VOV4.Êđê – Bơ\k bâo kơ klei khan yăl dliê đưm lăn Dap kngư, năng ai drei bi m^n mtam klei Khan mơ\ng mnuih Êđê, Ot ndrong mơ\ng mnuih M’nông, amâo dah Hơ mon mơ\ng djuê ana BaNa. {ia\ đui] mnuih thâo, mnuih Sêđăng êpul T’dră ăt mâo mơh klei khan yăl dliê đưm. Klei yăl dliê đưm mơ\ng mnuih Sêđăng êpul T’dră mâo [uh tal êlâo hlăk thu\n 2001, jing 1 hlăm du\m klei khan yăl dliê yuôm bhăn ]ia\ng Anôk bruă Khoa học Xã hội Việt Nam kđăm mkra jing hdruôm hră “Hjiê klei khan yăl dliê đưm lăn Dap kngư”.

Khua mduôn A Ar, [uôn Kon Gu 1, să Ngọc Vang, kdriêk Đăk Hà, ]ar Kon Tum mmui` grăp prue#, yăl klei khan Đăm Đuông. Mnuih [uôn sang dôk riêng gah mđing hmư\ klei `u yăl dliê. Pô thâo mbruă A Ar dưi la] jing hjiê klei khan hd^p mơ\ng mnuih Sêdang T’đrá, mnuih tuôm pioh leh anăn hlăk dôk kriê pioh, ăt mse\ mơh mkăp kluôm ênu\m klei khan Sêdang, đru mguôp kơ klei dưi mâo hdruôm hră yuôm: Hjiê klei khan Lăn Dap Kngư.

Pô thâo mbruă A Ar la], klei khan kma hlăm pô mơ\ng điêt. Truh 8 thu\n, `u mâo awa bi hriăm, ktrâo la] klei mmui` khan yăl dliê kơ Đăm Đuông, mse\ si Đăm Đông jing êmông, Đăm Đuông jing êkei mduôn, Đăm Đuông mâo ara\ng mă jing hlu\n, amâo dah Đăm Đuông bi mtlaih hbia Bar Mã … Leh anăn 4 klei yăl dliê kơ Đăm Đuông kyua pô thâo mbruă A Ar mb^t hong phung thâo mbruă kdriêk Đăk Tô, Đăk Hà, mmui` yăl dliê jing 4 klei yăl dliê jăk siam sa anăn hlăm hdruôm hră Hjiê klei khan Lăn Dap Kngư, dưi kđăm mkra thu\n 2004 – 2007.

Mta phu\n klei khan Sêdang yăl dliê kơ klei amâo thâo bi djo\ hdăng mnuih, du\m klei bi blah plah wah djuê ana Sêdang ho\ng djuê ana mkăn hlăm hdră kriê lăn, mgang dliê, răng mgang êpul êya, po\k mlar ala ]ar. Kluôm hdră ngă klei mă bruă, klei bhiăn hd^p mda, knhuah dhar kreh, klei kreh knhâo, klei thâo hd^p… mơ\ng mnuih Sêdang ăt dưi la] klă hlăm du\m klei khan. Pô thâo mbruă A Jar ti Plei Pôn, [uôn hgu\m Quang Trung, [uôn pro\ng Kon Tum, mnuih mblang leh 15 klei khan mơ\ng djuê ana Sêdang T’đrá brei thâo:

Mơ\ng hlăk điêt kâo hmư\ ara\ng mmui`, la] lu kơ klei khan. Hlăm anăn, mâo lu klei kâo ]iăng tui hriăm. Mse\ si klei duê, klei duê kơ klei khăp, mmui` bi kmlah, klei mmui` la] lơ klei bi khăp êkei mniê ăt mâo mơh, kơ klei ]oh bruă ngă hma ăt mâo mơh.

Knăm m’ak mko\ knang êa mơ\ng mnuih Sêđăng

Lu klei yăl dliê jăk mâo pô thâo mbruă yăl dliê ho\ng hdră jăk siam, đru phung dôk hmư\ thâo săng kluôm ênu\m klei yăl dliê.  Mjing bi klei khan jing sa klei jăk siam, klă s^t phung mmui` khan jing pô thâo mmui` kơh dưi yăl dliê jih sa klei khan dlông mse\ snăn. Klei khan dlông h^n mâo boh dlông hlăm brô 10 băng cassette 90 mn^t, adôk, yap kah knar grăp klei khan dưi mâo pô thâo mbruă yăl dliê hlăm wang 8 mmông.  Pô thâo mbruă A Jar yăl dliê:

Ho\ng kâo, klei khan jing sa kdrăp mnơ\ng yuôm bhăn. Hlăm anăn kâo dưi thâo săng kơ klei bhiăn hd^p mda. Hlăm anăn mâo lu klei duê, prue# blu\ yuôm bhăn. Ho\ng grăp klei duê hơ mon `u jing sa klei yuôm bhăn snăk. Djăp klei yăl dliê mđing truh kơ klei ênuah ênô- jăk – siam, đru kơ anak mnuih thâo kơ knhuah hd^p jăk. Arăng dưi thâo [uh klei jăk brei hluê ngă hlăm klei hd^p.

Klei khan mnuih Sêdang êpul T’đra pia jing hơ m’uan, dưi [uh tal êlâo hlăm thu\n 2001-2002, mơ\ng nai pro\ng, nai pr^n Võ Quang Trọng, Khua Sang kriê pioh kdrăp mnơ\ng djuê ana Việt Nam bi mklă. Ti Kon Tum, hlăm alu\ wa\l kdriêk Đăk Hà, Đăk Tô, êpul ksiêm dlăng dưi mâo mă leh 106 klei yăl dliê.

Võ Quang Trọng:  Hmei mrâo dưi [uh kno\ng hlăm brô 50 klei khan, kâo bi m^n năng ai mâo ti gu\ 100 klei khan. Kâo la] anăn jing sa mta bruă tu\ jing hlăm lu mta bruă, boh nik bruă răng mgang du\m kdrăp mnơ\ng dhar kreh du\m djuê ana.

Tơdah gưl tal êlâo ih nao ti [uôn mnuih Sêdang T’đrá snăn klei khan Sêdang srăng jing hdruôm hră kreh knhâo đru ih lu snăk hlăm hdră ksiêm duah dhar kreh mơ\ng êpul êya djuê ana anei.

Quốc Học Kt TTT

Pô mblang: Y-Khem