao êpul ma\ brua\ tu\ kdlưn, lu blư\ mâo leh Khua phu\n brua\ mdrao mgu\n, Knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa mđup brei hra\ pah mni. }ih pioh klei ana\n, jing klei mđ^ ai kơ phung knua\ druh, mnuih ngă brua\ mơ\ng Anôk brua\ ksiêm hriăm klei kơ êrah ktưn bi leh brua\ jao, đru mguôp yuôm bhăn hlăm brua\ hrăm mb^t do\ng đru kơ mnuih rua\.

                                                      H’Nga – Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.