VOV4.Êđê – Êbeh 10 thu\n anei, ti să Giang Ly, kdriêk ]ư\ ]hia\ng Khánh Vĩnh, ]ar Khánh Hoà mko\ mjing sa wa\l hiu ]hưn dlăng mâo anăn Mà Gía. Khua wa\l hiu ]hưn anei jing khua mduôn Mà Gía A, djuê ana T'rin. Jho\ng bi mlih klei m^n muih djuê [ia\, Khua mduôn Mà Gía A jho\ng kriê pioh dliê, êa ]ia\ng mko\ mjing sa wa\l hiu ]hưn dlăng jăk siam krah dap kngư.

Mà Giá A mâo mnuih [uôn sang kreh iêu Mà Giá thu\n anei êbeh leh 80 thu\n, mâo leh 50 thu\n Đảng, lu thu\n nga\ Khua brua\ sang ]ư\ êa sa\ Giang Ly, kdriêk ]ư\ ]hia\ng Khánh Vĩnh, ]ar Khánh Hoà. Leh mdei brua\, sang mâo 12 ]ô mnuih, hdra\ duh [ơ\ng go\ sang dleh dlan êdi. Mà Giá ya\l dliê, êlâo adih, hla\k dôk ma\ brua\ ti sa\, mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti alu\ wa\l kno\ng thâo pla mdiê kuê [ia\dah gra\p thu\n tla\ ana\p ho\ng klei k[ah êa nanao. Sang mâo lu anak ]ô kyua ana\n go\ sang kâo ruah ti kr^ng ako\ hnoh êa Lách adih nga\ brua\ lui la\n dap mnai djiêu hnoh krông kơ mnuih [uôn sang hla\m [uôn. Mâo sa blư\ [^ng ga\p kâo hriê ]hưn, di`u [uh anôk anei mâo lu ana kyâo mtâo, êa hnoh mmông ana\n di`u la] kơ kâo brei nga\ brua\ hiu ]hưn ênguê. Tuôm nao hla\m hdra\ mblah kru\ kdơ\ng, pa\n nga\ khua kia\ kriê sa sa\ kr^ng ]ư\ ]hia\ng [ia\dah nga\ brua\ hiu ]hưn ênguê ho\ng `u jing ka tuôm nga\ êlâo êdei ôh. Lu mlam amâo mâo p^t, `u [uh snei: Nga\ brua\ hiu ]hưn jing brua\ mdei sa\n anôk êđa\p yơh. Ara\ anei, khua mduôn Mà Giá ư ai êdi ho\ng boh tu\ hdra\ nga\ brua\ mơ\ng pô. Kyâo dliê mtah mda, hnoh êa đoh jih thu\n êngu\n mlan amâo djo\ kno\ng đru kơ `u mâo anôk mdei sa\n [ia\dah lo\ krơ\ng kja\p phu\n mka\p êa kơ mnuih [uôn sang:

“Nga\ ]ia\ng msir klei ư\ êpa, bi hro\ klei [un knap. Knu\k kna đru mkrah wah mnuih [uôn sang ăt nga\ mb^t. Dliê, ana kyâo mtâo, la\n êa ]o\ng mâo s’a^, amâo duah yua ma^ mo\k ôh, ma\ brua\ ho\ng kiê kngan s’a^. Ana kyâo mtâo pô dla\ng kriê, ra\ng mgang, amâo brei ara\ng bi rai ôh. Mnuih [uôn sang duh [ơ\ng, mnuih [uôn sang nga\ lo\ a\t kbia\ hriê mơ\ng phu\n mka\p êa anei mơh. Wa\l hd^p mda riêng gah doh ê[a\t mơh”.

Khua mduôn Mà Giá siă suôr ho\ng bruă kriê dlăng dliê, kriê dlăng phu\n êa

Amâo mâo klei thâo, amâo mâo pra\k ka\k… [ia\dah g^r nga\ brua\ yơh. Ama anak dja\ kga\ nao jah rơ\k ktơ\k, bh^t pum. Tal êlâo jing huai mdoh êlan êa đoh, lo\ mkra djiêu hnoh êa, da\p boh tâo djiêu gah. Du\m [e\ ana kyâo pro\ng êbuh ti krah êa, dưi krơ\ng mđ^ nga\ mkra kban siam. ~u hluê djiêu hnoh êa lo\ klei hli la\n mjing êlan nao kpa\ bla\k ]ia\ng kơ phung tuê hiu êbat dla\ng lehana\n jưh jơ\ng. Du\m boh pưk krum kyâo điêt, hla kyâo dliê tăm nah dlông mjing du\m anôk pioh kơ phung tuê mdei sa\n.

Mơ\ng 4 – 5 boh pưk dôk mdei tal êlâo, ara\ anei wa\l anôk hiu ]hưn anei mâo leh 40 boh pưk điêt ti gu\ pum ana kyâo pro\ng, mâo ênha\ truh 3 ha. Leh 15 thu\n nga\ brua\, du\m mta brua\ đ’điêt mka\n dưi ru\ mdơ\ng… mka\p kơ klei hiu ]hưn mơ\ng phung tuê gia\m kbưi, boh nik hla\m kna\m m’ak, Têt hat. Sa ]ô tuê hiu ]hưn hriê mơ\ng ]ar Ninh Thuận, ga\n leh du\m êtuh km hriê tinei hla\p lê` brei thâo snei:

“Kâo hriê tinei hmư\ hing ara\ng yăl dliê mơ\ng êlâo. Hriê kâo [uh ja\k êdi, Yan bhang tinei, kâo [uh hnoh êa đoh mơ\ng dlông dla\ng êđa\p drưm. Ana kyâo mtâo, dliê kmrơ\ng pro\ng êdi mâo leh digơ\ krơ\ng pioh kja\p, ana kyâo dliê a\t lu mơh, mse\ hđa\p đưm”.

Lo\ hdơr w^t kơ du\m hruê tal êlâo, Mà Giá amâo ma\ pra\k ôh hlei pô tuê hriê ]hưn. Tơdah dưi phung tuê kno\ng đru pô sang ho\ng hdra\ blei ]eh kpiê amâodah blei mnu\ mâo pô sang mtam rông, bi amâo mâo blei ka\n mâo klei dih nei mơh. Truh kơ ara\ anei, phung tuê hriê ]hưn lu đei, ]ia\ng rơ\ng hdra\ kia\ kriê bi ja\k, wa\l anôk ]hưn anei hrui yơh pra\k ta\k mu\t ]hưn dla\ng. Mơ\ng ênoh pra\k ]h^ hra\ mu\t dla\ng anei, êngao kơ tla pra\k kơ 5 ]ô ma\ brua\ jing mnuih djuê ana T’rin, Raglay hla\m [uôn, ênoh dôk dưi yua pioh dla\ng kriê wiê êna\k ana kyâo mtâo, lo\ ru\ mdơ\ng anôk mdei sa\n, mkra mđ^ du\m mta brua\ đ’điêt mka\n… Hà Ben, mnuih ma\ brua\ ti wa\l anôk hiu ]hưn Mà Giá brei thâo:

“Êlâo adih kâo hiu ma\ brua\ mưn, yan hjan pla ana mtu\k, hiu pla dja\p ana yơh, bi truh yan bhang kâo mdei yơh. {ia\dah hriê tinei, ma\ brua\ ja\k mơh, sa hruê nao hiu suang dla\ng 3 – 4 blư\. Mta\ nanao kơ phung tuê hiu ]hưn amâo duah koh ana kyâo mtâo ôh ]ia\ng kơ mâo êyui êđa\p. Hlăm pưk mdei sa\n mâo kpur pui mơh. Đa đa lo\ huai mdoh wa\l anôk hiu ]hưn, ksiêk mbha djah djâo mdê mdê”.

                   Tuê hiu ]hưn ti alu\ hiu ]hưn Mà Giá

Mơ\ng sa kr^ng dliê êbhiông êya\ng amâo mâo mnuih ga\n êrô, ara\ anei hnoh êa Lách jing leh wa\l anôk hiu ]hưn mâo lu mnuih thâo. Ba yua klei ja\k ga\l, siam mơ\ng wa\l anôk hiu ]hưn, khua mduôn Mà Giá hưn mthâo leh du\m mta mnơ\ng dhơ\ng ja\k h^n êdi mse\ si êa hnuê, mnu\ rông tha hla\m ]ư\, du\m mta boh kroh ti alu\ wa\l… Lu phung duh bi liê ]ia\ng mưn la\n wa\l anôk hiu ]hưn ênguê anei ho\ng ênoh yuôm [ia\dah Mà Giá amâo ư ôh. Ho\ng `u, nga\ brua\ hiu ]hưn ênguê amâo djo\ kno\ng ]ia\ng duh [ơ\ng đui] ôh [ia\dah ]ia\ng krơ\ng dliê, krơ\ng êa kơ mnuih [uôn sang. Aduôn Ka Tông Thị Mến, K’ia\ng Khua anôk brua\ sang ]ư\ êa kdriêk Khánh Vĩnh, ]ar Khánh Hòa brei thâo, khua mduôn Mà Giá jing mnuih djuê [ia\ tal êlâo ti alu\ wa\l nga\ brua\ hiu ]hưn ênguê. Brua\ nga\ mơ\ng `u đru leh kơ mnuih [uôn sang thâo kla\ klei tu\ yuôm mơ\ng brua\ krơ\ng kja\p dliê:

“{uh klei tu\ s^t kơh mnuih [uôn sang hluê nga\. Mơ\ng ana\n, mnuih [uôn sang a\t [uh krơ\ng êa krơ\ng dliê jing yuôm bha\n êdi. Mnuih [uôn sang bi mni, ktưn hưn êdi kơ Mà Giá, jing mnuih tal êlâo thâo nga\ brua\ hiu ]hưn ênguê. Mâo ai lar bra truh ho\ng jih jang mnuih [uôn sang djuê [ia\ mka\n. ~u jing gru mnga] êdah kdlưn, dưi tui hria\m mse\ `u ]ia\ng po\k mlar du\m gru hmô mka\n”.

VOV- Kwar krah

Pô mblang: H’Nê]