VOV4.Êđê – Mse\ ho\ng mnuih [uôn sang djuê ana [ia\ mka\n ti kr^ng Dap kngư, mnuih [uôn sang djuê ana Bahnar a\t mâo sang dlông truh du\m êtuh met, bi m[^n lu gưl anak ]ô hra\m mb^t dôk hd^p mda. Êdei anei, kyua klei đ^ kyar mơ\ng yang [uôn, du\m boh sang pro\ng, sang dlông amâo đei lo\ [uh ôh, jing he\ du\m boh sang điêt h^n, đu\t h^n lehana\n mnuih dôk hd^p hla\m go\ sang a\t [ia\ h^n mơh. Hla\m klei bi mlih ana\n, du\m kruôp ung mo# mrao bi dôk c\ia\ng ktlah dôk mdê hja\n, mko\ mjing brua\ duh [ơ\ng mơ\ng go\ sang pô. {ia\dah êlâo lehana\n leh ktlah dôk mdê hja\n, kruôp ung mo# mrâo bi hluê nga\ du\m brua\ c\ua\n lehana\n klei tu\ dưi ho\ng aduôn aê, am^ ama. Klei ]ih “Klei bhia\n akâo ktlah dôk mdê hja\n mơ\ng kruôp ung mo# mrâo mnuih [uôn sang djuê ana Bahnar”, la] kơ knhuah ja\k siam anei.

Ung mo# mrâo bi dôk mnuih Bahnar, leh bi kuôl ung mo# snăn ăt hd^p mb^t ho\ng am^ ama êpul kmha t^ng kơ mo# amâodah t^ng kơ ung. Tơdah mâo klei ]ia\ng kbia\ đue# mơ\ng sang pro\ng, snăn di`u ngă he\ bi djăp brua\ ]ua\n jing mtâo anak ho\ng am^ ama lehana\n êpul kmha, bi êdah klei thâo knga kơ am^ ama pô kkiêng, pô [a\ êniêng ]iêm rông, truh bo\ êmo\ng pro\ng khuê. Dua ung mo# mrâo leh dôk ho\ng am^ ama, lo\ nao dôk ho\ng êpul kmha grăp t^ng bi mâo 3 thu\n.

Hla\m klei d^ dôk snăn, dua ung mo# bi ]oh brua\ ngă hma pla kmu\n ktơr, lehana\n ăt hnê] mơh duah dliê tir ênah jah hma pioh kơ pô mgi dih. Kha\snăn, boh mnga mdiê kue# mâo mơ\ng ênah mrâo ăt jing do\ mb^t. Kno\ng tơdah mdiê hlăm hjiê êbeh êbiêr hua\ [ơ\ng amâo mâo jih, snăn dua ung mo# mrâo ]h^, mlih ho\ng êmô, hbâo u\n mnu\ pioh mjing ngăn do\ kơ pô êdei ana\p. Bok Greng, mduôn [uôn Plei Đăk Ja\, sa\ Đăk Ja\, kdriêk Măng Yang, ]ar Gialai brei thâo:

“ Leh bi kuôl ung mo#, dua ]ô ung mo# mrâo bhiăn đ^ dôk ho\ng am^ ama t^ng kơ mo# dua, amâodah tlâo thu\n, lehana\n đ^ dôk sang kơ am^ ama êkei ăt dua, tlâo thu\n mơh. Bi tơdah dua ung mo# mrâo duah [ơ\ng ka kjăp lo\ w^t hd^p kơ sang am^ ama mo#, amâodah lo\ w^t kơ sang am^ ama ung. Mơ\ng êla dua ung mo# mrâo dơ\ng thâo mjut duah ngăn do\ hjăn mse\ si sa dua drei êmô, mâo hma pưk hjăn, thâo pioh du\m bro\ng mdiê snăn dơ\ng akâo kơ am^ ama đue# nao dôk mdê”.

Leh ngă ênu\m brua\ ]ua\n ho\ng am^ ama êpul kmha, mâo leh [ia\ ngăn do\ kơ pô mgi dih, dua ung mo# bi trông akâo klei due# hd^p hjăn. Di`u ruah ti wưng êđăp thu\n bhăng ênang phu\n kpaih, hlăm găp ênuê djuê êpul amâo mâo klei bi keh koh, mnuih amâo mâo kpiê rua\ ]ua\ êba, snăn ung nao hưn yơh ho\ng êpul kmha tơdah êjai đ^ dôk kơ sang mo#, amâodah hưn yơh ho\ng am^ ama kkiêng kơ klei ]ia\ng đue# dôk mdê. Mduôn Bok Greng, yăl dliê:

“ Tơdah êjai đ^ dôk kơ sang mo#, snăn akâo kơ êpul kmha dua ung mo# mrâo mâo klei m^n ]ia\ng tru\n hlăm krông, ro# hlăm ênao, thâodah dưi êluê amâodah hơăi, [ia\dah ăt g^r mơh ]ia\ng bi hmao mơh ho\ng mah jia\ng riêng gah. Bi tơdah amâo yo\ng mbha\ mbhai myun mdan, tuôm he\ ho\ng klei djiu djuăm duam rua\, bi ]iêm rông hdơ\ng ung mo# amâo truh, amâo dưi snăn akâo lo\ w^t ho\ng am^ ama êpul kmha, akâo kơ am^ ama pap brei”.

Leh mâo klei am^ ama brei klei dưi, snăn dua ung mo# nao akâo kơ am^ ama t^ng kơ ung le\. Lehana\n jih am^ ama dua nah brei klei dưi, snăn dua ung mo# nao hưn ho\ng găp djuê kơ klei pô m^n đue# dôk mdê lehana\n akâo kơ jih jang mnuih hlăm găp djuê đru nao mdơ\ng brei pưk ngă brei sang ti anôk lăn thâodah t^ng kơ am^ ama mo#, amâodah am^ ama ung triêk brei. Truh tlam dua ung mo# mko\ mjing klei hua\ [ơ\ng êlâo kơ đue# nao dôk mdê, ho\ng sa kriăk kpiê, sa drei mnu\.

Leh ngă yang pô ung iêu yơh êpul kmha mnăm kpiê. Tui si klei bhiăn kmha mniê mnăm êlâo, lehana\n truh kơ kmha êkei, lehana\n truh kơ mo# kơ ung, kơ anak aneh… jing mơ\ng mduôn hlo\ng kơ mda hđeh. Grăp ]ô mnuih ]hu` sa mbah bi djo\ klei bhiăn. Êjai iêu mnăm kpiê, mtâo êkei la] jăk kơ êpul kmha klei rông ba, mtô mjua\t leh anak aneh tơl mâo he\ mse\ si ara\ anei. Leh kơ anăn, êpul kmha ma\ êa mbo\ hla\m kriăk, brei mtâo mnăm kpiê lehana\n mâo klei mta\ mtăn:

“ Tơdah klei hd^p le\ he\ hla\m klei dleh dlan, dju djuăm duam rua\, snăn lo\ w^t ho\ng am^ ama, ho\ng găp ênuê djuê êpul. Amâo mâo klei o\ guam, hê` mlâo ôh, găp djuê ăt srăng tu\ jum đru ba”.

Mduôn [uôn Bok Greng, Plei Đăk Ja\, sa\ Đăk Ja\, kdriêk Đăk Đoa, ]ar Gialai, brei thâo kla\ mnga] h^n:

“ Hlăm mlan ]hưn ana\n dua ung mo# mrâo w^t dôk kơ sang mrâo mdơ\ng. Bi ngăn do\ tơdah dua nah găp djuê mâo snăn ăt kah brei mơh tui si klei dưi, mse\ si ]e\, amâodah go\ bưng, lo\ lăn… Bi hma ênah jing ung mo# ]o\ng nao ruah lăn jăk lăn jing jah ma\ pô ênah pioh ngă hma, kyuadah đưm adih mnuih [ia\ lăn jơr. {ia\dah ara\ anei k[ah lăn leh, snăn hdơ\ng ayo\ng adei hlăm sang bi triêk mbha mb^t, anak êkei amâodah mniê mse\ s’ăi”.

Klei hd^p ho\ng am^ ama, ho\ng êpul kmha, thâodah đue# dôk mdê klei ana\n la] kơ klei hd^p hlăm yang [uôn djuê ana Bahnar. Ung mo# mrâo bi dôk bi đ^ dôk kơ sang am^ ama dua nah, ]ia\ng êjai thu\n adôk mda, tuh êyuh ai tiê đru am^ ama êpul kmha, bi êdah ai tiê thâo hdơr knga klei am^ ama ]iêm rông. Lehana\n klei hd^p mb^t ho\ng am^ ama êjai ăt k`ăm dơ\ng hriăm mjua\t klei duah [ơ\ng mơ\ng mnuih khua thu\n, hriăm kơ klei thâo dôk dơ\ng [ơ\ng hua\, kơ klei blu\ tlao nao hriê, lehana\n [rư\ [rư\ dơ\ng duh m^n kơ klei hd^p go\ sang pô. Mơ\ng leh mâo kdjăp klei găl klei dưi, ung mo# mnuih Bahnar dơ\ng ktlah mơ\ng găp djuê pro\ng đue# dôk mdê, ]o\ng pô duh m^n mko\ mkra klei hd^p mda mrâo. Anei jing sa hdră mjua\t bi hriăm, hdră mko\ mjing hlăm klei hd^p mda ala [uôn bo\ ho\ng klei thâo bi khăp hla\m yang [uôn djuê ana Bahnar ti Lăn Dap Kngư.

                                                               H’Nga pô ]ih hlo\ng răk