VOV4.Êđê - Truh yan hjan jing wưng kê] [loh kc\eh mđai đ^ lêc\ lar pral, anei a\t jing wưng klei rua\ êngoh bi [le\ êrah đ^ mơh. Klei na\ng hu^ hyưt ana\n jing klei rua\ anei hla\k đ^ ktang ho\ng lu klei bi mlih mơ\ng kman leh ana\n đ^ tưp lar pral ti lu alu\ wa\l hla\m kluôm ala.

Mta phu\n mâo klei rua\ êngoh bi [le\ êrah.

Klei rua\ êngoh bi [le\ êrah kbia\ hriê mơ\ng 2 mta klei kreh [uh jing:

-Mơ\ng virus Dengue pô ngă.

-Mơ\ng kê] kdruêh ke\ mtưp kman mơ\ng mnuih rua\ kơ mnuih suaih. Anei yơh jing mta phu\n ba klei rua\, lehana\n ênưih truh kơ klei rua\ tưp pro\ng.

Klei bi knăl kơ klei rua\ êngoh bi [le\ êrah:

Kê] ba klei rua\ anei hiu ke\ êjai hruê, lu êdi hlăm 2h leh yang hruê [le\, lehana\n 1;2 mmông êlâo kơ yang hruê le\. Klei rua\ êngoh bi [le\ êrah kreh mâo hla\m jih thu\n, boh nik hlăm yan hjan, tăp năng hlo\ng bluh đ^ jing klei rua\ tưp pro\ng. Klei rua\ êngoh bi [le\ êrah jing mta klei rua\ bi mtưp pral snăk, dưi mtưp kơ jih jang mnuih, grăp thu\n, mơ\ng hđeh mơ\ng 3 truh kơ 10 thu\n jing phung ênưih snăk mâo klei rua\ anei h^n.

Klei rua\ êngoh bi [le\ êrah mâo du\m klei bi knăl mse\ snei:

Ho\ng phung hđeh điêt: Hđeh đ^ êngoh hlơr, đ^ hlơr bhiâo riâo rit, mơ\ng 38 –  39⁰C, [ia\dah amâo mâo mb^t ho\ng mtu\k, lehana\n kbia\ êa adu\ng ôh. Êjai bi mnăm êa drao lưh hlơr kơ hđeh kno\ng lưh hlơr ma\ hlăm sa dua mmông đu].

-Dơ\ng êdah klei đung êrah, kbia\ êrah bi kd^t hlăm gu\ kl^t.

-Kbia\ êrah adu\ng.

-{le\ o#.

-Nao tlô kbia\ êrah.

-Tăp năng bi rua\ hlăm tian, rua\ ktang, rua\ hla\m tian nah gu\ klang êsu\k t^ng kơ hnua\.

-Ho\ng phung hđeh mrâo pro\ng snăn ăt mâo klei bi knăl đ^ êngoh man dưn, rua\ ko\, bi êgah hlăm ala\, rua\ hlăm atu\t klang, bi êgah êmăn bo\ asei mlei, lehana\n dơ\ng bi knăl đung êrah.

Dlăng kriê hđeh bi djo\ hdră tơdah mâo klei rua\ êngoh bi [le\ êrah:

Hđeh êngoh bi [le\ êrah, tơdah amâo mâo pral thâo kral lehana\n mdrao, ênưih truh kơ kjham lehana\n djiê. Tơdah mnuih hlăm sang [uh hđeh mâo klei bi knăl mơ\ng klei rua\ êngoh bi [le\ êrah, snăn ngă snei:

-Duah mnơ\ng [ơ\ng jăk kơ hđeh khăp [ơ\ng, mbha ngă lu blư\ brei hđeh [ơ\ng, amâo mâo klei kăm bia\t ôh hlăm klei hđeh hua\ [ơ\ng, brei hđeh [ơ\ng mnơ\ng [ơ\ng m’ia, lu mnơ\ng tu\ jăk, ênưih lik mse\ si bur, su\p, êa ksâo…

-Brei hđeh mnăm lu êa, jing mta êa jăk mse\ si êa nga], êa boh krue# mmih, boh krue# msăm… lehana\n bi mnăm hđeh êa oresol, kyuadah êngao kơ klei mbo\ êa hlăm asei mlei, lo\ đru bu lưh hlơr kơ hđeh, lo\ thiăm mbo\ vitamin C mơh, đru kơ arua\t êrah kjăp, bi hro\ klei kbia\ êrah mơ\ng anôk mkăn hlăm asei mlei.

-Kăp ksiêm dlăng lehana\n ba hđeh kơ sang êa drao bi pral: Tơdah hđeh đ^ êngoh hlơr mâo 2 hruê êjai ka thâo b^t phu\n agha, ba mtam hđeh kơ sang êa drao giăm h^n ]ia\ng mâo aê mdrao mka\ dlăng lehana\n mdrao mgu\n, lehana\n mâo djăp hdră bi lưh hlơr ho\ng klei djo\.

Êngao ana\n lo\ mâo klei mđing mse\ snei:

-Điêt đuôt amâo mâo dưi bi mnăm ôh hđeh ho\ng êa drao Aspirine, amâodah êa drao Ibuprofen (jing mta êa drao ênưih ngă bi kluh êrah hlăm êhu\ng).

-Amâo mâo brei ôh hđeh [ơ\ng mnăm mnơ\ng [ơ\ng mâo êa ju\ amâodah hrah (Kyuadah ênưih ]huai ho\ng klei kbia\ êrah hlăm êlan tian prô] hlăm phung hđeh).

Răng mgang klei rua\:

-Đăm dôk ôh hlăm du\m anôk mma\t, h’ăp msah, anôk mâo lu êa kdơ\ng, ênưih tuôm ho\ng klei kê] ke\.

-Mdlưh mu\ng đih p^t, wa\t êjai hruê dưn.

-Yua đa đa hdră mdjiê kê] [loh mse\ si: Êa drao krih kê], ]uh brui pruh kê], krih êa drao mdjiê kê]…

-Kđăl jih kđhăp mbah khơ\ng abu\ êa… jing anôk ênưih kơ kê] [loh mboh lehana\n đ^ lê].

-Jah waih [ur rơ\k.

-Bi mdoh anôk pô hd^p doh siam.

Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.