VOV4. Êđê – Thu\n êgao, du\m hdra\ brua\ dhar kreh mâo mko\ mjing leh tii kr^ng La\n Dap Kngư. Ho\ng phung mbrua\, phung ma\ brua\ ksiêm hria\m kơ du\m hdra\ brua\ djuê ana lehana\n wa\t jih jang mnuih kha\p ]ia\ng kơ dhar kreh du\m djuê ana kr^ng La\n Dap Kngư , dưi hdơr w^t leh kơ du\m knhuah ja\k siam hla\m dhar kreh, hla\m kna\m m’ak mơ\ng kr^ng La\n Dap Kngư, gra\p ]ô mnuih ]ang hma\ng du\m knhuah dhar kreh ana\n sra\ng hd^p nanao la\ lar:

Siu Phich jing sa ]ô nghệ sĩ mnuih Bahnar tuôm ma\ brua\ ti Sang kdo\ mmui` Damsan, ]ar Gialai, ara\ anei w^t mdei brua\ leh. Ara\ anei `u dôk hd^p ho\ng go\ êsei ti alu\ mrô 2, phường Ia Kring, [uôn pro\ng Pleiku, ]ar Gialai. ~u mđing dla\ng, ktuê ksiêm nanao du\m hdra\ brua\ dhar kreh hla\m ]ar, boh nik jing brua\ kriê pioh, mđ^ lar dhar kreh mnuih Bahnar. Siu Phich ya\l dliê snei:

“Thu\n 2019 anei, kâo sra\ng nga\ ja\k brua\ klam jing sa ]ô aê, sa ]ô ama hla\m go\ êsei pô. Kâo sra\ng đru kơ anak ]ô kâo hla\m hdra\ kriê dla\ng, mtô mjua\t di`u. Êngao kơna\n, kâo sra\ng mjua\t ktang asei mlei 30 mn^t hla\m gra\p hruê ]ia\ng dưi hd^p jo\k lehana\n tu\ dưn, jing anôk jưh knang kơ anak ]ô. Du\m mn^t mmông hdơr kơ ênhiang mmui` djuê ana Bahnar [uôn sang pô, kâo mb^t ho\ng phung ayo\ng adei nghệ sĩ mdei leh brua\ bi tuôm [o# mta, pe\ bro# lehana\n mmui` kơ hdơ\ng ga\p hmư\”

Nghệ sĩ Y Tư, mnuih Bahnar, ti kdriêk Kbang, ]ar Gialai, kha\p m’ai êdi kơ brua\ mkra mjing kdra\p tông ^u djuê ana pô lehana\n tông ]ing. Thu\n mrâo êgao, Y Tư hơ\k m’ak hla\k dưi nao hla\m Kna\m m’ak Festival Dhar kreh ]ing ]har La\n Dap Kngư dưi mko\ mjing ti ]ar Gialai. ~u ya\l dliê snei:

“ Kâo hơ\k m’ak êdi hla\k dưi hmư\ du\m ênai kwang mơ\ng kr^ng ]ư\ dliê La\n dap Kngư. Festival Dhar kreh ]ing ]har thu\n 2018, drei dưi hâo mdah leh kơ tar ro\ng la\n thâo sa\ng kơ klei yuôm bha\n mơ\ng knhuah dhar kreh ]ing ]har kr^ng La\n Dap Kngư. Kâo ]ang hma\ng du\m knhuah yuoom anaa\n sra\ng dưi kriê pioh, mđ^ lar nanao; boh nik jing phung mbrua\ lo\ g^r lu h^n ]ia\ng mjua\t bi hria\m phung hđeh, kha\dah mâo lu leh êpul tông ]ing mda asei, êpul tông ]ing mniê. Lehana\n kâo a\t ]ang hma\ng gưl dlông mđing dla\ng lu h^n ]ia\ng kơ ]ing ]har kr^ng La\n dap Kngư dưi kwang nanao”.

Hlăm mnuih djuê ana Sedang ti ]ar Kontum ara\ anei adôk dja\ pioh lu klei tu\ dưn dhar kreh yuôm bhăn pô. Thu\n 2018 ho\ng lu brua\ mơ\ng ]ar Kontum ngă leh, hưn mdah lu brua\ ngă mâo mơ\ng đưm, mko\ mjing klei bi lông, klei mdah, hruê kăm Dhar kreh – hiu ]hưn ênguê… djăp mta klei tu\ dưn dhar kreh mnuih Sedang lehana\n djăp djuê ana ayo\ng adei mkăn mâo mpu\ mđ^. A Ne\o, ti [uôn Kon Cheng, sa\ ĐăkUi, kdriêk Đăk Hà, boh nik êdah êdi klei hưn mthâo kơ brua\ tia k[ê` mnuih djuê ana Sedang hlăm hruê kăm Dhar kreh – hiu ]hưn ênguê ]ar Kontum tal 4 mko\ mjing hlăm knhal jih thu\n dih:

“Djuê ana Sedang hlăk đưm adih hd^p hla\m klei dleh dlan, snăn brua\ tia k[ê` jing yuôm bhăn snăk. Hlăk đưm ]ia\ng mâo tia\ k[ê` sa mta mnơ\ng mnua\ yua hlăm sang, jing dleh snăk ]o\ng hiu duah msei, amâo tuôm mâo msei ênưih mse\ si ara\ anei ôh. Bi tơdah amâo mâo ôh brua\ tia k[ê`, amâo mâo thâo mkra wa\ng kga\ snăn amâo mâo mnơ\ng pioh ]oh brua\ ngă hma ôh, amâo mâo êsei hua\ djam [ơ\ng. Truh ênuk bi blah mnuih [uôn sang bi tia kju, tia đao ngă mnơ\ng pioh pruh phung roh. }ia\ng hưn mthâo ho\ng jih jang mnuih thâo kơ brua\ tia k[ê` mơ\ng aê aduôn pô kâo mơak snăk, bo\ ho\ng klei mơak êdi”.

A Jar sa ]ô mnuih thâo hra\ mơar mnuih djuê ana Sedang, ti Plei Đôn, sa\ Vinh Quang, [uôn pro\ng Kontum, ]ar Kontum la]:

“Hlăm thu\n 2019 anei kâo ]ang hmăng kơ knu\k kna lo\ dơ\ng đru lu h^n kơ klei hd^p mda mnuih [uôn sang djuê [ia\. Si srăng ngă ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang djuê [ia\ lo\ dơ\ng bi hro\ [un. Mâo hdră êlan jăk đru mnuih [uôn sang kpưn đ^, ]ia\ng kơ jih jang bi hrăm mb^t mđ^ kyar klei hd^p. Kâo ]ang hmăng kơ knu\k kna lo\ dơ\ng đru kơ phung mbrua\ kơ djuê ana, mâo du\m hdră êlan đru kơ mnuih mâo brua\ tu\ dưn kriê pioh klei blu\, boh hra\ ]ih lehana\n du\m dhar kreh mơ\ng aê aduôn pô”.

Du\m hruê ako\ thu\n mrâo thu\n 2019 mrâo êgao, ti ]ar Dak Nông mko\ mjing knăm m’ak Dhar kreh pơ\k m`am Việt Nam gưl tal 1. Ti anei, du\m êtuh ]ô bi ala jing phung ksiêm dlăng dhar kreh, tă k]oh kdrăp ]u\t h’ô lehana\n phung thâo mbruă du\m djuê ana [ia\ ba hưn mdah leh du\m hdră bruă kriê pioh leh ana\n mđ^ lar dhar kreh pơ\k m`am, bruă pơ\k m`am đưm kơ du\m djuê ana ti Việt Nam. Nao kơ anôk bi trông anei, aduôn Thị Mai, djuê ana M’nông jing thâo pơ\k m`am, mb^t ana\n jing pô thâo tông ]ing ti [uôn Bu Prâng, să Dak Ndrung, kdriêk Dak Song, ]ar Dak Nông bi êdah klei ]ang hmang thu\n bhang mrâo srăng mâo du\m klei đ^ kyar hdră mtô bi hriăm bruă đưm k`ă kriê pioh leh ana\n mđ^ lar knhuah gru dhar kreh djuê ana pô.

“ Kâo ]ang hmang hlăm thu\n 2019, du\m gưl mơ\ng alu\ wa\l truh kơ gưl dlông đru hgu\m ]ia\ng kâo mtô bi hriăm bruă pơ\k m`am mơ\ng djuê ana pô kơ phung hđeh ]ia\ng đăm lui] ram. Hjăn păn kâo amâo dưi ngă ôh, kâo ]ang hmang amâo djo\ kno\ng po\k adu\ mtô bi hriăm hriăm leh ana\n lui sơnăn đui] ôh, [ia\dah bi jing ana\n knăl, mâo anôk ba ]h^ ]ia\ng krơ\ng kjăp lă lar. Leh ana\n wa\t ho\ng adu\ mtô tông ]ing ]har, hmei ]ia\ng êpul tông ]ing ]har [uôn Bu Prâng dưi kwang kbưi h^n, dưi bi mje\ tui hriăm ho\ng du\m êpul tông ]ing mkăn ]ia\ng tui hriăm leh ana\n krơ\ng pioh n’nao knhuah siam ê[a\t djuê ana pô”.

Ti să N’Thol Hạ, kdriêk Đức Trọng, ]ar Lâm Đồng, anôk mâo êbeh 90% jing mnuih [uôn sang djuê ana K’ho, klei năng m’ak êdi ana\n jing mơ\ng lu thu\n ho\ng anei amâo lo\ mâo ôh klei bi dôk ung mo# mơ\ng điêt amâodah bi dôk sa êrah. Khua mduôn K’Hai (Bap K’Thuận) hơ\k m’ak ti ana\p klei bi mlih djăp mta bruă mơ\ng mnuih [uôn sang N’Thol Hạ:

“Boh nik gơ\ kâo hơ\k m’ak êdi kyua mnuih [uôn sang bi mlih leh klei m^n amâo lo\ djo\ guôp dôk anak amiêt awa, mgo# bi dôk ung mo#, bi dôk ung mo# ka truh thu\n, ara\ anei mnuih [uôn sang thâo bi dôk ung mo# ho\ng mnuih djuê ana mkăn leh ana\n bi dôk djo\ thu\n hluê si hdră mtru\n mơ\ng hdră bhiăn knu\k kna, mse\ si êkei djăp 20 thu\n, mniê djăp 18 thu\n. Phung khua mduôn mse\ si hmei hur har mtô mblang lehana\n mnuih [uôn sang bi hluê gưt asa\p hmei iêu la] mtô mblang. Klei hd^p mda bruă duh mkra mnuih [uôn sang ti alu\ wa\l ara\ anei mâo leh klei đ^ kyar klă s^t, mâo klei găl mđing dlăng h^n klei hriăm hră m’ar kơ phung anak aneh pô ]ia\ng êdei ana\p klei hd^p mda jăk siam h^n”.

                                    Y-Khem; H’Nê] pô ]ih hlo\ng răk