VOV4.Êđê- Mnuih djuê ana Rơ Măm jing sa hla\m du\m djuê ana [ia\ mnuih h^n êdi ti Việt Nam. Mnuih Rơ Măm ara\ anei kno\ng mâo gia\m 500 ]ô mnuih hd^p ti [uôn Le, sa\ knông la\n Mô Rai, kdriêk Sa Thầy, ]ar Kontum. Mb^t ho\ng du\m hdra\ mtru\n mơ\ng knu\k kna đru, êpul êya mnuih Rơ Măm hla\k dôk g^r ktưn mko\ mkra klei hd^p mrâo. Hla\m ana\n, khua mduôn A Blong jing sa gru mnga] ja\k êdi hla\m hdra\ mđ^ kyar brua\ duh mkra lehana\n mtru\t mjhar mnuih [uôn sang msir klei ư\ êpa, bi hro\ klei [un knap, la\m lui klei bhia\n kthu\l mluk, kriê kja\p knhuah dhar kreh djuê ana mơ\ng đưm, đru mko\ mjing kja\p kr^ng knông la\n. Du\m hruê ako\ mlan 12 anei, khua mduôn A Blong hơ\k m’ak dưi jing 1 hla\m 25 ]ô bi ala ]ar Kontum nao ti Anôk bi k[^n phung bi ala mnuih djuê [ia\ ala ]ar Việt Nam tal 2 thu\n 2020.

A Blong, am^ kkiêng thu\n 1955, jing mnuih hing ang mơ\ng djuê ana Rơ Măm. Nao ngă cách mạng mơ\ng mda, nao bi blah kdơ\ng ho\ng Mi mơ\ng điêt. Leh lăn ]ar mâo klei êngiê, `u nga\ nai mtô hlăm kr^ng knông lăn Mô Rai, kdriêk Sa Thầy, ]ar Kontum. Dăl hlăm jih ênuk dôk êdam, lehana\n hlo\ng truh kơ mduôn khua w^t mdei, Khua mduôn A Blong mâo nanao ai tiê hur har ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang pô tlaih mơ\ng klei ư\ êpa [un [in. ~u jing nanao mnuih ba ako\, lehana\n jih ai tiê đru ktrâo ata\t brei kơ mnuih [uôn sang. Hlăm brua\ mđ^ kyar klei hd^p mda, go\ sang `u mâo 4 ha ksu hlăk dôk riêk ktăk, mâo 3 sao lăn lo\ pla mdiê, mâo ênao rông kăn, mâo rông kbao, lehana\n lu mnu\ ada. Hlăm klei hd^p ho\ng yang [uôn, mduôn A Blong jing mnuih mđ^ ai phung hđeh bi nao sang hra\ mơar, ktrâo ata\t kơ jih jang mnuih hlăm [uôn lăm lui jih klei bhiăn amâo lo\ djo\, klei bhiăn yap jing kthu\l mluk, lehana\n bi kriê pioh djăp mta dhar kreh jăk siam. A Yer, k’ia\ng khua sa\ Mô Rai brei thâo, mduôn A Blong mâo mnuih [uôn sang khăp mpu\, dơ\ng mơ\ng brua\ `u thâo bi hmô jăk, ba êlan êlâo hlăm djăp mta brua\:

“~u jing mnuih thâo bi hmô hluê nga\ djăp mta hdra\ êlan mơ\ng Đảng, knu\k kna. ~u mtô mblang, mtru\t mjhar mnuih [uôn sang hlăm [uôn, hlăm sa\ hluê nga\ djo\ hdra\ êlan. Mđ^ kyar klei hd^p mda, snăn `u yơh jing pô ba êlan êlâo mse\ si rông kbao, êmô u\n, lehana\n pla ksu, k`u\l”.

Khua mduôn A Blong bi trông ho\ng phung ]ih klei mrâo

Dơ\ng mơ\ng k’hưm `u mâo leh, mb^t ho\ng klei thâo g^r jih ai tiê mtru\t mjhar, hlak mblang ti êlan djo\ lehana\n soh,mduôn A Blong, mnuih Rơ Măm ti knông lăn Mô Rai dưi đru leh kơ phung êdam êra amâo lo\ bi dôk ung mo# mơ\ng mda ôh, lehana\n kăn lo\ bi dôk rei anak amiêt awa giăm sa êrah; lo\ kru\ w^t brua\ pơ\k m`am, dja\ pioh jih jang knăm jăk yâo, mse\ si knăm [hur mnga, knăm buh mdiê, knăm po\k [a\ng hjiê, knăm hua\ êsei mrâo, knăm mơak sang roong. Kha\dah kno\ng mrâo mâo 149 hlăm ênoh 487 go\ êsei hd^p ph^t hlăm [uôn Le, sa\ Mô Rai, [ia\dah mnuih Rơ Măm adôk dja\ pioh truh 34 r^ng ]ing pioh yua hlăm du\m knăm mơak. A Thai, mnuih hlăm [uôn Le, brei thâo, leh grăp blư\ asei mlei, go\ sang mâo klei amâo mâo thâo bi djo\, snăn bi nao băng kơ mduôn A Blong ]ia\ng êmuh k`a\, klei k]e\ đru tui duah hdra\ mghaih msir:

“Asei mlei kâo pô mtam [uh mduôn A Blong jing sa ]ô mnuih jăk snăk. ~u ngă lu mta brua\ jăk, `u thâo bi hmô wa\t hlăm brua\ hlăm go\ sang, lehana\n brua\ hlăm [uôn, hd^p mơak ho\ng jih jang mnuih, thâo bi mguôp snăk. Djăp mta brua\, `u đru ho\ng klei hur har. Asei kâo pô năng tui hriăm mơ\ng awa yơh”.

Khua mduôn A Blong jing anôk jưh knang mơ\ng bruă sang ]ư\ êa alu\ wa\l

Ho\ng k’hưm pô mâo leh, mduôn A Blong jing anôk kơ brua\ sang ]ư\ êa, du\m êpul êya brua\ sa\ Mô Rai lehana\n êpul kahan răng mgang knông la\n hlăm alu\ wa\l jưh knang. ~u mơh jing mnuih mâo leh klei mta\ kơ jih jang mnuih [uôn sang hria\m ngă lo\, pla ksu, lehana\n rông êmô kbao… Mđ^ kyar hlăm kr^ng knông lăn Mô Rai, ba w^t klei hd^p mda kơ mnuih [uôn sang [uôn Le lehana\n 7 boh [uôn mnuih djuê [ia\ kơ anei [rư\ hrue [rư\ trei mđao. Thu\n anei 65 thu\n leh, Khua mduôn A Blong ăt jing nanao hla ]hia\m gru ba êlan êlâo mơ\ng mnuih Rơ Măm, jih ai tiê hur har hlăm djăp mta brua\, ho\ng klei ]ang hmăng ba w^t jih jang klei jăk siam kơ mnuih [uôn sang:

“Klei ]ang hmăng h^n êdi jing mnuih [uôn sang dưi msir klei ư\ êpa, bi hro\ klei [un knap. Dua le\, hlue gưt jih jang hdra\ êlan mơ\ng Đảng, hdra\ bhiăn knu\k kna. Amâo mâo dưi ngă soh ho\ng hdra\ êlan, hdra\ bhiăn knu\k kna mtru\n ôh. Amâo mâo lo\ hiu duah [ơ\ng amâo mâo hơ^t sa anôk ôh, mse\ snăn klei ư\, klei êpa amâo thâo lo\ jih ôh. Ana\n yơh jing klei Khua mduôn ]ang hmăng êdi”.

Hlăm du\m hrue ako\ mlan 12 anei, khua mduôn A Blong mâo klei myun jing leh sa hlăm ênoh 25 ]ô pô bi ala mơ\ng ]ar Kontum nao hlăm knăm bi k[^n pro\ng phung bi ala djăp djuê ana Việt Nam tal 2 thu\n 2020. Anei mơh jing boh kdru\t ]ia\ng kơ `u ktang h^n mơh mâo klei g^r ngă nanao klei bi hmô êlâo hlăm djăp mta brua\, k`ăm ]ia\ng đru kơ mnuih [uôn sang Rơ Măm ti knông lăn knư\ hruê knư\ trei mđao mơak m`ai./.

Pô mblang:  Y-Khem Niê