VOV4.Êđê – Klei khăp mniê êkei jing sa hlăm du\m ako\ bi êdah êlam h^n leh ana\n klă h^n hlăm klei mui` ênhiang djuê ana. Hlăm klei mui` ênhiang djuê ana kr^ng Lăn Dap Kngư, hlăm ana\n, hlăm klei mmui` ênhiang djuê ana Xơ đăng klei khăp mniê êkei bi êdah bo\ ho\ng klei jăk siam, êdu êun, [ia\ dah ăt mâo mơh klei mmui` ho\ng klei klă s^t, mâo mâo kdrăm k’ah, mse\ ho\ng êa drai kdâo.

Ho\ng mnuih Xơ đăng, mmui` klei mmui` ênhiang djuê ana jing ]ia\ng bi êdah klei m^n pô. Kyua ana\n, du\m klei mmui` dưi mmui` ti djăp anôk, grăp mmông, boh pia mơ\ng klei mmui` đru kơ di gơ\ wơr he\ klei ktro\ êmăn hlăm êjai mă bruă, ênhiang mmui` jing mse\ si kdrông ]ia\ng mko\ klei khăp mniê êkei. Kyua ana\n, klei mmui` jing siam snăk hlăm ai tiê grăp ]ô mnuih. A Blôih, pô thâo mmui` ênhiang djuê ana ti [uôn Kon Hring, să Ea H’Đing, kdriêk }ư\ Mgar, ]ar Dak Lak, lo\ w^t hdơr kơ ênu\k hđeh hlăk ana\n hd^p mda ti [uôn phu\n ti kdriêk Đăk Tô, ]ar Kon Tum, tơdah hmư\ phung êdam êra mmui` bi kmlah….

Hlăk êjai điêt, kâo tuôm hmư\ aduôn aê, êdam êra ti [uôn mmui` klei mmui` Rơngê, ting ting… Di gơ\ khăng mmui` hlăm du\m knăm mơak, mse\ si: Knăm ngă yang ako\ pin êa, knăm huă êsei mrâo, phung mduôn khua mmui` bi kmlah, phung êdam êra ăt mmui` bi kmlah, nao ti pưk hma, nao hiu pe\ djam hlăm dliê digơ\ ăt mmui` mơh.

Djo\ mse\ si pô thâo mmui` A Blôih yăl dliê, du\m klei mui` bi kmlah kơ klei khăp đru mguôp leh kơ klei tu\ jing kơ klei khăp mniê êkei ti [uôn sang. Klei khăp ba kơ anak mnuih pô mâo lu klei m^n jăk siam, mơ\ng ênguôt hn^ng, mơak m`ai, bo\ ho\ng klei khăp truh kơ klei thâo krê`… Kyua ana\n, khă pô ba yua jih jang boh blu\ jăk siam ti dlông ro\ng lăn anei ăt kăn dưi thâo lo\ pia mơh si be\ jing klei khăp. Hluê si pô thâo mmui` A Phơng, ti alu\ Yă Tun, să Đăk Ang, kdriêk Ngọc Hồi, ]ar Kon Tum, klei mui` ênhiang djuê ana Xơ Đăng, boh nik, du\m klei mui` kơ klei khăp mniê êkei bo\ ho\ng jăk siam, ho\ng ênhiang mmui` êdu êun, mjing kơ hdră mmui`, mâo ênhiang hluê knhuah hjăn, kyua ana\n kno\ng mâo [ia\ ênhiang mmui` bi kmlah mniê êkei ăt dưi mâo sa klei khăp mniê êkei jăk siam mơh:

Phung thâo mmui` thâo snăk tơdah mmui` hluê si klei pô ]ia\ng, jing ba yua du\m boh blu\ đưm amâodah boh blu\ mâo klei bi êdah kơ ai tiê, klei m^n, mse\ si mmui` kơ klei khăp mniê êkei, yăl dliê ho\ng găp djuê, ho\ng [^ng găp, leh ana\n kyua mơ\ng klei thâo mmui` ênhiang djuê sna\n lu phung êkei mniê hlăm [uôn jing leh ung mô|, mko\ mjing go\ sang mơak m`ai.

Hlăm klei hd^p ung mô| hruê anei mơ\ng mnuih Xơ đăng, khă amâo hluê si klei bhiăn am^ ama mguôp ôh, [ia\dah mnuih [uôn sang ăt ]ang hma\ng kơ anak ]ô pô dưi hd^p ho\ng pô mơ\ng am^ ama ruah leh. Am^ ama kno\ng jing pô ktrâo la], tă êlan kơ anak pô dưi jing ung mô| ho\ng mnuih pô ruah leh, amâo mgô| anak pô ôh. Anei năng ai `u jing sa klei mdê mơ\ng mnuih Xơ Đăng, đru mko\ mjing sa go\ sang hơ^t kjăp leh ana\n bi hgu\m plah wah djuê găp, êpul êya. Pô thâo mmui` A Blôih, [uôn Kon Hring, să Ea Đing, kdriêk }ư\ Mgar, ]ar Dak Lak, la], klei bhiăn bi dôk ung mô| bi êdah hlăm ênhiang klei mmui` mơ\ng aduôn aê, am^ ama:

Hluê si klei bhiăn mơ\ng mnuih Xơ Đăng, tơ dah ]ia\ng kơ anak pô jing mtâo sa go\ sang mkăn, snăn am^ ama srăng ruah mmông găl, bi tuôm ho\ng go\ sang nah dih mmui` bi kmlah. S^t [uôn mko\ mjing knăm mơak, bi kuh ku\m ti djiêu ]eh kpiê am^ ama t^ng kơ nei sra\ng mmui` êlâo, blu\ duê lu leh ana\n thâo snăn srăng dưi mă ai am^ ama t^ng nah dih ]ia\ng kơ di gơ\ tu\ ư, mtô la] kơ anak pô dưi jing ung mô| ho\ng anak go\ sang ana\n.

 Du\m klei mmui` ênhiang djuê ana Xơ Đăng ho\ng klei mmui` jăk siam, ênhiang mmui` êdu êun mâo lu mnuih khăp hmư\. Y Mon, pô thâo mmui` ti să Đăk Ang, kdriêk Ngọc Hồi, ]ar Kon Tum brei thâo:

Kâo kreh mmui` ênhiang djuê ana ho\ng ako\ bi mni kơ klei khăp mniê êkei. Hlăm êpul găp mâo phung êkei mmui` ]ia\ng bi êdah klei khăp ho\ng kâo snăn kâo ăt lo\ w^t mmui`. Bi tơ dah ti t^ng jih leh klei blu\ pia, amâo thâo lo\ w^t mmui` ôh snăn amâo dưi mâo klei khăp mơ\ng phung mniê ôh. Mơ\ng klei bi êdah klei khăp mơ\ng phung mniê êkei brei kâo hdơr nanao, ana\n kâo khăp mmui` klei mmui` ênhiang djuê ana pô.

Klei mtăp mđơr hlăm klei hd^p ung mô| leh ana\n klei khăp mniê êkei mơ\ng mnuih Xơ Đăng dưi bi êdah mnga] hlăm du\m blư\ mmui` bi kmlah. Khădah, amâo djo\ mơ\ng klei mtăp mđơr ana\n mnuih Xơ Đăng dưi dôk hlei pô khăp ôh. Khă gơ\ khăp leh, snăn mnuih Xơ Đăng ăt bi mpu\ klei tu\ ư mơ\ng am^ ama. Kyua ana\n, êlâo kơ bi mklă jing sa go\ êsei, mnuih Xơ Đăng amâo wơr ôh êmuh am^ ama pô. Leh ana\n klei anei dưi bi êdah ho\ng du\m ênhiang mmui` bo\ ho\ng klei khăp: Tơdah ayo\ng khăp kơ adei snăn adei êmuh ayo\ng hdơr mơh ya klei adei blu\ leh ho\ng ayo\ng? Tơ dah ayo\ng khăp kơ adei brei ayo\ng akâo kơ ama, ama brei mơh he\, êmuh am^, am^ tu\ ư mơh he\?

Du\m klei mui` ênhiang djuê ana Xơ Đăng kơ klei khăp mniê êkei, drei mrâo hmư\ jing sa mnơ\ng yuôm bhăn mơ\ng phung mko\ mjing hdră anei ]ia\ng mơ^t kơ [^ng dôk hmư\ hlăk dôk bi khăp, mâo [^ng khăp leh amâodah ana\p mâo [^ng khăp. Hơê] hmưi kơ di ih bo\ ho\ng klei mơak m`ai ho\ng klei khăp pô ruah leh.

                                    H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk