VOV4.Êđê - Lu go\ êsei mâo klei mưng mka\p pioh êa drao hla\m sang, tơ ]ia\ng ma\ ba yua mtam lehana\n kha\ng wơr ksiêm dla\ng wưng k]ah dưi ba yua mơ\ng êa drao, amâodah lu mnuih thâo êa drao jih leh wưng kc\ah yua, [ia\ a\t ma\ yua mơh amâo thâo ôh sra\ng ba klei truh ju\ jhat, kyua ba yua êa drao jih leh wưng k]ah nga\.

Hruê k]ah yua êa drao mâo ]ih leh kla\ mnga] hla\m hruh êa drao, lehana\n lo\ mâo du\m ênoh ]ua\n tơdah răng kriê jăk êa drao. Hruê k]ah yua êa drao jing ênoh ]ua\n yuôm bhăn h^n ]ia\ng bi kla\ êa drao ana\n adôk jăk amâodah hơăi. {ia\dah, mâo lu go\ sang pioh êa drao, amâo yo\ng lo\ mđing ôh kơ hruê k]ah êa drao, mơ\ng klei ana\n mơh leh ba yua srăng ba klei amâo mâo jăk kơ asei mlei. Lehana\n tui hluê mdê bi êa drao, srăng tuôm ho\ng klei jhat mdê mdê tơdah ba yua êa drao leh jih hruê k]ah.

Leh jih hruê k]ah yua, mâo lu mta êa drao ênưih thâo kral mse\ si: Êa mdrao êa, srăng mâo klei bi kwing, bi tal, êa drao asa\r srăng ê’un he\, tơdah kpit hlo\ng [h^ he\ jih. {ia\dah, mâo mơh đa đa êa drao, jih leh hruê k]ah yua dưn `u amâo mâo klei bi mlih ôh mka\ ho\ng klei jing mơ\ng phu\n tal êlâo, ho\ng ala\ mnuih amâo mâo dưi thâo kral ôh. Mơ\ng klei anei mơh lu mnuih kreh ]huai la]dah êa drao adôk jăk snăn ma\ yua yơh amâo mâo hu^ ôh. Mse\ si lu mnuih [uôn sang kreh mâo klei mưng pioh djăp mta êa drao vitamin, hlăm to\ dưm du\m êtuh asa\r, pioh yua mâo sa wưng leh, dlăng êa drao ăt adôk lu, sui êdei kơ ana\n lo\ ma yua. Lehana\n mâo lu mnuih kreh mưng yua êa drao mdrao ala\, mdrao adu\ng, lehana\n pioh yua nanao, [ia\dah amâo mâo thâo ôh kơ êa drao ana\n jih hruê k]ah leh, kyuadah kno\ng ba yua leh po\k kăt hlăm 15 hruê. Kyuadah êa drao jih hruê k]ah leh lo\ ba yua, `u amâo lo\ mâo klei tu\ dưn mse\ si adôk hruê dưi yua ôh, kha\dah dlăng ho\ng ala\ êa drao ana\n pătdah adôk jăk j^n, snăn lu mnuih ]huai kơ klei anei, tơdah ăt yua srăng ba klei ju\ jhat kơ mnuih yua.

Boh s^t hlăm brua\ pioh êa drao, kbia\ hriê mơ\ng klei jing mta êa drao jing mnơ\ng mkra mjing, hnơ\ng tu\ tal êlâo srăng lu] hro\, amâo lo\ knar ho\ng mphu\n tal êlâo ôh. Kyuana\n, tơdah ba yua êa drao êgao hruê k]ah leh srăng tuôm ho\ng klei jhat mơ\ng êa drao mdê mdê mơh. Êlâo h^n, mnuih rua\ amâo srăng hlao ôh mơ\ng klei lo\ ba yua êa drao hđăp, tăp năng klei rua\ lo\ đue# nao kơ kjham h^n, ngă lu] hruê yuôm bhăn ]ia\ng mdrao mgu\n klei rua\ êjai adôk hdjul, tăp năng ngă kơ mnuih rua\ hlo\ng truh kơ djiê, tơdah ana\n jing êa drao ktang, kyuadah klei hu^ hyưt êdi êa drao leh jih hruê k]ah yua, srăng mâo klei bi mlih mta jing hlăm êa drao, kbia\ hriê mta jhat jing lu h^n srăng ba kơ asei mlei mnuih yua. Mta jhat kơ anei jing kyua klei jing êa drao bi mlih leh, bru\ jhat, bi mmao, djo\ kman… ba klei jhat truh kơ asei mlei mse\ si bi hrut, bi ktăl, tăp năng truh kơ djiê. Boh nik êa drao tetracyclin êa drao anei leh jih hruê k]ah yua `u mâo mta jhat hu^ hyưt snăk kơ boh [leh.

Kyuana\n, djăp mta êa drao leh jih hruê k]ah yua snăn điêt đuôt amâo dưi lo\ yua ôh, boh nik du\m mta êa drao mdrao kboh, êa drao mdrao hnơ\ng êrah đ^, êa drao mdrao mkhư\ mta mmih hlăm êrah, êa drao mtu\k [hiêt, êa drao rua\ ala\... Ho\ng mnuih mâo klei rua\ êrah đ^, brua\ ba yua êa drao jing amâo mâo mdei ôh ]ia\ng mka hnơ\ng êrah đ^ hlăm grăp hruê. Tơdah êa drao leh jih hruê k]ah yua, jing êa drao amâo lo\ mâo klei tu\ dưn ôh, amâo dưi lo\ bi hnơ\ng ôh ênoh êrah đ^ s^t nik srăng ngă kơ klei rua\ đue# nao kơ kjham h^n, hlo\ng truh kơ klei m]ah arua\t êrah dlô, dăl arua\t êrah kboh, hlo\ng êbuh đih. Mnuih mâo klei rua\ lu mta mmih hlăm êrah lo\ mnăm he\ êa drao leh jih hruê k]ah s^t nik srăng truh kơ klei kjham h^n kyua hnơ\ng mmih hlăm êrah srăng đ^ h^n, truh kơ klei mma\t ala\ mta, jhat jơ\ng kngan… Êngao ana\n, ho\ng mnuih mâo du\m klei rua\ djo\ kman yua lu mta êa drao kháng sinh, tơdah tăm ba yua he\ êa drao kháng sinh leh jih hruê k]ah s^t nik srăng ngă kơ klei rua\ kjham h^n, amâodah ngă kơ klei rua\ lơn ho\ng êa drao, lehana\n klei mdrao mgu\n srăng ktro\ h^n.

“}ia\ng dưi yua êa drao djo\ hdră, ba w^t klei tu\ dưn êjai yua êa drao, tal êlâo mnuih rua\ bi yua êa drao djo\ ho\ng klei nai aê mdrao mta\ mtăn, hluê djo\ ho\ng hdră mdrao. Brei mâo klei thâo răng êjai nao blei êa drao, ksiêm dlăng bi nik êjai ba yua êa drao. Ho\ng du\m go\ êsei mâo leh klei mưng pioh êa drao hlăm hip pô kơ sang, snăn bi ksiêm dlăng ya mta êa drao jih hruê leh snăn ma\ hwiê he\ bi jih. Mđing răng êjai pioh êa drao bi răng kriê hlăm anôk êđăp, anôk thu, đăm bi djo\ ho\ng mđia\, kăn dưm hlăm anôk hlơr đei, mse\ si đăm dưm ôh êa drao hlăm kôp êdeh, amâodah hlăm anôk h’ăp msah mse\ si hlăm sang mnei… Tơdah ka yua ôh, snăn điêt đuôt đăm rua\t po\k to\ amâodah hiêk ôh hruh êa drao. Du\m mta êa drao mse\ si Insulin, êa drao ]u\t mlu\n bi pioh hlăm hip êa\t… mse\ snăn kơh mnuih yua êa drao srăng mâo klei êđăp ênang êjai yua êa drao”.