VOV4.Êđê – Mơ\ng đưm đa\ la\ êlâo adih, hla\m klei hd^p êpul êya du\m djuê ana ti kr^ng La\n dap kngư , khua mduôn jing “Ama kơ ai tiê klei m^n”, jing gru mnga] kơ jih jang mnuih [uôn sang tui nga\. “Khua mduôn la] – mnuih [uôn sang hmư\, khua mduôn blu\ - mnuih [uôn sang sa ai, khua mduôn nga\ - mnuih [uôn sang tui nga\. Klei blu\ mơ\ng khua mduôn sra\ng đru mkra mlih klei bi mje\ hla\m êpul êya [uôn sang.

Mâo leh mơ\ng đưm truh kơ ara\ anei, grăp boh [uôn mnuih djuê [ia\ ti Lăn Dap Kngư mâo sơa^ sa ]ô khua mduôn, jing pô ngă khua ti grăp boh [uôn.

Ênuk mda asei năng ai di`u jing phung jho\ng ktang, amâo dah phung thâo mbruă. Truh kơ mduôn, digơ\ jing phung khua mduôn mâo k’hưm klei dưi – klei dưi amâo djo\ jing ]o\ng mâo klei dưi ôh, [ia\ dah mơ\ng klei khăp, bi mpu\. Di`u jing phung thâo ngă bruă pla mjing, thâo blu\ tlao nao hriê leh anăn jing mnuih thâo bi hgu\m mguôp êpul êya hlăm [uôn sang.

 Mơ\ng đưm du\m djuê ana mnuih djuê [ia\ ti Lăn Dap Kngư hd^p ti kr^ng dliê kmrơ\ng ]ư\ ]hia\ng. Klei hd^p siă suôr ho\ng dliê kmrơ\ng, ]ư\ êa, mơ\ng anăn mâo klei bhiăn, klei đao\ mâo mơ\ng đưm mse\ si: đao\ kơ yang hruê, yang pui, yang êa, yang ]ư\, yang êa, yang dliê, yang mdiê…

Mnuih [uôn sang mko\ mjing knăm ngă yang, knăm kwưh kơ phung yang brei adiê hl^m djo\ yan, adiê hjan djo\ wưng, ana kyâo mtah siam, mdiê kuê bo\ bro\ng. Khă snăn, klei hd^p anôk dliê kmrơ\ng ]ư\ ]hia\ng, mdrơ\ng ho\ng klei arưp aram mơ\ng yan adiê, brei mâo phung jho\ng ktang, thâo mbruă, mâo k’hưm ]ia\ng bi hgu\m mguôp êpul êya, atăt [uôn sang hgao klei dleh dlan, klei lông dlăng.

 Năng ai mơ\ng năn mâo phung djă ako\ du\m boh [uôn mơ\ng hruê anei mnuih [uôn sang pia ho\ng klei mpu\ leh anăn bo\ ho\ng klei khăp “khua mduôn”. Sa boh [uôn dưi k[ah du\m ]ô ngă bruă, [ia\ dah bruă klam mơ\ng khua mduôn snăn amâo dưi k[ah ôh. Khua mduôn jing pô kriê pioh klei bi hgu\m mguôp, jing pô djă ako\ klei hd^p mda dhar kreh ai tiê mơ\ng mnuih [uôn sang hlăm [uôn.

Mơ\ng bruă ksiêm hriăm, Tiến sỹ Bùi Văn Đạo- Khua anôk bruă kreh knhâo ksiêm hriăm kơ yang [uôn kr^ng Lăn Dap Kngư, brei thâo: Ăt mse\ ho\ng du\m djuê ana mkăn ti Lăn Dap Kngư, ho\ng mnuih Bahnar, klei dưi yuôm bhăn h^n jing klei bhiăn djuê ana, hlăm anăn khua mduôn jing bi knăl kơ klei kpa\ ênuah, pô phat kđi djăp mta ra bruă hlăm [uôn. Mnuih [uôn sang brei tui hluê djăp klei mtô la] mơ\ng khua mduôn.

:“Đưm dih hlăm du\m klei bhiăn mơ\ng [uôn sang djuê ana Bahnar leh anăn klei bhiăn anăn bi êdah bruă klam mơ\ng khua mduôn hlăm êpul bi grăng mâo lu mnuih. Tui si boh klei mâo, êpul bi grăng hlak mblang ksiêm dlăng msir mgaih. Hdră mb^t jing bi grăng leh anăn mâo klei mtă mtăn tui si hnơ\ng ngă soh ]ia\ng kơ phung ngă soh mâo klei kmhal.”

                                  Khua mduôn A Huynh thâo mbruă hlăm bruă hr^ m`am mnơ\ng

Phung khua mduôn amâo djo\ jing yang ôh, [ia\dah jing anôk jưh knang kơ jih êpul êya. Tlam mmăt, du\m boh sang krum ho\ng klei êđăp ênang, ti djiêu kpur pui, phung khua mduôn khăng nao đ^ kơ sang bi yăl dliê. Khua mduôn jing pô bi hgu\m mguôp, jing pô mâo lu klei thâo ngă bruă pla mjing leh anăn blu\ tlao, msir mgaih klei mâo. Mâo klei thâo si be\ ngă s^t adiê grăm kmlă, êa lip, adiê hjan pro\ng, ang^n êbu\, s^t ]ư\ klưh, êa krông khuôt, s^t mâo hlô mnơ\ng bi rai, s^t adiê không k[ah êa sui hruê mlan… Khua mduôn jing sa hdruôm hră kreh knhâo, jing giê knhâo kăp đru kơ anak ]ô thâo kơ klei djo\, thâo klei soh ]ia\ng thâo blu\ tlao hlăm klei bi hgu\m plah wah anak mnuih ho\ng anak mnuih, plah wah ho\ng yan adiê, ]ư\ êa.

H’Đam (djuê ana Bahnar) ti ]ar Gia Lai, brei thâo: Mơ\ng đưm, hlăm klei hd^p grăp hruê, mnuih Bahnar dlăng hlăm klei bhiăn djuê ana ]ia\ng ktuê dlăng. Hlei pô ngă soh ho\ng klei bhiăn snăn khua mduôn srăng dlăng hlăm anăn phat mkra leh anăn grăp ]ô tui hluê.

“Mâo sa mta klei ]ia\ng klei bi mklă mơ\ng êpul lu snăn mnuih hlăm êpul bi grăng srăng bi trông ]hai. Khua mduôn srăng hlak mblang djo\ amâo dah soh hdră msir mgaih snăn djo\ leh ka. Khua mduôn srăng jing pô bi mklă msir mgaih boh klei anăn.”

Ăt tui si Tiến sỹ Bùi Văn Đạo, Khua anôk bruă kreh knhâo ksêm hrăm kơ yang [uôn kr^ng Lăn Dap Kngư, ara\ anei sang phat kđi tui si klei bhiăn djuê ana hlăm êpul êya mnuih Bah nar amâo lo\ mâo ôh, [ia\dah kno\ng dôk hlăm bruă klam mơ\ng khua mduôn. Khua mduôn jing pô bi hgu\m knhuah gru djuê ana leh anăn ênuk ara\ anei. Du\m thu\n êgao, du\m ]ar hlăm kr^ng Lăn Dap Kngư mâo leh lu hdră ngă mbruă hlăm bruă mđ^ lar bruă klam mơ\ng khua mduôn, phung mâo k’hưm k`ăm mko\ mjing hdră bruă kđi ]ar nah gu\.

Êbeh 30 thu\n mlih mrâo, bruă klam mơ\ng khua mduôn, phung mâo k’hưm kr^ng Lăn dap Kngư dưi tu\ yap leh anăn mđing dlăng, grăp boh [uôn dưi ktrâo la] ruah sa amâo dah du\m ]ô khua mduôn bi hgu\m ho\ng bruă sang ]ư\ êa alu\ wa\l ]ia\ng mtru\t mjhar mnuih [uôn sang. Tơdah êlâo dih, khua mduôn kno\ng mâo bruă klam klei đao\ leh anăn mđ^ lar klei bhiăn hd^p mda, snăn ara\ anei phung khua mduôn Lăn dap Kngư bi hgu\m leh jăk ho\ng hdră bruă kđi ]ar nah gu\ mtru\t mjhar mnuih [uôn sang hluê ngă bi djo\ hdră mtru\n, hdră êlan mơ\ng Đảng, hdră bhiăn mơ\ng Knu\k kna leh anăn mđ^ kyar bruă duh mkra – yang [uôn.

H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk