VOV4.Êđê - Hla\m klei hd^p mda aguah tlam dleh mơh dưi tlaih mơ\ng klei amâo thâo bi djo\, bi keh koh mneh msao. }ia\ng hmao msir mkra bi hlai klei amâo thâo bi djo\ ana\n, mơ\ng đưm đa\ la\ êlâo adih, mnuih Sêdang mâo leh klei bhia\n akâo klei pap m`ai. Klei na\ng mđing êdi ana\n jing, klei akâo pap m`ai dưi hluê nga\ hla\m aguah ưm hruê êdei, hla\k mnu\ ka kbia\ mơ\ng pông, ]^m dliê ka phiêr kbia\ mơ\ng hruh. Kha\ klei điêt amâo dah klei pro\ng, tơdah mâo klei nao akâo klei pap m`ai hla\m wưng anei, mnuih [uôn sang đa\o knang sra\ng dưi msir mkra klei bi keh koh lo\ w^t bi ja\k ho\ng mnuih pô nga\ soh ana\n.

A Djoa, ti alu\ 3, sa\ Tân Cảnh, kdriêk Dak Tô, c\ar Kontum brei thâo: gra\p hruê mnuih [uôn sang Sêdang kha\ng bi mtuôm, blu\ hra\m hla\m du\m mmông mdei msa\n ti sang, s^t nao kơ pưk hma, nao hla\m dliê amâo dah mmông leh gu\t gu kpiê êsei leh sa hruê nga\ brua\ sua\i êma\n……. Klei hd^p mda a\t gơ\ ka\n dưi tlaih leh mơh đa ta\p năng mâo he\ klei bi keh koh ktang đo\k k[ông, amâo dah kno\ng bhiâo riâo amâo dưi lo\ ư a\n ôh ta\m nga\ he\ klei amâo mâo djo\. Truh mlam [rơ\k hdơr: Hruê mbruê, pô ta\m mâo he\ asa\p blu\ amâo mâo ja\k ho\ng [^ng ga\p, ho\ng [uôn sang… A Djoa ya\l dliê: “ Hruê mbruê, hla\m [uôn mâo sa c\ô mna\m kpiê, duah blu\ a\l kơ ara\nng gơ\, truh aguah hruê êdei sna\n pô ana\n bi nao kơ sang pô adih  c\ia\ng akâo klei pap m`ai. Hluê si klei bhia\n hd^p mơ\ng hmei, sna\n brua\ akâo klei pap m`ai jing yuôm bha\n êdi, ta\m duah blu\ a\l kơ ara\ng gơ\ sna\n c\ia\ng bi thâo nao akâo klei pap m`ai yơh. Tơ amâo mâo akâo klei pap m`ai sna\n ara\ng amâo mâo sra\ng mâo lo\ mâo klei m^n ja\k ôh kơ pô, kyua duah blu\ leh jhat kơ ara\ng gơ\.”

Mduôn [uôn A Luô [uôn Kon Wang, sa\ Êa Yiêng, kdriêk Krông Pac\, c\ar Daklak.

Hluê si klei bhia\n hd^p mơ\ng mnuih [uôn sang Sêdang, brua\ akâo klei pap m`ai c\ia\ng bi hluê nga\ hla\m aguah ưm, hluê ho\ng klei msir mkra mơ\ng mduôn [uôn, sna\n kơh jing. Mduôn Y Ui ti [uôn Têa Djê Krâm, sa\ Đak Rơnga, kdriêk Dak Tô, c\ar Kontum brei thâo: “ Hluê si klei bhia\n mơ\ng djuê ana, s^t hla\m [uôn mâo klei mâo klei bi keh koh amâo mâo ja\k, di`u c\iang bi hriê akâo klei pap m`ai hla\m aguah ưm. Mnuih soh c\ia\ng bi nao akâo klei pap m`ai kơ mnuih `u nga\ soh ana\n êlâo kơ c\^m phiêr kbia\ mơ\ng hruh. Di`u dja\ ba  boh [leh mnu\ a\m ho\ng pui hdăng nga\ mnơ\ng pioh myơr nga\ yang, leh kơ ana\n mphu\n akâo klei pap m`ai ho\ng pô `u nga\ soh ana\n, đa lo\ ba wa\t c\eh kpiê, mnu\ pioh akâo klei pap m`ai….. Pô msir mkra jing mduôn [uôn mâo brua\ kc\ik mblang kơ klei soh mơ\ng jih dua nah; ti t^ng soh mduôn [uôn brei `u akâo klei pap m`ai, đa truh đu\ bi kmhal….. Pô nga\ soh bi [ua\n aaaao lo\ nga\ klei soh ôh.”Hlak mblang kơ klei bhia\n akâo klei pap m`ai mơ\ng djuê ana Sêdang, A Luô, mduôn [uôn Kon Pâu, [uôn Kon Wang, sa\ Êa Yiêng, kdriêk Krông Pac\, c\ar Daklak lac\ snei: Aguah ưm jing mmông mâo klei tu\ yuôm êdi kơ brua\ msir mkra. Hla\m brô mmông ana\n wa\l anôk kdôk kriêp, doh mngac\, amâo mâo klei nga` ba` ôh, ka\n mâo klei c\ho\ djhan mơ\ng du\m drei mnơ\ng ga\n êrô lei. Tal dua hla\m aguah ưm ai tiê klei m^n anak muih adôk suaih mngac\, asa\p blu\ jing s^t êdi. Leh ana\n tal 3 jing, mơ\ng dua klei mrâo lac\ sna\n kơh phung Yang tu\ ư hriê dla\ng leh ana\n brei klei ja\k yâo kơ jih dua nah, đa\m mâo klei lo\ bi keh koh amâo dah bi nga\ pro\ng ôh…..

     Mduôn Y Ui [uôn Têa Djê Krâm, Đak Rnga, kdriêk Đak Tô, c\ar Kontum.

Ho\ng klei tu\ yuôm ana\n, brua\ akâo klei pap m`ai hla\m aguah ưm a\t mâo klei tu\ jing nanao, la\m lui jih klei bi keh koh plah wah hlei pô leh ana\n lo\ hyua\ kja\p klei bi hgu\m mguôp hla\m êpul êya [uôn sang mnuih [uôn sang Sêdang. Akhao, ti [uôn Êa Mao, sa\ Êa Yiêng, kdriêk Krông Pac, c\ar Daklak ya\l dliê snei: “ Kâo nga\ soh. Mma\t hruê mbruê kâo wang êpul êmô nao mu\t hla\m war, kyua [a\ng war joh he\, sa drei êmô kbia\ ti êngao, [ơ\ng he\ ktơr hla\m hma mơ\ng  Buô Ngok hla\m brô pluh m2. Truh aguah hruê êdei kâo nao kơ sang Buô Ngok c\ia\ng akâo klei pap m`ai. Kâo dja\ 200 êbâo pra\k pioh c\iu hnô, [ia\ gơ\ amâo mâo ma\ ôh. Hlak thâo kâo s^t êm^t akâo klei pap m`ai, amâo djo\ c\o\ng phưi êmô êran hiu ôh, Buô Ngok phưi lui brei klei soh kâo leh ana\n amâo lo\ đu\ ôh kâo. Buô Ngok kno\ng m`a\ kơ kâo c\ia\ng răng  kia\ kriê bi ja\k êmô pô. Kâo ma\ klei hria\m leh anaưn lac\ ja\k kơ Buô Ngok.”

Ara\ anei klei hd^p mda, ai tiê klei m^n mnơ\ng dhơ\ng mơ\ng mnuih [uôn sang Sêdang dưi bi mđ^ leh, klei bi mje\ êrô hla\m brua\ dhar kreh ho\ng lu djuê ana mka\n, ana\n klei bhia\n djuê ana akâo klei pap m`ai hla\m aguah ưm gơ\ amâo lo\ đei dja\p ênu\m tliêr kja\p mse\ si êlâo adih ôh. {ia\ boh phu\n klei tu\ yuôm ja\k kơ anak mnuih mơ\ng klei bhia\n akâo klei pap m`ai hlam aguah ưm mnuih [uôn sang a\t adôk ba yua. Ana\n mse\ si klei mta\ mta\n: anak mnuih drei amâo mâo pô ja\k sna\k s’a\i ôh, tơ ta\m mâo klei nga\ soh c\ia\ng bi thâo  h[lo\k h[liêm kơ klei  nga\ soh ana\n. Thâo bi [ư\ mkra asei mlei pô mơ\ng asa\p blu\ brua\ nga\ mđing nao truh kơ klei ja\k siam h^n. T^ng kơ mnuih tuôm ho\ng klei ara\ng nga\ soh ana\n, đa\m ôh dôk dja\ pioh đuôm nanao hla\m ai tiê amâo dah ma\ klei soh ana\n pioh ba phat mkra ti ana\p mnuih [uôn sang. Kpla\k ho\ng ana\n, digơ\ c\ia\ng mâo ai tiê thâo pap lui brei klei soh hra\m mb^t bi mtô lac\ kơ mnuih soh thâo tu\ klei soh pô, mđing nga\ brua\ ja\k kơ asei mlei, kơ go\ sang, kơ êpul êya c\ia\ng hra\m mb^t đ^ kyar, dôk kriê klei bi mje\ su\k suôr hgu\m mguôp. A Thin, ti [uôn Têa RXá, sa\ Đak Trâm, kdriêk Đak Tô, c\ar Kontum ya\l dliê snei: “ Tơ mâo klei ta\m nga\ soh sna\n drei c\ia\ng bi akâo klei pap m`ai, đa\m mâo klei bi keh koh điêt nga\ truh jing pro\ng. Ana\n jing đua klam mơng gra\p c\ô mnuih drei. Anak mnuih amâo dưi hd^p hjan pô ôh, [ia\ c\ia\ng hd^p mb^t ho\ng êpul êya [uôn sang. Aduôn, aê, am^ ama mâo brua\ đua klam mtô lac\ kơ anak c\ô, gra\p c\ô mnuh, gra\p go\ sang mâo brua\ hluê nga\ klei đua klam mơ\ng pô c\ia\ng dôk kriê kja\p klei bi mje\ êrô hla\m go\ sang, a\t máe\ mơh klei thâo bi kha\p c\ia\ng hla\m [uôn sang. Dja\p mnuih hla\m [uôn sang a\t c\ia\ng bi tui hria\m leh ana\n hluê nga\ hdra\ bhia\n mơ\ng Knu\k kna, dôk kriê yua klei bhia\n djuê ana ja\k siam mơ\ng aê ama pô lui pioh.”

 Klei bhia\n djuê ana  Sêdang amâo djo\ c\iang mtru\t mnuih [uôn sang nga\ soh leh ana\n akâo klei pap m`ai hla\m aguah ưm jing sra\ng dưi  phưi lui brei ôh klei soh. Kyua kno\ng [uh klei soh pô leh ana\n mâo ai tiê thâo h[lo\k kơ klei soh sna\n kơh dưi mao êpul êya [uoon sang tu\ yap. Thâo tu\ klei soh, thâo lo\ w^t h[lok, ma\ klei hria\m leh kơ ana\n amâo lo\ nga\ ôh; leh ana\n thâo pap brei kơ klei soh c\ia\ng bi đru hra\m mb^t đ^ kyar. Ana\n jing knhuah ja\k siam hla\m klei bhia\n hd^p dôk dơ\ng [ơ\ng hua\ mơ\ng êpul êya mnuih [uôn sang Sêdang ti kr^ng Dap Kngư.

                                                            H’Nga pô ]ih hlo\ng răk